موسیقی کوچه‌بازاری

لاله‌زار، محل تولد موسیقی کوچه‌بازاری

موسیقی کوچه‌بازاری مجموعه‌ای از آثار موسیقی قدیمی ایرانی است که با توجه به رشد موسیقی در اواخر دههٔ ۱۳۳۰ خورشیدی در خیابان لاله‌زار تهران شکل گرفت.

دلیل اصلی اختصاص نام «کوچه‌بازاری» بر روی این سبک موسیقی، این بود که آوازهای این سبک در بازار و کوچه‌های محلی لاله‌زار با صدای سوزدار خوانده می‌شد.

موسیقی کوچه‌بازاری بیشتر با سازهای عود (بربط)، تنبک، فلوت، تمپو، سنتور، ویولن، کمانچه، تار، چنگ، قانون، آکاردئون و شکلی از سبک موسیقی عربی درآمیخته است و به آن شرقی خوانی (شرقی خونی) نیز گفته شده است. زادگاه این سبک بازار خیابان لاله‌زار بود که مورد توجه عموم قشر کارگر و طبقهٔ پایین و متوسط جامعه قرار گرفت. کسی که بیش از دیگر خوانندگان به این سبک جان بخشید، قاسم جبلی بود.

این سبک در کافه‌های لاله زار اجرا داشت؛ در صورتی که در کابارههای درجه یک خیابان پهلوی (ولیعصر) به‌ندرت چنین سبکی قابل اجرا بود؛ چرا که قشر مرفه به آهنگ‌های پاپ و راک و جاز علاقهٔ بیشتری داشت. در آن زمان، این سبک تحولی در موسیقی سنتی ایران بود؛ زیرا گوش موسیقاییِ شنوندهٔ ایرانی از نوای موسیقی سنتی و آوازهای همراه تحریر (چهچهه) خسته شده بود و نیاز به شادی بیشتری برای گوش دادن داشت؛ ولی در عین حال، در آن بیشتر سوز و غم با نوای موسیقی‌ای شاد و تنبک همراه بود. نکتهٔ قابل توجهی که این موسیقی به دنبال داشت این بود که چون اکثر این آهنگ‌ها در کوچه‌بازارهای لاله‌زار اجرا می‌شد و اغلب کمتر در قالب آلبوم منتشر می‌شدند، عمر کوتاهی داشتند و با رسیدن انقلاب ۱۳۵۷ و بسته شدن کافه‌های لاله‌زار، این سبک از بین رفت.

برخی از خوانندگان این سبک می‌توان به قاسم جبلی، نعمت‌الله آغاسی، جواد یساری، عباس قادری، سوسن، حسین موفق، داوود مقامی، ایرج حبیبی، حسین فرجی، ایرج مهدیان، مهوش، پریوش، آفت، جلال همتی، جمال وفایی، امیر شاملو، امان‌الله تاجیک، روحپرور، اکبر دلجو، سوزان، آزیتا ،گیتا، شهپر، جمشید نجفی، فیروزه ،حسن شجاعی، علی نظری، درویش جاویدان، مانده، حسین همدانیان، ریحانه، نیلوفر، مجید فرهنگ، جهانگیر، پرویز خسروی، یاسین، مهتاب، فتنه، حسن نصیری، حسن عرب، ساسان، رضا جعفری و بهرام فروهر، اشاره کرد.