پرش به محتوا

مرز ارمنستان–گرجستان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نقشه ارمنستان به همراه گرجستان در شمال آن
نشانگرهای مرزی ارمنستان (راست) و گرجستان (چپ)

مرز ارمنستان–گرجستان (به ارمنی: Հայաստան-Վրաստան սահման)، (به گرجی: სომხეთ-საქართველოს საზღვარი) مرز بین‌المللی میان دو کشور ارمنستان و گرجستان است. این مرز با درازای ۲۱۹ کیلومتر (۱۳۶ مایل) از نقطه مرزی سه‌گانه میان این دو کشور و ترکیه در غرب تا نقطه مرزی سه‌گانه با جمهوری آذربایجان در شرق کشیده شده است.[۱]

مشخصات

[ویرایش]

مرز ارمنستان–گرجستان از غرب در نقطه مرزی سه‌گانه این دو کشور با با ترکیه شروع می‌شود و از طریق یک سری خطوط نامنظم به‌صورت مرز زمینی و بخش کوچکی در شرق در امتداد رود دبد تا نقطه مرزی سه‌گانه با جمهوری آذربایجان ادامه می‌یابد. بخش غربی و کوهستانی تر مرز شامل دو دریاچه است که کاملاً نزدیک به مرز قرار دارند: دریاچه ماداتپه (در گرجستان) و دریاچه آرپی (در ارمنستان).

تاریخچه

[ویرایش]

در طول سده نوزدهم، منطقه قفقاز محل درگیری بین امپراتوری رو به زوال عثمانی، ایران قاجاری و امپراتوری روسیه‌ای به‌شمار می‌رفت که به سمت جنوب در حال گسترش بود. روسیه در سال ۱۸۰۱ به‌طور رسمی پادشاهی کارتلی-کاختی در گرجستان شرقی و به دنبال آن در ۱۸۰۴ پادشاهی ایمرتی در گرجستان غربی را ضمیمه امپراتوری خود کرد. در طول دهه ۱۸۰۰، روسیه مرزهای جنوبی خود را به زیان امپراتوری‌های ایران و عثمانی به سمت جنوب گسترش داد.[۲] پس از جنگ ایران و روسیه (۱۸۱۳–۱۸۰۴) و به‌دنبال آن عهدنامه گلستان، روسیه بخش عمده ای از جمهوری آذربایجان کنونی و جنوب منطقه سیونیک در ارمنستان کنونی را به دست آورد.[۳][۴] پس از جنگ ایران و روسیه (۱۸۲۸–۱۸۲۶) و عهدنامه ترکمانچای، ایران مجبور شد منطقه نخجوان و بقیه ارمنستان امروزی را واگذار کند.[۵][۴] روسیه سرزمین‌های به‌دست‌آمده خود در گرجستان و ارمنستان خود را در قالب فرمانداری‌های تفلیس، کوتایسی و ایروان سازماندهی کرد.

قلمرو ادعایی جمهوری دموکراتیک گرجستان، منطقه مورد مناقشه لوری به رنگ صورتی.
مرزهای بین جمهوری‌های شوروی ارمنستان و گرجستان در سال ۱۹۲۶. بخش شمالی ناحیه بورچالی بخشی از جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان بود.

پس از انقلاب روسیه در ۱۹۱۷، مردم جنوب قفقاز موجودیت جمهوری فدرال دموکراتیک ماوراء قفقاز (TDFR) را اعلام کرده و مذاکرات صلح با عثمانی را آغاز کردند.[۶][۷] اختلافات داخلی باعث شد تا جمهوری دموکراتیک گرجستان از جمهوری فدرال دموکراتیک ماوراء قفقاز خارج شود. در مه ۱۹۱۸ جمهوری نخست ارمنستان و جمهوری دموکراتیک آذربایجان نیز از جمهوری فدرال دموکراتیک ماوراء قفقاز خارج شدند، با این حال مرزهای بین سه جمهوری مورد مناقشه قرار گرفت.[۸] عهدنامه باتوم در ژوئن ۱۹۱۸ به خصومت‌ها بین جمهوری فدرال دموکراتیک ماوراء قفقاز و امپراتوری عثمانی پایان داد. زمانی که عثمانی‌ها در اکتبر ۱۹۱۸ از محدوده امروزی استان لوری خارج شدند، این منطقه بین ارمنستان و گرجستان مورد مناقشه قرار گرفت که بخش عمده آن شامل اوزد بورچالی و اویزد آخالکلکی واقع در فرمانداری سابق تفلیس بوده است.[۹][۱۰] گرجستان اعلام کرد که حدود جنوبی فرمانداری پیشین تفلیس باید مرز را تشکیل دهد، در حالی که ارمنستان می‌گفت که این مرز باید دوباره ترسیم شود تا وضعیت قومی منطقه را منعکس کند.[۱۰] پس از شکست مذاکرات صلح برای حل و فصل مسئله مرزی، درگیری‌ها در ماه اکتبر آغاز شد و به دنبال توقف مذاکرات بیشتر برای صلح، یک جنگ کوتاه در دسامبر ۱۹۱۸ درگرفت.[۱۰][۸] در ۱۷ ژانویه ۱۹۱۹ و با میانجیگری انگلیسی‌ها به رهبری ویلیام مونتگمری تامسون آتش‌بس صورت گرفت و منطقه مورد مناقشه تا انجام مذاکرات صلح بیشتر به‌عنوان منطقه بی‌طرف اعلام شد.[۸][۱۰] پس از آن، ارمنستان و گرجستان هر دو به منطقه قارص در شرق ترکیه امروزی هجوم آوردند و با الحاق اراضی باعث ایجاد اختلافات بیشتر بر سر مالکیت اراضی شدند.[۱۰]

این موضوع در سال ۱۹۲۰ و با تهاجم ارتش سرخ به آذربایجان و ارمنستان شکل دیگری به‌خود گرفت. با این حمله و به دنبال آن حمله ارتش سرخ به گرجستان در فوریه و مارس ۱۹۲۱ استقلال هر دو کشور پایان یافت.[۱۰] ترکیه از این فرصت استفاده کرد و طی جنگ ارمنستان–ترکیه، زمین‌های واقع در شرق را از ارمنستان بازپس گرفت. گرجستان نیز منطقه بی‌طرف لوری را با موافقت ارمنستان اشغال کرد تا از افتادن آن به‌دست ترکیه جلوگیری کند.[۱۰] مرز اتحاد جماهیر شوروی با ترکیه با عهدنامه قارص در اکتبر ۱۹۲۱ شکل نهایی به خود گرفت و بدین ترتیب حد غربی مرز ارمنستان و گرجستان مشخص شد.[۱۰] زمانی که شوروی در اوایل سال ۱۹۲۱ درجه‌ای از کنترل خود را در این منطقه برقرار کرد، از تعیین مرز نهایی بین ارمنستان و گرجستان حمایت کرد. طی ترتیبی که در ۶ نوامبر ۱۹۲۱ نهایی شد و با تقسیم منطقه بی‌طرف لوری به دو قسمت (بیشتر به نفع ارمنستان)، مرز ارمنستان و گرجستان در محل فعلی آن تثبیت شد.[۸][۱۱] در سال ۱۹۲۲ هر سه دولت از طریق جمهوری فدراتیو سوسیالیستی قفقاز جنوبی شوروی در اتحاد جماهیر شوروی ادغام شدند ولی در سال ۱۹۳۶ از قفقاز جنوبی شوروی جدا شده و به جمهوری‌های جداگانه تبدیل شدند.[۱۰]

مرز ارمنستان–گرجستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ و استقلال جمهوری‌های تشکیل دهنده آن، به یک مرز بین‌المللی تبدیل شد. در سال ۱۹۹۴ دو کشور کار بر روی تحدید حدود مرزهای خود را آغاز کردند.[۸] یک اقلیت بزرگ ارمنی در گرجستان وجود دارد به ویژه در استان مرزی سامتسخه-جاواختی متمرکز شده‌اند، آنها در این استان در برخی مواقع اکثریت ناراضی را تشکیل می‌دهند.[۱۲][۱۳] با این حال، نه دولت ارمنستان و نه دولت گرجستان برای اصلاح مرزهای قدیمی دوران شوروی بین خود فشار نیاورده‌اند.[۱۰]

سکونتگاه‌های نزدیک مرز

[ویرایش]
ایست بازرسی ساداخلو

ارمنستان

[ویرایش]

Georgia

[ویرایش]

گذرگاه‌های مرزی

[ویرایش]

گذرگاه‌های مرزی زیر بین ارمنستان و گرجستان فعالیت می‌کنند:[۱۴][۱۵]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ CIA World Factbook - Georgia, retrieved 9 September 2020
  2. ↑ The boundary between Turkey and the USSR (PDF), January 1952, archived from the original (PDF) on January 24, 2017, retrieved 8 April 2020
  3. ↑ John F. Baddeley, "The Russian Conquest of the Caucasus", Longman, Green and Co. , London: 1908, p. 90
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ USSR-Iran Boundary (PDF), February 1951, archived from the original (PDF) on January 23, 2017, retrieved 9 April 2020
  5. ↑ Gavin R.G. Hambly, in The Cambridge History of Iran, ed. William Bayne Fisher (Cambridge University Press, 1991), pp. 145-146
  6. ↑ Richard Hovannisian, The Armenian people from ancient to modern times, pp. 292–293, ISBN 978-0-333-61974-2, OCLC 312951712 (Armenian Perspective)
  7. ↑ Ezel Kural Shaw (1977), Reform, revolution and republic: the rise of modern Turkey (1808-1975), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, vol. 2, Cambridge University Press, p. 326, OCLC 78646544 (Turkish Perspective)
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ Samkharadze, Nikoloz (August 2020). "Georgian State Border – Past and Present" (PDF). Centre for Social Sciences. Retrieved 9 September 2020.
  9. ↑ King, Francis. "Improbable nationalists? Social democracy and national independence in Georgia 1918-1921" (PDF). UEA Digital Repository. Retrieved 9 September 2020.
  10. ↑ ۱۰٫۰۰ ۱۰٫۰۱ ۱۰٫۰۲ ۱۰٫۰۳ ۱۰٫۰۴ ۱۰٫۰۵ ۱۰٫۰۶ ۱۰٫۰۷ ۱۰٫۰۸ ۱۰٫۰۹ Anderson, Andrew; Partskhaladze, George. "Armeno-Georgian War of 1918 and Armeno-Georgian Territorial Issue in the 20th Century". Retrieved 26 September 2020.
  11. ↑ Matevossian, R. (1978). "Լոռի [Lori]". In ویکتور هامبارتسومیان (ed.). دایرةالمعارف ارمنستان شوروی (به ارمنی). Vol. 4. Yerevan: Armenian Encyclopedia. pp. 663–64.
  12. ↑ E. Cornell, Svante (2002). Autonomy and conflict: ethnoterritoriality and separatism in the South Caucasus: cases in Georgia. Dept. of Peace and Conflict Research, Uppsala University. p. 137. ISBN 9789150616002.
  13. ↑ Ionesyan, Karine (22 September 2009). "Defending Chakhalyan: Tbilisi accused of "dragging out" appeal hearing in high-profile "Armenian activist" case". ArmeniaNow. Archived from the original on 16 November 2018. Retrieved 29 June 2013.
  14. ↑ "Border crossing points". National security service of the Republic of Armenia=. Retrieved 19 July 2021.
  15. ↑ "Border checkpoints of Georgia". State Commission on Migration Issues=. Retrieved 19 July 2021.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ "Georgia Border Crossings". Caravanistan. Retrieved 9 September 2020.
  17. ↑ President Serzh Sargsyan attends opening of refurbished Bavra border checkpoint
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مرز ارمنستان–گرجستان موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مرز_ارمنستان–گرجستان&oldid=40733403»