مبانی نظریهٔ مشروطه‌خواهی عنوان بخش دوم از جلد دوم و واپسین جلدِ تاکنون منتشر شده(نظریهٔ حکومت قانون در ایران) از مجموعهٔ تأملی دربارهٔ ایران است. طباطبایی در این کتاب به پدیدار شدن آگاهی نوآیین و تکوین نطفه آگاهی ملی بر اثر بحران خودکامگی در زمان ناصرالدین شاه قاجار، پیدایی روشنفکران در افق بحث‌های نظری، و مطرح شدن بحث‌های نو در اصلاح دینی، اندیشهٔ حقوقی، سیاسی، اقتصادی می‌پردازد. همچنین نظریهٔ مشروعه‌خواهی و مشروطه‌خواهی را در میان اهل دیانت بررسی می‌کند.[۱] در آخر نیز بحثی در مورد مفهوم سنت و تحولات آن در این دوره می‌کند.
