مازن حماده

مازِن الحَماده
زادهٔ	۳ ژوئیهٔ ۱۹۷۷ دیر الزور, سوریه
ناپدید شدن	۲۳ فوریه، ۲۰۲۰ (۴۲–۴۳ سالگی)
درگذشت	دسامبر ۲۰۲۴ (۴۷ سال) زندان صیدنایا, صیدنایا, سوریه
علت مرگ	شکنجه

مازِن الحَماده (۳ ژوئیهٔ ۱۹۷۷ – ح. دسامبر ۲۰۲۴) یک کنشگر سوریه ای زادهٔ دیرالزور بود. حماده به دلیل شرکت در تظاهرات ضد دولتی در چارچوب بهار عربی در سال ۲۰۱۱ بیش از یک سال و نیم زندانی و شکنجه شد. او پس از تبعید از سوریه، به یک پناهجو در هلند تبدیل شد و در آنجا علناً به آزارهای و شکنجه هایی که شده بود شهادت داد. در ۲۳ فوریه ۲۰۲۰، زمانی که به سوریه باز می‌گشت، به دست اطلاعات سوریه در فرودگاه دستگیر شد و قربانی ناپدید شدن اجباری شد.

در ۹ دسامبر ۲۰۲۴، پیکر بی‌جان حماده در زندان صیدنایا پیدا شد.

زندگی‌نامه

حماده فارغ التحصیل سازمان صنعت نفت بود و به عنوان تکنسین برای شرکت چند ملیتی نفت و گاز فرانسوی شلومبرژه کار می‌کرد.

او در تظاهرات خواستار آزادی و دموکراسی بیشتر شرکت کرد و تصمیم گرفت با موبایل خود از این رویدادها فیلمبرداری کند. حماده برای نخستین بار در ۲۴ آوریل ۲۰۱۱ به دست سرویس های اطلاعاتی سوریه دستگیر شد. او پس از یک هفته آزاد شد. پس از دستگیری دوم در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۱ و دو هفته بازداشت در همان شعبه، تصمیم به عزیمت به دمشق گرفت.

دستگیری، زندان و شکنجه

در مارس ۲۰۱۲، حماده تلاش کرد تا ۵۵ بسته شیر خشک را به حومه دمشق قاچاق کند. بلافاصله پس از آن، حماده و دو برادرزاده‌اش دستگیر شدند. آنها به شعبه سرویس اطلاعات نیروی هوایی فرودگاه نظامی مزه آورده شدند. دو برادرزاده حماده در بازداشت جان خود را از دست دادند. دو هفته پس از دستگیری، او با ۱۷۰ زندانی دیگر «در آشیانه ای کوچک به طول کمی بیش از چهل فوت و عرض بیست پا» بازداشت شد.

حماده زیر شکنجه وادار شد که به تروریست بودن، داشتن سلاح و کشتن سربازان دولتی اعتراف کند. هنگامی که او از اعتراف خودداری کرد، مأموران را صدا زدند تا بیایند و او را شکنجه کنند. او مورد ضرب و شتم قرار گرفت و از مچ دست آویزان شد. او برای کاهش رنجش با امضای اعتراف اجباری موافقت کرد و اعتراف کرد که سلاحی برای محافظت از تظاهرکنندگان در اختیار دارد، اما از اعتراف به ارتکاب هر جنایتی خودداری کرد. سپس او را به اتاق بازجویی دیگری منتقل کردند و در آنجا لباس هایش را درآوردند و مورد آزار جنسی قرار گرفتند. پس از این شکنجه، او همه اسناد را امضا کرد.

او در ابتدای سال ۲۰۱۳ بیمار شد و به بیمارستان نظامی ۶۰۱ منتقل شد که توسط سایر بازداشت شدگان به عنوان "سلاخ خانه" ملقب شد. حماده هنگام انتقال به بیمارستان مورد حمله فیزیکی قرار گرفت. به او گفته شد که نام خود را فراموش کند و شماره "۱۸۵۸" به او اختصاص داده شد. در آنجا او زندانیان را دید که تا سرحد مرگ شکنجه شده بودند، اجساد را در توالت‌ها انباشته کردند و کارکنان بیمارستان را تا حد مرگ کتک زدند. حماده از پزشک خواهش کرد که به بازداشتگاه بازگردانده شود.

او در فرودگاه مزه به مدت یک ماه توسط یک پزشک بازداشتی تحت معالجه قرار گرفت و سپس در اول ژوئن ۲۰۱۳ به پلیس نظامی قابون و سپس در ۵ ژوئن ۲۰۱۳ به زندان آدرا منتقل شد و حدود دو ماه در آنجا ماند. مازن در نهایت به دادگاه ضد تروریسم منتقل شد، که دستور آزادی او را در ۳ سپتامبر ۲۰۱۳ صادر نمود.

حماده در دوران حبس خود که ۱ سال و ۷ ماه به طول انجامید، به شدت مورد شکنجه قرار گرفت. او مورد آزار جسمی، روحی و جنسی قرار گرفت. مازن در اثر بازداشت خود در زندان های دولتی آسیب های جسمی و روانی دائمی با خود داشت، از جمله آسیب های ناحیه تناسلی که بچه دار شدن را غیرممکن کرده بود.

تبعید

مازن حماده پس از آزادی همچنان تحت تعقیب سرویس های اطلاعاتی بود. بنابراین او تصمیم به ترک سوریه گرفت و از هلند درخواست پناهندگی کرد.

بازگشت به سوریه و ناپدید شدن اجباری

حماده تصمیم گرفت برای بازگشت به سوریه تلاش کند. این تصمیم برای نزدیکان او و کسانی که با او دیدار کرده بودند، غیرقابل درک بود.

به گفته دوستان و خانواده وی، حماده که از پیامدهای شکنجه، هم از نظر فیزیکی و هم روانی رنج بسیاری کشیده بود، هم به دلیل نداشتن آینده و هم به دلیل عدم امکان شهادت علیه دولت سوریه در دادگاه، احساس ضعف روحی شدید می‌کرد زیرا حس می کرد که شهادت‌ها، مصاحبه‌ها و تظاهرات فراوان او تأثیر کمی بر کسانی که هنوز در سوریه بازداشت هستند، دارد. حماده مشکلات مالی قابل توجهی نیز داشت. سرانجام او ارتباط خود را با دوستان قطع کرد و احساس کرد که نمی تواند درمانگری را پیدا کند که درک کند که او چه چیزهایی از سر گذرانده است.

حماده می‌خواست به سوری‌هایی که هنوز در بازداشت هستند کمک کند، و او برای بهبود وضعیت آنها احساس ناتوانی می‌کرد. به نظر می‌رسد افرادی از سفارت سوریه، نزدیک به رژیم اسد، به او مراجعه کرده و با وعده آزادی بازداشت شدگان به سوریه بازگردانده‌اند. حماده نوشت که حاضر است برای نجات دیگران خود را فدا کند.

حماده به برلین رفت و در آنجا پاسپورت و ویزای سوریه را از سفارت گرفت. او هنگام به فرودگاه دمشق در ۲۳ فوریه ۲۰۲۰ به دست سرویس های امنیتی رژیم سوریه ربوده شد.

یافته شدن پیکر

پس از سرنگونی رژیم بشار اسد، در ۹ دسامبر ۲۰۲۴ پس از آن که نیروهای مخالف ارتش آزاد سوریه کنترل زندان صیدنایا را در جریان سقوط دمشق به دست گرفتند، پیکر بی‌جان مازن حماده در این زندان یافته شد. گمان می رود که حماده چند روز پیش از یافته شدن پیکرش، اعدام شده باشد. همچنین نشانه‌های زیادی از شکنجه و ضرب و شتم بر روی تن او دیده شده است.

همچنین ببینید

• لیست افرادی که ناپدید شدند