مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی
 | |
| نوع | مؤسسهٔ تحقیقاتی |
|---|---|
| بنا نهاده | ۱۳۰۳ |
| بنیانگذاران | مصطفی‌قلی بیات |
| دفتر مرکزی | کرج، ایران |
| محصولات | دارو، سرم، واکسن، حلال، آنتی‌ژن، پلاسما و جانوران آزمایشگاهی |
| تعداد کارکنان | حدود ۳۰۰ دانشمند[۱] |
| مادر | سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی |
| وبگاه | |
مؤسسهٔ تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی، تأسیس‌شده در ۱۶ دی ۱۳۰۳، یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین مؤسسات فعال در زمینهٔ پژوهش و تولید سرم و واکسن در ایران و خاورمیانه بزرگ است. این مؤسسه بیشتر در زمینهٔ دامپزشکی فعال می‌باشد و سالانه بیش از ۳٫۵ میلیارد دز انواع فراورده‌های زیستی تولید می‌کند. این مؤسسه که در منطقه حصارک بالا از استان البرز قرار دارد، زیرمجموعهٔ سازمان تات است.
تاریخچه
[ویرایش]
مؤسسه رازی در مسیر جاده قدیم قزوین که به خیابان شهید بهشتی کرج تغییرنام یافته قرار دارد که مسیر مواصله تاریخی قزوین و ری در جاده ابریشم بوده است.
قاجاریان
[ویرایش]مساحت جنوبی مؤسسه رازی در دوران قاجار به‌عنوان مرکز درمان اسبان، سواران، پیک‌ها و دام‌ها مورد استفاده داشته است. پس از جنگ جهانی اول، ایران دچار قحطی و بیماری‌های واگیردار گسترده‌ای در مردم و احشام گردید که درمان این بیماری‌ها سبب تأسیس مؤسسه پاستور ایران در سال ۱۲۹۸ شد. به‌سال ۱۹۲۴، مجمع جهانی بهداشت تمام کشورها را ملزم به تأسیس واحدهایی برای مبارزه با بیماری‌های دامی و جلوگیری از تحمیل خسارت‌های سنگین ناشی از بروز متوالی بیماری طاعون گاوی کرد.[۲] در مهر ۱۳۰۳ لایحه تأسیس «مؤسسهٔ دفع آفات حیوانی و سرم‌سازی ایران» توسط مصطفی‌قلی بیات خواهرزاده دکتر مصدق تهیه و به مجلس شورای ملی ارائه شد.[۳] مجوز تأسیس مؤسسه ساعت ۱۲ ظهر روز سه شنبه ۱۶ دی ماه سال ۱۳۰۳، تصویب شد.
دوران پهلوی
[ویرایش]پس از تصویب «مؤسسهٔ دفع آفات حیوانی و سرم‌سازی ایران»، آزمایشگاه‌ها و ادارات دامی انستیتو پاستور به تدریج به «بنگاه سرم‌سازی حصارک» منتقل شدند و پس از چندی به دستور احمد قوام به «بنگاه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی» تغییرنام یافت.
اولین چالش موفق مؤسسه مهار طاعون گاوی بود؛ سپس به تولید انواع واکسن‌ها و سرم‌های دارای کاربرد پزشکی و دامپزشکی گسترش یافت. درپی جنگ جهانی دوم، مؤسسه چندسالی به اشغال نیروهای ارتش سرخ درآمد و ایشان چند باب بنای با کاربرد نظامی در مؤسسه ساختند.
این مؤسسه پس از گذشت چند سال از تأسیس، علاوه بر اشباع تولید واکسن توانست رتبه یک، را در منطقه غربی آسیا از آن خود کند.[۴]
پس از انقلاب
[ویرایش]- نام و نشان رسمی «مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی» تأیید شدند.
- تملیک اراضی شرقی حصارک بالا
- ایجاد و هدایت نخستین و بیشترین شمار شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه سلامت
- تأمین ۶۰ درصد واکسن‌های ضروری انسانی، ۹۰ درصد واکسن‌های دامی و ۳۰ درصد واکسن‌های طیور[۵]
- کسب امتیاز نشریه واکسن و پیشگیری از بیماری‌ها در دامپزشکی[۶]
- تأمین کل واکسن فلج اطفال ایران[۷] و ریشه کنی موقت آن و تأمین منطقه مدیترانه شرقی[۸]
- نظامیان ناتو از برخی از محصولات ضد سم این مؤسسه در طول جنگ در افغانستان (۲۰۲۱–۲۰۰۱) استفاده کردند، زیرا مارهای بومی افغانستان در ایالات متحده و اروپا تحقیق نشده بودند.[۹]
فراورده‌ها و واکسن‌های کشف‌شده پس از انقلاب
[ویرایش]- کمپلمان خرگوش
- کمپلمان خوکچه هندی
- همولیزین
- خوکچه موتانت بی مو
- روغنی نیوکاسل
- روغنی آنفلوانزا
- روغنی نیوکاسل- آنفلوانزا
- کیت HI نیوکاسل آنفلوانزا
- ایریبا
- B1-H120 دوگانه
- لاکتوکوکوزیس ماهی
- دوگانه- H120 لاسوتا
- واکسن قطره چشمی Rev.1
- طاعون نشخوارکنندگان کوچک
- کیت تشخیص یون
- تخم مرغ ویژه فاقد پادگن
- واکسن ام‌ام‌آر
- نیوکاسل مقاوم به گرما
- نیوکاسل کلون
- کیت تشخیص بروسلوز
- آبله قناری
- سرخک
- نیوکاسل لاسوتا
- پادگن رزبنگال
- فلج اطفال
- سرم ضد عقرب گزیدگی
- پلت حیوانات آزمایشگاهی
- برونشیتهای IB12IR و H 120 و H 52
- پاستورلوز- شاربن علامتی
- لارنگوتراکییت
- سرم ضد کزاز
- پاستورلوز طیور
- گامبورو
- مارک
- تیلریوز گوسفند
- سرخجه
- اوریون
- تکثیر موش‌های آزمایشگاهی نژادهای BALB/c, C57BL/6 و NIH
- موش و رت نژاد RAZI/A
- در بحبوحه همه‌گیری کروناویروس، این مؤسسه در سال ۱۳۹۹ موفق به اختراع و تولید انبوه واکسن نوترکیب رازی کوو پارس شد.
امتیازات علمی
[ویرایش]- دلیل نامگذاری این مؤسسه به یادبود حکیم محمد بن زکریای رازی است.
- بسیاری از دانشمندان دامپزشکی ایرانی در این مؤسسه فعالیت داشته‌اند.
- نشریه علمی پژوهشی آرشیو رازی، یکی از معتبرترین نشریات علمی خاورمیانه[۱۰]
- پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی‌ارشد رشته‌های ویروس‌شناسی پزشکی و میکروب‌شناسی پزشکی از سال ۱۳۷۳
- تأسیس اولین شرکت دانش‌بنیان ایران در حوزه سلامت[۱۱]
آزمایشگاه‌های مرجع ملی و جهانی
[ویرایش]این مؤسسه قطب آزمایشگاه‌های تشخیص و تحقیق با مرجعیت ملی یا جهانی زیر می‌باشد:
- آزمایشگاه مرجع بین‌المللی برای تشخیص بیماری‌های آبله گاوی، بزی و گوسفندی با هماهنگی دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی
- آزمایشگاه ملی تب برفکی
- آزمایشگاه ملی تحقیقات پاستورلا
- آزمایشگاه ملی تحقیقات تیلریوز
- آزمایشگاه ملی سل دامی
- آزمایشگاه ملی تحقیقات کنه
- آزمایشگاه رفرانس جانوران سمی
- آزمایشگاه رفرانس مایکو پلاسما
- آزمایشگاه رفرانس سموم جانوری
- آزمایشگاه رفرانس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان
- آزمایشگاه رفرانس آبله دامی
افراد سرشناس
[ویرایش]- مصطفی‌قلی بیات، معاون وزارت فلاحت، فوائد عامه و تجارت؛ به‌عنوان مؤسس مؤسسه
- عبدالله حامدی، نخستین رئیس مؤسسه
- سید حسین میرشمسی، چهره ماندگار علمی ایران، مؤسس بخش واکسن‌های ویروسی انسانی
- عباس شفیعی، چهره ماندگار دامپزشکی ایران
کتابخانه مؤسسه رازی
[ویرایش]مؤسسه دارای یک کتابخانه مرکزی با زیربنای اعیانی ۱۵۰۰ متر مربع می‌باشد که از سال ۱۳۰۹ ه.ش آغاز به کار نموده است. بیشتر منابع موجود راجع به علوم دامپزشکی و پزشکی می‌باشند. تعداد منابع به صورت زیر است:
- کتاب‌های خارجی: عمدتاً به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، عربی و ترکی استانبولی ۷۶۳۰ جلد
- کتاب‌های فارسی: ۳۹۳۶ جلد
- نشریات خارجی: ۴۰۹ سلسله
- نشریات فارسی: ۲۷۸ سلسله
- پایان‌نامه‌های خارجی: ۱۱ مصحف
- پایان‌نامه‌های فارسی: ۳۴۹ مصحف
- سی‌دی: ۴۶۷ لوحه
- طرح‌های پژوهشی: ۴۰۶ عنوان
- کتاب‌های الکترونیکی: ۲۳۲۶ عنوان
- مقالات خارجی مؤسسه رازی: ۶۸۸ مقاله
- مقالات فارسی مؤسسه رازی: ۴۷۰ مقاله
ساختار مدیریتی
[ویرایش]این مؤسسه توسط یک رئیس و هیئت امنایی متشکل از نمایندگانی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران، سازمان دامپزشکی کشور و غیره که بر آن نظارت دارند، اداره می‌شود. از چهار معاونت تشکیل شده است:
- معاونت تحقیقات و فناوری
- معاونت تحقیق و تولید
- معاونت برنامه‌ریزی و پشتیبانی
- معاونت تضمین کیفیت
تغییرات سازمانی
[ویرایش]این مؤسسه در زمان تأسیس تحت نظارت وزارت فلاحت و فوائد عامه (وزارت کشاورزی وقت) درآمد.
در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۷۹ با ادغام وزارت کشاورزی و وزارت جهاد سازندگی، تحت نظارت سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی درآمد. به علاوه، به واسطه گستردگی فعالیت‌هایش، امروزه هیئت‌امنایی متشکل از نمایندگانی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران، سازمان دامپزشکی کشور و غیره بر آن نظارت دارند.
| نام | سال شروع ریاست | سال پایان ریاست |
|---|---|---|
| عبدالله حامدی | ۱۳۰۳ | ۱۳۰۵ |
| مرتضی کاوه | ۱۳۰۵ | ۱۳۰۷ |
| لویی دلپی | ۱۳۱۰ | ۱۳۲۹ |
| عزیز رفیعی | ۱۳۲۹ | ۱۳۴۳ |
| مرتضی کاوه | ۱۳۴۴ | ۱۳۵۶ |
| حمزه رامیار | ۱۳۵۶ | ۱۳۵۸ |
| عبدالعزیز اردلان | ۱۳۵۸ | ۱۳۵۸ |
| منوچهر بهارصفت | ۱۳۵۸ | ۱۳۵۹ |
| مهدی اکبرزاده | ۱۳۵۹ | ۱۳۶۱ |
| هادی هدایتی | ۱۳۶۱ | ۱۳۶۳ |
| منوچهر بهارصفت | ۱۳۶۳ | ۱۳۶۷ |
| سید جواد قطب‌شریف | ۱۳۶۷ | ۱۳۶۸ |
| محمد حسامی قاجار | ۱۳۶۸ | ۱۳۶۹ |
| حسن روستایی | ۱۳۶۹ | ۱۳۷۱ |
| علی‌اکبر محمدی | ۱۳۷۱ | ۱۳۷۹ |
| محمدعلی اخویزادگان | ۱۳۷۹ | ۱۳۸۳ |
| حمید کهرام | ۱۳۸۳ | ۱۳۸۴ |
| عبدالحسین دلیمی | ۱۳۸۴ | ۱۳۹۰ |
| هادی فامیل قدکچی | ۱۳۹۰ | ۱۳۹۲ |
| حمید کهرام | ۱۳۹۲ | ۱۳۹۶ |
| مسعود هاشم‌زاده | ۱۳۹۶ | ۱۳۹۶ |
| علی اسحاقی | ۱۳۹۶ | - |
شعبه‌ها
[ویرایش]با این که مرکزیت مؤسسه در کرج قرار گرفته، دارای شعب در شهرستان‌های زیر می‌باشد:
- اراک (منطقهٔ مرکزی کشور)
- اهواز (منطقهٔ جنوب‌غرب کشور)
- شیراز (منطقهٔ جنوب کشور)
- کرمان (منطقهٔ جنوب‌شرق کشور)
- مرند (منطقهٔ شمال‌غرب کشور)
- مشهد (منطقهٔ شمال‌شرق کشور)
ارتباطات خارجی
[ویرایش]مؤسسهٔ مزبور جهت تبادل تجربیات، اخذ مجوزها و صادرات با سازمان‌ها و ادارات بین‌المللی همکاری دارد. مهم‌ترین این سازمان‌ها عبارتند از:
- سازمان بهداشت جهانی WHO
- سازمان دامپزشکی جهانی OIE
- سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد فائو
- WOAH
- پس از انقلاب اسلامی ایران و اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، مراودات با کشورهای توسعه‌یافته کمتر و با کشورهای اسلامی بیشتر شده است.
- انتقال فناوری تولید واکسن به کوبا، سنگال و مالی[۱۳]
تولیدات
[ویرایش]به‌طور کلی تولیدات مؤسسه رامی توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
- واکسن‌های ویروسی انسانی
- واکسن‌های باکتریایی انسانی
- واکسن‌های ویروسی دامی
- واکسن‌های باکتریایی دامی
- سرم‌ها انسانی
- سرم‌های دامی
- واکسن‌های طیور
- واکسن‌های آبزیان
- تشخیص بیماری‌ها
- تحقیقات و نشریات علمی
فراورده‌ها
[ویرایش]از مهم‌ترین فراورده‌های مؤسسه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرم‌های دیفتری و کزاز
- سرم‌های درمانی ضد زهر: انواع عقرب و مار
- انواع پادگن‌ها شامل: آنتی‌ژن رزبنگال، آنتی‌ژن رایت، آنتی‌ژن پولوروم
- انواع فراورده‌های خونی دامپزشکی شامل سرم خرگوش، پلاسمای خرگوش، همولیزین، کمپلمان خرگوش، کمپلمان خوکچه هندی، خون دفیبرینه گوسفندی
- انواع حلال‌های مصرف پزشکی شامل سرم فیزیولوژی، آب قابل تزریق
- جانوران آزمایشگاهی موش، خرموش، خرگوش، همستر، خوکچه هندی
منابع
[ویرایش]- معرفی مؤسسه - وبگاه رسمی مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی
- ↑ https://www.yjc.ir/fa/amp/news/8894080
- ↑ «نگاهی به 90 سال فعالیت مؤسسه واکسن و سرم سازی رازی». خبرآنلاین. ۲۰۱۶-۰۱-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۲-۰۳.
- ↑ «انستیتو رازی؛ مارهایی که جان ایرانیان و سربازان آمریکایی را نجات دادند». BBC News فارسی. ۲۰۲۵-۰۲-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۲-۰۳.
- ↑ «یک قرن از واکسن‌سازی ایران می‌گذرد/ رتبه ۱۰ جهانی در ساخت واکسن». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۱-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۹.
- ↑ https://vdpvm.areeo.ac.ir/article_124865_a8358847aed6a92030f08f7cc03cd0a0.pdf
- ↑ https://vdpvm.areeo.ac.ir/
- ↑ http://www.irna.ir/xjddFS
- ↑ https://www.emro.who.int/iran/news/who-facilitates-the-procurement-of-vaccine-vial-monitors-for-the-islamic-republic-of-iran.html
- ↑ Phillips, Michael M.; Fassihi, Farnaz (3 Dec 2012). "World News: Snake Tale: How Venom Binds U.S. , Iran --- Despite Sanctions, Tehran Provides Treatment for Poisonous-Reptile Bites to Coalition Soldiers in Afghanistan". Wall Street Journal. No. Eastern Edition. Retrieved 6 March 2023.
- ↑ https://archrazi.areeo.ac.ir/journal/about
- ↑ http://sahebkhabar.ir/70668798
- ↑ رؤسای مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی بایگانی‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine، از وبسایت رسمی مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی.
- ↑ https://thecaribbeancamera.com/iran-cuba-strengthen-strategic-ties-health-technology/
پیوند به بیرون
[ویرایش]- وبگاه رسمی
- مجله علمی پژوهشی آرشیو رازی بایگانی‌شده در ۷ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine* مؤسسه رازی شعبه شمال شرق کشور
- بنیانگذاریهای ۱۹۲۴ (میلادی) در ایران
- تولیدکنندگان واکسن کووید ۱۹
- دانشگاههای استان البرز
- سازمانهای بنیانگذاریشده در ۱۹۲۴ (میلادی)
- سازمانهای بهداشتی و پزشکی در ایران
- شرکت‌های داروسازی بنیانگذاریشده در ۱۹۲۴ (میلادی)
- شرکت‌های داروسازی
- شرکت‌های زیستفناوری
- مؤسسههای پژوهشی کشاورزی در ایران
- مراکز پژوهشی بنیانگذاریشده در ۱۹۲۴ (میلادی)
- مراکز پژوهشی در ایران
- مراکز پژوهشی
- موسسات تحقیقات داروسازی
- واکسیناسیون