قلم‌نی
قلم نی نوعی ابزار برای نوشتن است که از برش و شکل‌دادن به یک نی یا بامبو به‌دست می‌آید. قلم نی به عنوان ابزار نوشتن از مصر باستان مربوط به قرن ۴ پیش از میلاد پیدا شده‌است. قلم نی برای نوشتن بر روی پاپیروس استفاده می‌شد و شایع‌ترین ابزار نوشتن در دوران باستان بوده‌است.
قلم نی از قلم پر سخت‌تر است و تراش نوک آن دشوارتر هرچند از آن برای مدت طولانی‌تری می‌توان استفاده کرد. این سبب شد که در غرب به جای آن از قلم پر استفاده کنند.[۲] با این وجود قلم نی می‌تواند اثری پررنگ‌تر و قوی‌تر باقی بگذارد و از این رو ابزاری مهم در خوشنویسی است.[۳]
قلم‌نی به‌ویژه در خوشنویسی اسلامی و ایرانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قلم‌نی شوشتری از دیرباز به عنوان قلم مرغوب در ایران و کشورهای اطراف شهرت داشته و از ایران تا هند و عثمانی نیز صادر می‌شده است.[۴] انوری در دیوان خود در مورد قلم‌نی شوشتری چنین سروده است:
| مرکب آید از تبریز توقیع منیرت را |
| قلم آید از شوشتر، قلمدان ز اصفهان بادت |
قاآنی در قصیده ۲۰ و قطعه ۱۷ اشعارش چنین می‌سُراید:
| به دستم شد آن شوشتر خامه (قلم) جنبان |
| چو در دست بربط نوازان مضارب |
| فصّاد نیستم ولی ای شُشتری قلم |
| در سفک خون خصم تو ماند به نشترم |
امروزه نوع مرغوب قلم‌نی، قلم شوشتری و قلم دزفولی دانسته می‌شود که برای قلم‌های ریز و متوسط بکار می‌روند و همچنین نی خیزران که برای درشت‌نویسی استفاده می‌شود.
ویژگی‌ها
[ویرایش]
یک قلم نی مرغوب بهتر است سرخ مایل به قهوه‌ای سوخته، فاقد گره و پیچ و کاملاً راست و استوانه‌ای (با مقطع دایره‌ای شکل) باشد و ضخامت آن با دست تناسب و هماهنگی داشته باشد. همچنین گوشت داخل قلم سفید رنگ و تا اندازه‌ای سخت و محکم باشد. قلم خوب را بیش از اندازه کوتاه یا بلند و سبک، سست یا سیاه انتخاب نمی‌کنند و قطر سر و ته آن نباید زیاد اختلاف داشته باشد.
یک قلم مناسب هنگام تراشیده شدن زیاد سفت یا زیاد سست نیست و تراشه‌های آن به اطراف پرتاب نمی‌شود و همراه قلمتراش حرکت می‌کند. تراشیدن قلم‌نی تخصص و روش خاص دارد. معمولاً پس از کتابت‌های مکرّر نوک قلم‌ها کند شده و کیفیت اولیه خود را از دست می‌دهند از این رو باید به‌طور مرتّب نوک قلم‌ها را تراشیده و قط زد.
جستارهای وابسته
[ویرایش]
پانویس
[ویرایش]- ↑ "Palette de scribe". Antiquités égyptiennes du Louvre (به فرانسوی). Archived from the original on 3 August 2016. Retrieved 5 August 2016.
- ↑ Glossary definition بایگانی‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine from cartage.org
- ↑ Gottfried Pott – A Look into the World of Calligraphy بایگانی‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine from Linotype.com
- ↑ «سفرنامه الیویه، ترجمه محمد طاهر میرزا، با تصحیح غلامرضا ورهرام». موسسه اطلاعات. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۲۳.
- ↑ «دیوان انوری، ص ۴۷۳، نقل از کتاب ظرایف و طرایف، نوشته دکتر محمد آبادی باویل». انتشارات انجمن استادان زبان و ادب فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۲.
- ↑ «دیوان قاآنی، قصیده ۲۰». پایگاه اینترنتی گنجور، شعرهای ادب پارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۲.
- ↑ «دیوان قاآنی، قطعه ۱۷». پایگاه اینترنتی گنجور، شعرهای ادب پارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۲.
منابع
[ویرایش]- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Reed pen». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۵ اوت ۲۰۱۶.
- فضائلی، حبیب‌الله، تعلیم خط، انتشارات سروش، ۱۳۵۶
- حاجی‌آقاجانی، هادی، روش تدریس هنر کتاب اول راهنمایی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۷۳