قاعدگی و فرهنگ
جنبه‌های فرهنگی بسیاری در مورد نحوهٔ نگرش جوامع به قاعدگی وجود دارد. تابوی قاعدگی به هرنوع تابوی اجتماعی مربوط به قاعدگی گفته می‌شود. در برخی جوامع این امر شامل کثیف و یا شرم‌آور دانستن قاعدگی است به طوری که حتی از ذکر قاعدگی چه در ملاء عام (در رسانه‌ها و تبلیغات) و چه در خلوت (در میان دوستان، در خانه یا در حضور مردان) جلوگیری می کند. بسیاری از مذاهب سنتی قاعدگی را نجس و ناپاک می‌دانند، اگرچه انسان‌شناسان می‌گویند که مفاهیم «مقدس» و «نجس» ممکن است ارتباط نزدیکی با هم داشته باشند.[۱]
فرهنگ‌های مختلف به قاعدگی با دیدی متفاوت می‌نگرند. اساس بسیاری از هنجارهای رفتاری و ارتباطی در مورد قاعدگی در جوامع صنعتی غربی این باور است که قاعدگی باید پنهان بماند. [۲] در مقابل، در برخی از جوامع شکارچی-گردآورنده، دوران قاعدگی با دیدی مثبت و بدون هیچ‌گونه بار معنایی ناپاک و نجس بودن، نگاه می‌شود. [۳]
اسطوره‌شناسی
[ویرایش]واژگان menstruation (قاعدگی) و menses (ماه‌ها) از کلمهٔ لاتین mensis (ماه) مشتق شده‌اند که این به نوبهٔ خود به واژهٔ یونانی mene (ماه) و نیز ریشه‌های واژگان انگلیسی month (ماه در تقویم) و moon (در آسمان) مربوط می‌شود.
به عقیدهٔ توماس باکلی و آلما گوتلیب مردم‌شناس، مطالعهٔ بین فرهنگی نشان می‌دهد که اگرچه تابوهای مربوط به قاعدگی تقریباً جهانی هستند و بسیاری از این تابوها شامل مفاهیم نجاست و ناپاک بودن (ملزم به آیین طهارت) می‌شوند، ولی سنت‌های متعدد قاعدگی گویای معانی و کاربردی کاملاً متفاوت و حتی در برخی موارد متضاد هستند.[۴] به طور مثال در برخی جوامع سنتی زنان مناسک قاعدگی را تجربه‌ای محافظت‌کننده و توانمندساز می‌دانند که به آنها فضایی جدا از نگاه‌های مردانه و فشارها و انتظارات ناخواستهٔ جنسی و خانگی عرضه می‌کند.[۵] به عبارت دیگر، از کاربرد و انزوای کومه قاعدگی ممکن است به عنوان ابزاری برای تبعید زن ناپاک و تابو برداشت شود، و یا برعکس به عنوان مکان و زمانی خوشایند و به دور از وظایف معمول روزانه: انزوا در مقابل استراحتگاه.
مقدس و قدرتمند
[ویرایش]
در برخی از فرهنگ‌های تاریخی، زنی در حال خونریزی ماهیانه مقدس و قدرتمند شمرده می‌شد، با توانایی‌های روانی افزوده و قدرت کافی برای شفای بیماران. به گفتهٔ قوم چروکی، خون قاعدگی منبع قدرت زنانه بود و قدرت نابود کردن دشمنان را داشت. در روم باستان، پلینی بزرگ نوشت که یک زن در حال خونریزی ماهیانه که بدن خود را آشکار می‌کند قادر است تگرگ، گردباد و رعد و برق را بتاراند. اگر برهنه شود و در اطراف زمین زراعی راه رود کرم‌ها و سوسک‌ها از خوشه‌های ذرت خواهند افتاد. خون قاعدگی به ویژه برای قدرت مردان خطرناک است.[۶] در آفریقا از خون قاعدگی در تولید قوی‌ترین طلسم‌های جادویی هم برای پاکسازی و هم از بین بردن استفاده می‌شود.[۷] اساطیر مایا منشأ قاعدگی را مجازاتی در نقض قوانین اجتماعی حاکم بر اتحاد زناشویی می‌داند. خون قاعدگی به مارها و حشرات مورد استفاده در جادوی سیاه تبدیل می‌شود، پیش از آنکه الهه ماه مایا از آن دوباره متولد شود.[۸]
در جایی که خون زنان مقدس شمرده می شود، اعتقاد بر این است که باید از نظر آیینی جدا شود. بر اساس این منطق تنها هنگامی که خون مقدس با چیزهای ناپسند تماس پیدا می‌کند، در مناسک به عنوان خطرناک و یا «نجس» تجربه می‌شود. [۹]
برخی نیز بر این باورند که زنان در حال خونریزی ماهیانه خطرناک هستند.[۱۰]
منابع
[ویرایش]- ↑ Durkheim, E. 1963. [1898] La prohibition de l’inceste et ses origines. L’Année Sociologique 1: 1-70. Reprinted as Incest. The nature and origin of the taboo, trans. E. Sagarin. New York: Stuart.
- ↑ Laws, S. (1990). Issues of Blood: The Politics of Menstruation. London: Macmillan.
- ↑ Turnbull, C. M. (1960). "The Elima: a premarital festival among the Bambuti Pygmies". Zaïre. 14: 175–92.
- ↑ Buckley, T., and Gottlieb, A., eds. (1988). Blood Magic: The Anthropology of Menstruation. Berkeley: University of California Press. (p. 7)
- ↑ Buckley, T. 1988. Menstruation and the power of Yurok women. In T. Buckley and A. Gottlieb (eds), Blood Magic. The anthropology of menstruation. Berkeley: University of California Press, pp. 187-209.
- ↑ Exploring Gypsiness: Power, Exchange and Interdependence in a Transylvanian, by Ada I. Engebrigtsen, p. 129.
- ↑ Iron, Gender, and Power: Rituals of Transformation in African Societies, by Eugenia W. Herbert, p. 226.
- ↑ Braakhuis, H.E.M. (2005). "Xbalanque's Canoe. The Origin of Poison in Q'eqchi'-Mayan Hummingbird Myth". Anthropos. 100: 175–185.
- ↑ Durkheim, E. 1965 [1912]. The Elementary Forms of the Religious Life. New York: Free Press.
- ↑ "The Golden Bough : a study of magic and religion, by Sir James George Frazer : LX. Between Heaven and Earth". ebooks.adelaide.edu.au. Archived from the original on 14 July 2014.