فناوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه

فناوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه (به انگلیسی Information and communication technologies for development یا ICT4D) به استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در زمینه‌های توسعه اجتماعی و اقتصادی، توسعه بین‌المللی و حقوق بشر اشاره می‌کند. تئوری پشت آن می‌گوید که اطلاعات و ارتباطات هرچه بیشتر و بهتر در یک جامعه، به توسعه آن جامعه کمک بیشتری می‌کند.

گذشته از وابستگی آن به فناوری، ICT4D همچنین نیازمند درک درستی از توسعه جامعه، فقر، کشاورزی، بهداشت و آموزش پایه نیز است. این موضوع، ICT4D را در دسته فناوری‌های مناسب قرار می‌دهد و اگر به صورت آزادانه به اشتراک گذاشته شود، یک فناوری مناسبِ منبع باز قلمداد می‌شود.^[۱]

ICT4D همچنین اشاره دارد به کمک رسانی به مردم محروم در هر نقطه از جهان، که معمولاً این کمک‌ها به برنامه‌ها و نرم‌افزارهای کابردی در کشورهای در حال توسعه مربوط می‌شوند. دغدغه ICT4D بکارگیری مستقیم رویکردهای فناوری اطلاعات به منظور کاهش فقر است. فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند از طریق بهره‌مند کردن مستقیم مردم محروم یا به صورت غیر مستقیم از طریق کمک به سازمان‌های امدادرسانی، سازمانهای مردم نهاد، دولت‌ها ویا مشاغل به منظور بهبود شرایط اجتماعی-اقتصادی، به کار گرفته شود.

ICT4D یک حوزه پژوهشی میان رشته ای در میان کنفرانس‌ها، کارگاه‌های آموزشی و نشریات است.^[۲]^[۳]^[۴] این امر تاحدی به خاطر نیاز به نتایج و نشانه‌های معتبر علمی است که بتوانند اثربخش بودن پروژه‌های فعلی را اندازه بگیرند.^[۵] همچنین، این حوزه پژوهشی، یک انجمن غیررسمی از محققین فنی و علوم اجتماعی که در کنفرانس‌های سالانه ICT4D گرد هم می‌آیند را ساماندهی کرده‌است.^[۶]

پس زمینه نظری

مبحث ICT4D به یک مکتب فکری وسیعتری بازمی‌گردد که پیشنهاد استفاده از فناوری برای توسعه را مطرح می‌کند. پایه‌های نظری آن را می‌توان در نظریه تکامل اجتماعی-اقتصادی شومپیترین جستجو کرد،^[۷] که عبارت است از یک فرایند پی در پی از تحولات خلاقانه که منجر به نوسازی شیوه عمل در کلیت جامعه شامل حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن می‌شود.^[۸]

موتور محرک این فشار پی در پی برای تحول خلاقانه، تغییرات فناوری است.^[۹]^[۱۰] در حالی که فناوری اصلی در اولین انقلاب صنعتی (۱۷۷۰–۱۸۵۰) مکانیزاسیون با نیروی آب بود، موج کوندراتیف دوم (۱۸۵۰–۱۹۰۰) به وسیلهٔ فناوری نیروی بخار پدیدار شد، نسل سوم (۱۹۰۰–۱۹۴۰) توسط برق رسانی سازمان‌های صنعتی و اجتماعی شناخته شد، نسل چهارم با موتوریزه شدن و بسیج خودکار جامعه (۱۹۴۰–۱۹۷۰)، و آخرین آن‌ها با دیجیتالی شدن سیستم‌های اجتماعی.^[۷]

تاریخچه

استفاده بین‌المللی از ارتباطات برای بالندگی توسعه موضوع جدیدی نیست. اصطلاح پژوهش ارتباطات توسعه در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، پایه و مبنای اکثر برنامه‌ها و موسسات کنونی توسعه در حوزه ICT4D شد. «ویلبر اسکرام»، «نورا سی کبرال» و «اِوِرِت راجرز»، از چهره‌های آکادمیک تأثیرگذار در این حوزه بودند.

در دوران معاصر، ICT4D به سه دوره زمانی تقسیم‌بندی می‌شود:^[۱۱]

ICT4D 0.0: از اواسط دهه ۵۰ تا اواخر دهه ۹۰. این دوران قبل از ساخت واژه " ICT4D" بود و بیشتر تمرکز بر ارتباطات توسعه، رایانش / پردازش رایانه‌ای داده‌ها برای نرم‌افزارهای تبادلات داخلی در دولت‌ها و شرکت‌های بزرگِ بخش خصوصی در کشورهای توسعه‌یافته بود.
ICT4D 1.0: از اواخر دهه ۹۰ تا اواخر دهه ۲۰۰۰. ظهور همزمان، اهداف توسعه هزاره و موج بزرگ استفاده از اینترنت در کشورهای صنعتی، باعث رشد سریع سرمایه‌گذاری در زیرساختهای ICT و برنامه‌ها و پروژه‌های ICT در کشورهای توسعه یافته شد. در جوامع فقیر، تله سنترها، پرکاربردترین نمونه فناوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه در بخش‌های بهداشت، آموزش و کشاورزی قلمداد می‌شدند. بعدها، تله سنترها برخی خدمات آنلاین و بعضاً خدمات آنلاین دولتی نیز ارائه می‌دادند.
ICT4D 2.0: از اواخر دهه ۲۰۰۰ به بعد. بین فاز ۱٫۰ و ۲٫۰ مرز مشخصی وجود ندارد اما پیشنهادها حرکت از تله سنترها به سمت تلفن‌های همراه در این فاز شروع شد. در این دوره، دغدغه‌های کمتری نسبت به آمادگی الکترونیکی وجود دارد و علاقه‌مندی بیشتری نسبت به تأثیرگذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه دیده می‌شود. بعلاوه، به ملت‌های کمتر مرفه بیشتر به عنوان تولیدکنندگان و نوآوران حوزه این فناوری نگاه می‌شود، تا اینکه به عنوان مصرف‌کننده صرف.

با تکامل ICT، به همان اندازه ICT4D هم تکامل می‌یابد. اخیراً پیشنهاد شده که کلان داده‌ها می‌توانند به عنوان یکی از ابزاری مهم برای توسعه به کار گرفته شوند که در اینصورت یک تکامل طبیعی برای ICT4D به نمایش گذاشته خواهد شد.^[۱۲]

چارچوب ارزش‌ها

در مدل اینفورماتیزاسیون که توسط Kuo ارائه شده‌است و به عنوان یکی از شاخص‌های اندازه‌گیری در ICT4D محسوب می‌شود، سه بُعد زیرساخت، اقتصاد و مردم برای اینفورماتیزاسیون پیشنهاد می‌شود.

سه مورد ذکر شده بیشتر در کشورهای توسعه یافته صدق می‌کند؛ بنابراین Alexander Flor -که خود از یک کشور در حال توسعه است (فیلیپین)- بُعد چهارمی را به نام ارزش‌ها برای اینفورماتیزاسیون پیشنهاد می‌دهد.^[۱۳]

این بُعد می‌تواند به وسیلهٔ دولت‌ها و از «طریق تعیین اولویتها»، «میزان یارانه ها» و «میزان کنترل فساد اداری»، عملیاتی گردد. برابری، ادغام، مشارکت، توسعه داخلی و همگرایی برخی از مزایای بُعد ارزش‌ها محسوب می‌شوند.^[۱۴]

دسترسی و استفاده از ICT

ICT برای جنبه‌های مختلف توسعه

ICT برای اقلیم، آب و هوا و فعالیت‌های واکنش اضطراری

ICT برای افراد معلول

برنامه‌های ICT:

مرکز توسعه آموزش الکترونیک استونی با همراهی پریموس

رویکرد اتحاد و یکپارچگی اروپا برای کمک به یادگیری مادام العمر (EU4ALL)

طرح Ceibal

Leren en werken met autisme (یادگیری و کار کردن با درخودماندگی)

فناوری‌های روز برای کودکان با نیازمندیهای ویژه (EvTech)

Discapnet

ICT برای آموزش و پرورش

ICT برای امرار معاش

ICT برای کشاورزی

ICT4D برای بخش‌های دیگر

دولت الکترونیک

تجارت الکترونیک

یادگیری الکترونیکی

سلامت الکترونیکی

استخدام الکترونیکی

محیط زیست الکترونیکی

کشاورزی الکترونیکی

علم الکترونیکی

امنیت الکترونیکی

گزارش دهی، پروژه‌ها و پیگیری

ICT4D و فناوری تلفن همراه

فناوری تلفن همراه در آموزش و پرورش

خرید از طریق تلفن همراه

تلفن همراه و فرصت‌های توسعه

کارآفرینی و کاریابی

دسترسی آسان به اطلاعات

ناکارآمدهای بازار

جایگزین حمل و نقل

امداد رسانی

آموزش و بهداشت

سرمایه اجتماعی و انسجام اجتماعی

مثال: Zidisha

مثال: Esoko

مثال: انیمیشن‌های علمی بدون مرز

فرصت‌ها

زنان و ICT4D

هوش مصنوعی برای توسعه

بودجه ICT4D

پروژه‌ها

تجزیه و تحلیل‌ها

مشکلات

درس‌های آموخته شده

توسعه پایدار و مقیاس پذیری

ارزیابی تأثیرات در ICT4D

انتقادات / چالش‌ها

ICT و ردپای کربن آن

ICT و نئولیبرالیسمِ آموزش و پرورش

مطالعات موردی کشورها و مناطق

ICT4D در فیلیپین

آموزش الکترونیکی

eSkwela

e-PinoyFARMS

SETUP (برنامه به روز رسانی شرکت کوچک فناوری)

OCEI (محتوای کدباز در طرح آموزش)

iSchool WebBoard

PhEdNet

PhEdNet Farmers’ School-on-the-Air (FSA)

Jakenpoy.com

e-Extension

سلامت الکترونیکی

دولت الکترونیک

پروژه در سراسر کشور ارزیابی عملیاتی از خطرات (پروژه NOAH)

eSerbisyo

eBayad

کشاورزی الکترونیکی

شبکه اطلاعات باغبانی (HortiNet)

ICT4D در آفریقا

برنامه‌ها و راهبردهای بین‌المللی برای ICT4D

eLAC برنامه‌های اقدام برای آمریکا لاتین و کارائیب

برنامه SIRCA برای ICTD محققان در منطقه آسیا و اقیانوسیه

سازمان‌های حامی برنامه ICT4D

ICT برای تأثیر توسعه بیشتر

رویدادهای حمایت از اقدامات ICT4D

اجلاس کشورهای سازمان G8 - اوکیناوا ۲۰۰۰

اجلاس جهانی سران دربارهٔ جامعه اطلاعات (WSIS)

اجلاس جهانی سران دربارهٔ جامعه اطلاعات (stocktaking(WSIS

جوایز پروژه WSIS

جوایز پروژه 2013 WSIS

شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد (ECOSOC) قطعنامه ۲۰۱۲/۵

WCIT

کنفرانس CRS ICT4D

ICT4A

منابع برای مطالعات بیشتر

پیوند به بیرون

منابع

↑ I. Zelenika and J. M. Pearce, “The Internet and other ICTs as Tools and Catalysts for Sustainable Development: Innovation for 21st Century”, Information Development Volume 29 Issue 3 August 2013 pp. 217 - 232. DOI: http://dx.doi.org/10.1177/0266666912465742
↑ "University ICT4D". UICT4D.ORG, University of Washington. 2007. Archived from the original on 20 March 2014.
↑ "SPIDER". Swedish Programme for ICT in Developing Regions, KTH. 2007. Archived from the original on 29 April 2010.
↑ Sutinen, Erkki; Tedre, Matti (2010). "ICT4D: A Computer Science Perspective". Algorithms and Applications (PDF). Lecture Notes in Computer Science. Springer-Verlag. pp. 221–231.^{^{[پیوند مرده]}}
↑ McNamara, Kerry S. (2003). "Information and Communication Technologies, Poverty and Development: Learning from Experience". World Bank, Washington D.C. , USA. Archived from the original (PDF) on 26 September 2007. Retrieved 2007-04-08. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۱ مه ۲۰۱۴.
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ C. Freeman and F. Louçã, As Time Goes By: From the Industrial Revolutions to the Information Revolution, Oxford University Press, USA, 2002.
↑ J. Schumpeter, Business Cycles: A Theoretical, Historical, And Statistical Analysis of the Capitalist Process, New York; McGraw-Hill, 1939.
↑ C. Perez, “Technological Revolutions, Paradigm Shifts and Socio-Institutional Change” in E. Reinert, Globalization, Economic Development and Inequality: An alternative Perspective, Cheltenham: Edward Elgar, 2004, pp. 217–242. http://www.carlotaperez.org/papers/basic-technologicalrevolutionsparadigm.htm بایگانی‌شده در ۳ ژانویه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine
↑ C. Perez, “Structural change and assimilation of new technologies in the economic and social systems” Futures, vol. 15, 1983, pp. 357–375. http://carlotaperez.org/papers/scass_v04.pdf بایگانی‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
↑ Heeks, Richard (2008). "ICT4D 2.0: The Next Phase of Applying ICT for International Development". IEEE Computer. 41 (6): 26–33. doi:10.1109/MC.2008.192.
↑ "Big Data for Development: From Information- to Knowledge Societies", Martin Hilbert (2013), SSRN Scholarly Paper No. ID 2205145). Rochester, NY: Social Science Research Network; http://papers.ssrn.com/abstract=2205145
↑ Kuo, Eddie (1990). Information technology and Singapore society: trends, policies, and applications: symposium proceedings. Kent Ridge: Singapore University Press. pp. 29–37.
↑ Flor, Alexander (2009). Developing societies in the information age: a critical perspective. Diliman, Philippines: OASIS, University of the Philippines Open University. pp. 33–41.

[1] I. Zelenika and J. M. Pearce, “The Internet and other ICTs as Tools and Catalysts for Sustainable Development: Innovation for 21st Century”, Information Development Volume 29 Issue 3 August 2013 pp. 217 - 232. DOI: http://dx.doi.org/10.1177/0266666912465742

[ICT4D_Research-2] "University ICT4D". UICT4D.ORG, University of Washington. 2007. Archived from the original on 20 March 2014.

[3] "SPIDER". Swedish Programme for ICT in Developing Regions, KTH. 2007. Archived from the original on 29 April 2010.

[Algorithms_and_Applications-4] Sutinen, Erkki; Tedre, Matti (2010). "ICT4D: A Computer Science Perspective". Algorithms and Applications (PDF). Lecture Notes in Computer Science. Springer-Verlag. pp. 221–231.^{^{[پیوند مرده]}}

[ICT4D_Efficacy-5] McNamara, Kerry S. (2003). "Information and Communication Technologies, Poverty and Development: Learning from Experience". World Bank, Washington D.C. , USA. Archived from the original (PDF) on 26 September 2007. Retrieved 2007-04-08. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)

[6] «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۱ مه ۲۰۱۴.

[FreemanAsTime-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ C. Freeman and F. Louçã, As Time Goes By: From the Industrial Revolutions to the Information Revolution, Oxford University Press, USA, 2002.

[Schumpeter1939-8] J. Schumpeter, Business Cycles: A Theoretical, Historical, And Statistical Analysis of the Capitalist Process, New York; McGraw-Hill, 1939.

[Perez2004-9] C. Perez, “Technological Revolutions, Paradigm Shifts and Socio-Institutional Change” in E. Reinert, Globalization, Economic Development and Inequality: An alternative Perspective, Cheltenham: Edward Elgar, 2004, pp. 217–242. http://www.carlotaperez.org/papers/basic-technologicalrevolutionsparadigm.htm بایگانی‌شده در ۳ ژانویه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine

[Perez1983-10] C. Perez, “Structural change and assimilation of new technologies in the economic and social systems” Futures, vol. 15, 1983, pp. 357–375. http://carlotaperez.org/papers/scass_v04.pdf بایگانی‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine

[Heeks-11] Heeks, Richard (2008). "ICT4D 2.0: The Next Phase of Applying ICT for International Development". IEEE Computer. 41 (6): 26–33. doi:10.1109/MC.2008.192.

[HilbertBigData2013-12] "Big Data for Development: From Information- to Knowledge Societies", Martin Hilbert (2013), SSRN Scholarly Paper No. ID 2205145). Rochester, NY: Social Science Research Network; http://papers.ssrn.com/abstract=2205145

[http://books.google.com/books?_id=CpRuCLDYghAC&pg=PA29&dq=informatization&hl=en&ei=t9wLTJfcKZO2NsvvzbUE&sa=X&oi=book_result&ct=re_sult&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwADgK#v=onepage&q=informatization&f=false-13] Kuo, Eddie (1990). Information technology and Singapore society: trends, policies, and applications: symposium proceedings. Kent Ridge: Singapore University Press. pp. 29–37.

[14] Flor, Alexander (2009). Developing societies in the information age: a critical perspective. Diliman, Philippines: OASIS, University of the Philippines Open University. pp. 33–41.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]