فعل در زبان پارسی میانه

بررسی فعل در زبان پارسی میانه از جستارهای مهم در زمینه واکاوی این زبان است. فعل یا کارواژه در زبان پارسی میانه یا زبان پهلوی یکی از بخش‌های جمله شمرده شده و همانند زبان فارسی به گونه‌های ساده، پیشوندی، مرکب (یا همبند) و عبارت فعلی بخشبندی می‌شود. دانش امروزی پیرامون فعل‌های این زبان وابسته به سنگ نبشته‌های ساسانی، سکه‌ها و کتاب‌های پهلوی می‌باشد. کارهای درخور و ارزشمندی پیرامون شناسایی، واکاوی و ریشه‌شناسی فعل‌های این زبان صورت گرفته‌است. برای نمونه می‌توان کتابهای یدالله منصوری و نیز کتاب ریشه شناسی افعال ایرانی را نامبرد.

شیوه‌های ساخت فعل در زبان پارسی میانه

ساختن کارواژه در زبان پارسی میانه تقریبا بدون محدودیتی انجام می گرفته است. به دیگر سخن، از روی اسم، صفت، پی‌واژه (حرف اضافه)، پیشوند و برواژه(قید) فعل برساخته می شده است . جدول زیر نمونه ای از این دستگاه فعل-سازی را می نمایاند.

فعل برساخته

از روی	نمونه	معنی	توضیح
اسم	مرگؽنیدن	کشتن	مرگ + اؽنیدن (پسوند فعل گذراساز)
اسم مصدر	دیداریهیستن	دیدار کردن	دیدار + ایهیستن (پسوند فعل مجهول ساز)
صفت	پَیداگؽنیدن	پیدا ساختن	پیداگ + اؽنیدن (پسوند فعل گذراساز)
ضمیر	خْوؽشؽنیدن	ازان خویش کردن	خوؽش + اؽنیدن (پسوند فعل گذراساز)
برواژه	فْرۉدؽدن	فرود آوردن	فرۉد + یدن (پسوند فعل ساز)
پیشوند	هَمؽنیدن	یکی کردن	هَم+ اؽنیدن (پسوند فعل گذراساز)
پیواژه	اَباگؽنیدن	همراهی کردن	اَباگ+ اؽنیدن (پسوند فعل گذراساز)

جدول زیر نیز روشهای برساختن فعل مجهول، ساده و گذرا را برای سوم شخص در زمان گذشته و حال می نمایاند.

پسوند فعلی

نوع فعل	پسوند برای بن گذشته	پسوند برای بن حال	نمونه (مصدر)	معنی
فعل مجهول	ایهیست	ایه	اَکار +ایهیستن ← اَکاریهیستن	بی اثر شدن
فعل ساده یا ناگذر	ایت/اید	φ (تهی)	اسوار+ایتن ←اسواریتن	سوار شدن، سواره رفتن
فعل ساده یا ناگذر	آد	φ (تهی)	پَدیست +آدن← پَدیستادن	تهدید کردن
فعل ساده یا ناگذر	ایست	φ (تهی)	کام+ایستن← کامیستن	خواستن، کامِستن
فعل گذرا	اؽنید/اؽنیت	اؽن	اَکار+اؽنیدن ← اَکارؽنیدن	بی اثر کردن

شیوه دیگری نیز برای ساخت فعل گذرا از ناگذر بوده است که در واقع از زبان پارسی باستان برمانده بوده است. در این شیوه از روی ریشه قوی، صورت بالانده ساخته می شده است. به جدول زیر نگاه کنید.

نمونه هایی از گذراسازی فعل بصورت بالانده

فعل ناگذر	معنی	فعل گذرا	معنی
افسَردن	سرد شدن، افسردن	افساردن	سرد کردن، افسرانیدن
فْرَزَفتن	پایان یافتن	فْرَزافتن	پایان دادن
فْرَنَفتن	پیش رفتن	فْرَنافتن	پیش بردن، هدایت کردن

این شیوه گذراسازی در زبان فارسی در دِگَراندن کاواژه های برگشتن، نشستن، شکفتن، کفتن به برگاشتن، نشاستن، شکافتن و کافتن به کاربرده شده است.

پیشوندها و پسوندهای فعلی

در زیر پاره ای از پیشوندها و پسوندهای فعلی در این زبان آورده شده‌است.

پیشوندهای فعلی

پیشوند	معنی	نمونه
آ/ا	پیشوند فعل ساز	اَگارؽنیدن (اَکار(ناکار)/بی اثر کردن، بی کاربرد کردن)
اَباز/اَباچ	باز	اَبازداشتن (جلوگیری کردن)، / اَپاچ ماندَن
اَبَر	ابر، بر	ابرآمدن (طلوع کردن)
اَبؽ/اَپؽ	بی، بدون، بیرون	اَپؽراهیتن (به بیراهه بردن)
اَز/اوس/ش/ز֯	بیرون	اَزمودن، اوسکاردن (سگالیدن)
اَنا/ان	منفی ساز	اَنایافتن (بدست نیاوردن)
اَندَر	در، درون	اندرآوردن (تولید کردن)
اَف/اَب/اَپ	بالا	اَفشانیدن
اول (ul)	بر، روی	اول آمتن (برخاستن، بالاآمدن)؛ اول داشتن (برپا کردن)، اول ایستادن (برخاستن)
ایر	زیر	ایرپَدیدن (فروافتادن)
تَر	بار منفی می‌سازد	تَرمؽنیدن (تحقیر کردن)؛ تَرکَرتَن (بی حرمت کردن)
پس	پس	پس رفتن
پیش	پیش	پیش بوردن (پیش بردن)
پَی/پاد/پَد	پِی، درپی	پَیواختن (جواب دادن)، پَدیستادن (عهد کردن)
دوژ/دوش	بد	دوسرَوانیتن (بدآوازه کردن)
ف֯رَ/ف֯را	پیش	فرَگندن (پی افکندن)
ف֯راز/ف֯راچ	فراز	فرازگیریفتن (تصمیم گرفتن، اجرا کردن)
ف֯رود	فرود، فرو	فرودنیهادن (فرونهادن)
نِ/نی	پایین، به سوی پایین	نِگُنتن (دفن کردن)
وی	بار منفی می‌رساند؛ بار وارونه به فعل می‌دهد	ویچیتن (گُزیدن)
پَر/پَری	پیرامون	پَریستیدن (پرستاری کردن)
هم/هن	هم	هَمبستن (تشکیل دادن)، هَنجافتن (کامل کردن)
هو	خوب، نیک	هوبوییتن (بوی خوش دادن)، هوداشتن (نگهداری کردن)

پسوندهای فعلی

پسوند	معنی	نمونه
ایشْنْ	پسوند اسم مصدر ساز	شْناییشن (احترام)
اگ	پسوند صفت فاعلی	داناگ
َگ	پسوند اسم ساز	امبارَگ (انبار)
ایگ	پسوند اسم ساز
َندَگ	پسوند صفت فاعلی	زیوَندگ (زنده)
ار	پسوند اسم مصدر ساز و صفت فاعلی	وینارتار (گُنارنده)
ان	پسوند صفت فاعلی	واران (باران)
َن	پسوند اسم ساز (ابزار)	پتموزَن (جامه)

فهرست فعل‌های ساده

در فهرست زیر کوشش شده‌است تا فهرستی از فعل‌های زبان پارسی میانه که ناآشنا می‌نمایند، آورده شود. توضیح اینکه از واج [ؽ] برای نشان دادن یای مجهول و از واج [ۉ] برای نشان دادن /اُ/ی کشیده در زبان پهلوی استفاده شده است.

کارواژه‌های ساده

مصدر	بن حال	هم ارز فارسی	صورت فارسی‌شده براساس دستگاه آوایی زبان	معنی
اَبارونؽنیدن	اَبارونؽن	؟	وارونیدن	نادرست عمل کردن، بد کردن
اَباگؽنیدن	اَباگؽن	؟،(ابا/با در فارسی)	باییدن	همراهی کردن
اَبامؽنیدن	اَبامؽن	؟	وامیدن	مدیون بودن؛ وامدار بودن
اَباییدن	اَبای	بایستن	بایستن	بایسته بودن
اَبَخشاییدن	اَبَخشای	بخشودن	بخشودن	بخشودن، عفو کردن
اَبزارؽنیدن	اَبزارؽن	؟	ابزاراندن/افزاراندن	مجهز کردن، افزارمند کردن
اَبِسپُردن	ابِسپُر	سپردن	سپردن	سپردن، واگذاردن
اَبِستامیدن	ابِستام	وَستام کردن، وستامیدن	وستامیدن	اعتماد کردن، اطمینان کردن
اَبِسیهیدن/اَبِسیستن	اَبِسیه	؟		ویران شدن، نابود شدن
اَبزودن	اَبزای	افزودن	افزودن	افزودن
اَبگاردن	اَبگار	؟	ابگاردن	فراهم کردن، تهیه کردن
اَبگندن	اَبگن	افکندن	افکندن	افکندن، انداختن
اَبیزگیهیستن	اَبیزگیه	؟	آویژیدن	خالص شدن، آویژه شدن
اَبیزگؽنیتن	اَبیزگؽن	؟	آویژاندن	خالص کردن، آویژه کردن
اَبیوختن/اَپیوختن	اَبیوز/اَپیوز	؟	افیوختن	پیونددادن، متصل کردن، وصل کردن
آپاتانؽنیتَن	آپاتانؽن	آبادانیدن	آبادانیدن	آبادان کردن
اَپامؽنیتَن	اَپامؽن	؟	وامیدن	وامدار بودن، بدهکار بودن
اَپَرویچیتَن	اَپَرویچ	؟	پیروزیدن	پیروز شدن
اَپَخشاییتَن	اَپَخشای	؟	پخشاییدن	محروم کردن
اَپؽراهیتن	اَپؽراه	ابیراهیدن/بیراهیدن	بیراهیدن	بیراه کردن، منحرف کردن
اَپّوردن	اَپَّر	؟		ربودن
اَچارؽنیتَن	اَچارؽن	؟	ناچاراندن	بیچاره کردن، ناتوان کردن
اَدویشتن	؟	؟		فرمان صادرکردن
آردن	آر	آردن	آردن	آرد و آسیاب کردن
اَرزانیکؽنیتن	اَرزانیکؽن	؟	ارزانییدن/ارزانیگیدن	ارج نهادن، احترام نهادن
آرزوگؽنیدن	آرزوگؽن	؟	آرزوییدن	آرزومند شدن
اَزدؽنیتن	ازدؽن	؟	ازدانیدن	اطلاع دادن، اعلام کردن
آزرمیتن	آزرم	آزرمیدن	آزرمیدن	احترام کردن
اَزروفتن	اَزرَو	؟	زروفتن	خاموش شدن
آستاریدن	آستار	؟	آستاریدن	گناه کردن
آستارؽنیدن	آستارؽن	؟	آستاراندن	به گناه واداشتن
اَستُوانیتن	اَستُوان	خَستودن	خستودن	خستو شدن، اقرار کردن، اعتراف کردن
آستودن	آستاو	؟	آستودن/آستاویدن	تصویب کردن؛ تایید کردن
اَسْواریتَن	اَسوار	؟	سواریدن	اسب سواری کردن
آسیفتن	آسیپ	؟	آسیفتن	روشن کردن
اَشکو وؽنیتن	اَشکووؽن	؟	آشکوبیدن	آشکوب زدن، سقف زدن
آشیختن	آشینج	اشپوختن	اشپوختن	پاشیدن، سرریز شدن
آشکاراگؽنیدن	آشکاراگؽن	؟	آشکاریدن	آشکارکردن
آشنودن	آشنَو	شنودن	شنودن	شنیدن
اَفسردن	افسر	افسردن	افسردن	سرد شدن
اَفساردن	افسار	افسرانیدن	افسرانیدن	سرد کردن
اَفسینیستن	اَفسین	؟	افسستن (اَفسَستن)	نابود کردن، تباه کردن
اَفسودن	افسای	افسودن	افسودن	جادوکردن
اَفشانیدن	افشان	افشانیدن	افشانیدن	پراکندن
اَفشوردن	افشار	افشردن	افشردن	فشاردادن
اَفدیشتن	افدیش	؟	اَفدیشتن	جهت دادن
آگاهؽنیدن	آگاهؽن	آگاهانیدن	آگاهانیدن	آگهی دادن
اَکارؽنیدن	اَکارؽن	؟	آکاریدن	بی کاربرد کردن، بی اثر کردن
اَکاریهیستن	اَکاریه	؟		بی کاربرد شدن، بی اثر شدن
آگندن	آگن	آکندن	آکندن	پرکردن
آگوستن	آگیش	آگیشیدن	آگیشیدن	آویزان کردن
آهوگؽنیدن	آهوگؽن	؟	آهویاندن	معیوب کردن، ناقص کردن
اَهرافتن	اَهرام	؟	اهرافتن	بلند کردن، بالابردن
آهیختن	آهنج	آهیختن	آهیختن	بیرون کشیدن، استخراج کردن
آمارؽنیتن	آمارؽن	آماردن	آماردن	آماردن، محاسبه کردن
اَنافتن	اَناب	؟	آنافتن	رد کردن؛ دور کردن؛ جلوگیری کردن
اَنامیتَن	اَنام	؟		خم شدن، تعظیم کردن
اَنبوسیتن	اَنبوس	اَنبوسیدن	اَنبوسیدن	پدید آمدن، موجود گردیدن
اَندوشیتن/هندوشیتن	اَندوش/هندوش	؟	اندوشیتن	قرینه‌سازی کردن؛ شبیه‌ساختن
آنیدن	آنَی	؟		رهبری کردن، رهنمودن
آنیهیتن	؟	؟		راهنمایی کردن، هدایت کردن
اوبَستن	اوبَد	؟	افبستن	افتادن
اوپارتن	اوپار	اوباردن	اوباردن	بلعیدن
اوچَنیتن	اوچَن	اوژندن	اوژندن	بر زمین زدن، افکندن، کشتن
اورواهمؽنیتن	اورواهمؽن	؟		شاد کردن
اوروازیستن	اورواز	؟		شادی کردن، لذت بردن
اوروازؽنیتن	اوروازؽن	؟		شاد کردن، خوشحال کردن
اَوِزماهیدن	اَوِزماه	؟		شهوت راندن، وَرَن ورزیدن
اوساندن	اوسان	اوسانیدن	اوسانیدن	فروانداختن، فرودآوردن
اوسپورّیگیهیستن	اوسپورّیگیه	؟		جمع شدن؛ کامل شدن
اَوِستَردن	اَوِستر	ستردن	ستردن	محو کردن، زایل کردن
اوستیگانیهیستن	اوستیگانیه	؟	ستیگاندن (سِتیگاندن)	استوار شدن، مستحکم شدن
اوسکارتن	اوسکار	سگالیدن	سگالیدن	اندیشیدن، رای زدن، مشورت کردن، بحث کردن
اوشموردن	اوشمار	شماردن	شماردن	شماردن، درنظرگرفتن؛ به یاد داشتتن؛ مطالعه کردن
آوینیدن	آوین	؟	آوینیدن	سرزنش کردن، پنددادن
اوگارتن	اوگار	؟		دفع کردن، خارج کردن
آویشتن	آواش	؟		مهر کردن
اوزواردن	اوزوار	هَزواریدن	هزواریدن	فهمیدن، استنباط کردن؛ تفسیر کردن
اوزَدن	اوزَن	اوژندیدن	اوژندیدن	کشتن
اوزیدن	اوز	؟		خارج شدن، تبعید شدن
اوزینیدن	اوزین	؟		خارج کردن، تبعید کردن
اُومیتؽنیتن	اُومیتؽن	؟		امید داشتن
اَویستاتن	اَویست	؟		جا دادن، قرار دادن
اَویشتافتن	اَویشتاب	؟	ویشتافتن	ستم کردن؛ شتافتن
اَهرایؽنیتن	اَهرایؽن	؟	اهراییدن	پارسایی ورزیدن
اَهلاییهؽنیدن	اَهلاییهؽن	؟		تقدیس کردن، پرهیزگار کردن
آهوگؽنیدن	آهوگؽن	؟		آلودن؛ معیوب کردن
آهیختن	آهنج	آهیختن	آهیختن	برکشیدن؛ برافراشتن، بلند کردن
اَیاتیدن	اَیات	؟	یادیدن	یاد کردن
اَیاردؽنیدن	اَیاردؽن	؟		سراسیمه کردن، پریشان کردن
اَیاردیدن	اَیارد	؟		سراسیمه شدن، پریشان شدن
اَیادیدن	اَیاد	یاریدن		یاری کردن؛ جرات کردن
اَیاسیدن	اَیاس	؟		به یاد آوردن؛ مشتاق بودن
ایبیاستن	ایبیاه	؟		کمربند بستن
ایدونیهیتن	ایدونیه	؟	ایدونیدن	ایدون کردن، چنان کردن
ایچؽنیتن	ایچؽن	؟	هیچیدن	هیچ کردن
ایرَختن	ایرَنج	؟	ایراختن	متهم کردن، محکوم کردن
آیوختن	آیوغ/آیوژ	یوغیدن	یوغیدن	یوغ زدن (به اسب)، اسب را آماده کردن؛ راندن (گردونه)
اَیورزیدن	اَیورز	؟		سفر کردن؛ حرکت کردن
اَیوزیتَن	اَیوز	؟		نزاع کردن، درگیر شدن، نامتناسب بودن
آیوزیدن	آیوز	؟		بهم پیوستن؛ جفت کردن
برازیدن	براز	برازیدن		روشنی دادن، درخشیدن
بُرژیتن	بُرژ	؟	برزیدن	ترقی یافتن، ترفیع یافتن
بُرژؽنیتن	بُرژؽن	؟	برزاندن	ترقی دادن، ترفیع دادن
بریشتن	بریز	برشتن		بریشته کردن
بْرینیدن	بْرین	بُرینیدن	برینیدن	تعیین کردن
بریهؽنیدن	بریهؽن	؟		مقدر کردن، تعیین کردن، حکم کردن؛ آفریدن
بَخشیتن/بَختن	بَخش	بَخشیدن	بخشیدن	بَخش کردن
بستودن	بستاو	بستودن	بستودن/بستاویدن	بستاوه کردن، نفی کردن، انکار کردن
بوختن	بوز	پوزیدن		رهایی یافتن
بوژؽنیتن	بوژؽن	؟		رهایی دادن
بورزیدن	بورز	؟		ستایش کردن، احترام کردن
بُوَندگؽنیدن	بُوَندگؽن	؟	بونداندن (بُوَنداندن)	بونده کردن، کامل کردن؛ به عهده گرفتن
بَهرؽنیتن	بَهرؽن	؟	بهراندن	تقسیم کردن
بیشازؽنیدن	بیشازؽن	بیشازیدن	بیشازیدن	معالجه کردن، درمان کردن
بؽرونؽنیتن	بؽرونؽن	؟		بیرون کردن
بؽرونیهیستن	بؽرونیه	؟		بیرون رفتن
بیشتن/بیشیستن	بیش	؟		چزاندن، آسیب زدن
پات֯داشنؽنیتن	پات֯داشنؽن	؟		پاداش دادن
پاتَفراسؽنیتن	پاتَفراسؽن	؟	پادفراهیدن	پادافراه کردن، تبیه کردن
پاتیخشایؽنیتن	پاتیخشایؽن	؟	پادشاهیدن	پادشاهی کردن
پادیرانیدن	پادیران	؟	پادیراندن	مانع شدن، جلوگیری کردن
پاسبانؽنیتن	پاسبانؽن	؟		پاسبانی کردن
پانَگیهیستن	پانَگیه	؟		پشتیبانی شدن
پایندؽنیدن	پایندؽن	؟	پایندیدن	ضمانت کردن
پَتاییستن	پَتای	پایستن		پایداری کردن
پَتّودن	پَتّای	بتاییدن،تاویدن	تاویدن	برتاویدن، تحمل کردن، مقاومت کردن، دوام آوردن
پَتّوگیهیستن	پَتّوگیه	؟		دوام آوردن، باقی ماندن
پَتییارؽنیتن	پَتییارؽن	؟		ضدیت کردن، مخالفت کردن؛ دشمنی کردن
پَتییارگؽنیدن	پَتییارگؽن	؟		پتیارگی کردن، بدی کردن
پَتیرانیتن	پَتیران	؟		باطل کردن؛ مانع شدن
پَچیباییدن	پَچیبای	پَچیو		فریب دادن، ریا ورزیدن
پَدیستادن	پَدیست	بدستیدن	پدستیدن	قول دادن، عهد کردن؛ تهدید کردن
پَدیخؽنیدن	پَدیخؽن	؟		شکوفا کردن، کامیاب کردن
پَرایستادن	پرایست			از کسی حمایت کردن
پَربودن	پربَو	؟		دوربودن، دوری کردن
پرداختن	پرداز	پرداختن		پرداختن؛ انجام دادن؛ آزاد کردن از
پَردختن	پردز	پردختن		پرداختن از، فارغ شدن، به دوش گرفتن
پَرخیزیدن (اشکانی)	پَرخیز	؟	پرخیزیدن	خدمت کردن، رسیدگی کردن
پَرگودن	پرگَو	؟		چشم پوشیدن
پَروارتن/پروالیدن	پَروار/پروال	؟		پروار کردن
پَروستن	پروند	پروستن	پروستن	محاصره کردن؛ دربرداشتن
پَرریختن	پَرریز	؟	پریختن	زاید بودن
پَریستیدن	پَریست	پرستیدن	پرستیدن	پرستاری کردن، خدمت کردن
پَزافتن	پَزام	؟	پزافتن/پزامیدن	بالغ ساختن، به عمل آوردن
پَزدؽنیدن	پَزدؽن	؟		دنبال کردن؛ ترساندن
پَساختن	پَساز	پسغدن، بسغدن	پساختن	مهیا کردن، تهیه کردن؛ تشکیل دادن
پَسَخوؽنیتن	پَسَخوؽن	؟		پاسخ دادن
پَشیمانیهیستن	پَشیمانیه	؟		پَشیمان شدن
پَشینجیدن/پشیختن	پَشینج	پشنگیدن	پشنگیدن	پاشیدن، ترشح کردن
پَفشاریدن	پَفشار	؟		شرم کردن
پَفشیریدن	پَفشیر	؟		شرمنده شدن
پوریهیستن	پوریه	پُریدن		پُر شدن
پوهلؽنیدن	پوهلؽن	؟		کفاره دادن
پهریختن	پهریز	پرهیختن	پرهیختن	دوری کردن؛ حمایت کردن
پَهیکاردن	پَهیکار	پیکاریدن	پیکاریدن	درخواستن؛ داویدن؛ رای زدن
پَهیکافتن	پَهیکاف	؟	پیکافتن	پیکار کردن، جنگ کردن؛ پرتاب کردن
پَهیکَفتن	پَهیکَف	؟		ضربه زدن، حمله کردن؛ افتادن
پَهیکۉفتن	پَهیکۉب	پی‌کوفتن	پی‌کوفتن	ضربه زدن
پَیداگؽنیدن	پَیداگؽن	؟	پیداییدن	پیدا ساختن، روشن کردن (با توضیح)
پَیراستن	پَیرای	پیراستن		پیراستن؛ آماده کردن
پَیرودن	پَیرَو	؟		یورش بردن، تاختن
پیروزیهیستن	پیروزیه	؟		پیروز شدن
پؽسیدن	پؽس	؟		رزیدن، آراستن
پؽمؽنیدن	پؽمؽن	؟		منجر به برآمدن
پَتمۉختن	پَتمۉز	پیموختن		پوشیدن
پَیواختن	پَیواز	پیوازیدن (در لغتنامه دهخدا به اشتباه پیواریدن نوشته شده)	پیوازیدن	پاسخ دادن، پیواز کردن
پَیوَهیدن	پَیوَه	؟	پیوهیدن (پِیوهیدن)	استغاثه کردن، لابه کردن
تَچیدن/تختن،تزیدن	تَچ/تَز	؟		جاری شدن
تَچینیتن	تَچین	؟		جاری کردن
تاشیدن	تاش	تاشیدن	تاشیدن	بریدن؛ پدیدآوردن، ایجاد کردن
تاختن	تاز	تاختن		جریان یافتن؛ تاختن
تپاهؽنیتن	تپاهؽن	تباهیدن		تباه کردن
ترازؽنیدن	ترازؽن	ترازیدن		وزن کردن، تراز کردن
تروفتن	تروب	؟		دزدی کردن، غارت کردن
تَرمؽنیدن	تَرمؽن	؟		خوارشمردن؛ تکبر ورزیدن، ترمنشی کردن
تَروؽنیدن	تَروؽن	؟	تروینیدن	تسخیرکردن، پیروزشدن
توختن	توز	توختن		جبران کردن؛ کفاره دادن؛
توخشاکؽنیتن	توخشاکؽن	؟	تخشاییدن	چالاکی کردن
توخشیدن	توخش	تخشیدن		کوشیدن، فعالیت کردن؛ نبرد کردن
تَهمؽنیتن	تَهمؽن	؟	تهماندن	نیرو دادن
جوترینیدن	جوترین	؟		جدا کردن،
جوداگیهیستن	جوداگیه	؟	جداییدن	جدا شدن
جودیهیستن	جودیه	؟		متفاوت بودن، فرق کردن؛ جدا شدن
جوفتن	جوگ	جُفتیدن	جفتیدن	جفتیدن، زوج کرفتن
چاشتن	چاش	؟		آموزانیدن
چُشتن	؟	؟		شهرت دادن، رواج ساختن
چَندیدن	چَند	چندیدن		لرزیدن، چندش شدن
چَماگاهؽنیدن	چَماگاهؽن	؟		محکوم کردن، ایراختن
چَمیتن	چم	چمیدن	چمیدن	تفرج کردن
چؽریهَستن	چؽریه	؟	چیریدن	چیره شدن، غلبه یافتن
چیهرؽنیدن	چیهرؽن	؟	چهراندن	شکل‌دادن، دیسانیدن
چیهؽنیدن	چیهؽن	؟	چیهاندن	شرح دادن؛ تشخیص دادن
خشَردؽنیدن	خشَردؽن	شُریدن		جوشاندن
خ֯ش֯نوتن	خشنای	خُشنودن	خشنودن	خشنود کردن
خواریدن	خوار	خوالیدن		نوشیدن؛ خوردن
خوارؽنیدن	خوارؽن	؟		آب دادن؛ خوراندن
خویستن	خوؽس	خوییدن	خوییدن	خَوی ریختن
خوفتن	خوفس	خفتن		خوابیدن
خویشؽنیدن	خویشؽن	؟	خویشاندن، خویشیدن	از آن خویش کردن
خویشؽهیستن	خویشؽه	؟		از آن خویش شدن
دانؽنیتن	دانؽن	؟		دانا کردن
دایَگؽنیدن	دایَگؽن	؟		دایگی کردن
دَبینیدن	دَبین	؟		فریفتن
دَخشَگؽنیدن	دَخشَگؽن	؟		آشکار کردن
دراییدن	درای	دراییدن		هرزه گفتن، ژاژیدن
دردؽنیدن	دردؽن	؟		به درد آوردن
درفشیدن	درفش	درفشیدن		درخشیدن؛ لرزیدن
درنجیدن	درنج	درنجیدن	درنجیدن	سخن گفتن، صحبت کردن
درنجؽنیدن	درنجؽن	؟		زمزمه کردن، تلفظ کردن
درۉختن	درۉز	؟		دروغ گفتن؛ پیمان شکستن
دروشیدن	دروش	؟		داغ زدن
درودن	درون	درودن		درو کردن
دَزیدن	دز	؟		سوزاندن، داغ کردن
دَفتن	دم	دمیدن		دمیدن، نفس کشیدن
دَندیتن	دَند	دندیدن	دندیدن	بد سخن گفتن، لندیدن
دُواریدن	دُوار	دواریستن/دواردن	دواردن	حمله بردن
دوشسرَوؽنیتن/دوسرَوؽنیتن	دوشسرَوؽن/دوسرَوؽن	؟	دشرواندن (دُشرواندن)	بدآوازه کردن، رسوا کردن
دوشیدن(۱) / دوشیست	دوش	؟		دوست داشتن
دوشیدن(۲)	دوش	دوشیدن		دوشیدن، عشق ورزیدن
دیداریهستن	دیداریه	؟		دیده شدن، دیدار شدن
دیسیدن	دیس	دیسیدن		ساختن (بنا)، شکل دادن
راتؽنیتن	راتؽن	؟	رادیدن	رادی کردن
راذؽنیتن	راذؽن	؟	راذانیدن	منظم کردن
رامؽنیدن	رامؽن	آراماندن	راماندن	آرام کردن؛ لذت بردن
رایؽنیدن	رایؽن	رایانیدن		سازماندهی کردن، مدیریت مردن؛ هدایت کردن؛ اداره کردن؛ حکمرانی کردن
رَشتن	رَز	رَزیدن		رنگ کردن
رَندیدن	رَند	رَندیدن		رَنده کردن
رَواگؽنیدن	رَواگؽن	؟	رواجیدن	رواج دادن
رَوؽنیدن	رَوؽن	؟		روانه کردن
ریشیدن/ریشتن	ریش	ریشیدن		زخمی کردن، ریش کردن
روزؽنیدن/روچؽنیتن	روزؽن/روچؽن	روزیدن، روژیدن		روشن کردن، نور دادن
رودن	رون	رودن		کندن؛ بیرون آوردن
ریستگؽنیدن	ریستگؽن	؟		محکم کردن؛ مطمین کردن؛ ثابت کردن
زادن 1	زای	زادن		زادن
زادن 2	زای	؟		به ارث بردن
زامؽنیدن	زامؽن	؟		فرستادن، رهبری کردن
زروفتن	زرَو	؟		خاموش شدن
زَستن/زاییستن	زای	؟		تقاضاکردن، خواستن
زوریهیستن	زوریه	؟		زورمند شدن
زَهرؽنیدن	زَهرؽن	؟		زَهر دادن
زیویستن	زیو	زیستن		زیستن
زیوؽنیدن	زیوؽن	زیوانیدن		حیات دادن، زنده کردن
زیناوَندؽنیتن	زیناوَندؽن	؟		مسلح کردن
زؽنؽنیدن	زؽنؽن	؟		نگهداری کردن
زینؽنیدن	زینؽن	؟		آسیب زدن
زیوؽنیدن	زیوؽن	زیوانیدن		زنده کردن
ساختن	ساز	ساختن		ساختن؛ تحمل کردن
سارؽنیدن	سارؽن	؟		برانگیختن
سامانؽنیدن	سامانؽن	؟		سامان دادن، محدود کردن
سامانیهیستن	سامانیه	؟		سامان داده شدن، محدود شدن
سانیدن	سان	؟		فرازاندن، بالابردن، برآوردن
سْپَردن	سپَر	سِپَردن		پایمال کردن، کوفتن
سْپورؽنیدن	سْپورین	سُپُردن	سپردن	کامل کردن، تکمیل کردن
سْپوریهیستن	سْپوریه			کامل شدن، تکمیل شدن
سپوختن	سپوز	سپوختن		تجاوزکردن؛ نافرمانی کردن؛ قانون شکستن؛ ردکردن
سْپیختن	سپیز	؟		جوانه زدن؛ درخشیدن
ستَدن	ستان	استدن		ستاندن، به زور گرفتن
ستَردن	ستَر	؟		مدهوش شدن، مبهوت شدن، حیران شدن
ستَردؽنیدن	ستَردؽن	؟		مدهوش کردن، مبهوت کردن
سْتُوؽنیدن	ستُوؽن	ستوهیدن		غلبه یافتن، شکست دادن
سْراییدن	سْرای	؟		محافظت کردن
سرودن	سرای	؟		آوازخواندن، باصدای موزون خواندن
سرَوؽنیدن	سرَوؽن	؟		منتشر (خبر) کردن، خبر دادن
سْرووێنیتن	سْرووێن	؟		شهرت یافتن
سریشتن	سریش	سرشتن		آمیختن؛ سرشتن؛ خمیرمایه کردن
سَزیستن	سَز	؟		سپری شدن
سزیدن	سز	سزیدن		سزیدن
سزؽنیدن	سزؽن	سزانیدن		سزاوار کردن
سَختن	سَنج	سنجیدن		سنجیدن
سْنَهیتن	سْنَه	؟		تاثیر کردن، اثر کردن
سَهیستن	سَه	سَهِستن		نمایان شدن؛ به نظر آمدن
سُهیستن	سُه	سُهِستن		احساس کردن، پرماسیدن
سودؽنیدن	سودؽن	؟		سودمند ساختن
سْوَهیستن	سوَه	؟		افسوس خوردن، اندمیدن
شایستن	شای	شایستن		شایستن، توانستن
شادیهیستن	شادیه	؟	شادیدن	شاد شدن
شارسیدن	شارس	؟		شرمسار شدن
شکَرویدن	شکَرو	شکرفیدن		سکندری خوردن؛ مردد بودن
شناییدن	شنای	؟		سنا گفتن، احترام کردن
شنایؽنیدن	شنایؽن	؟		خشنود کردن، احترام کردن
شنازیدن	شناز	شناویدن	شناویدن	شنا کردن
شودن	شَو	شدن		رفتن
شیفتن	شیب	شیفتن/شیبیدن		تند رفتن؛ برآشفتن؛ برهم زدن
غَرّانیدن	غَرّان	غریدن		غریدن
فراخؽنیدن	فراخؽن	فراخیدن		فراخ کردن (غذا)
فرَسیستن	فرَسین	؟		شکستن
فرَگانؽنیتن	فرَگانؽن	؟		آغازیدن؛ تاسیس کردن
فرَگستن	فرَگن	فَرکندن		متلاشی شدن، فرسودن
فرَگندن	فرَگن	؟		پی افکندن، تاسیس کردن
فرَموشیدن/فرَموشتن	فرَموش	فراموشیدن		فراموش کردن
فرَیادیدن	فرَیاد	؟		یاری کردن
فرَهیختن	فرَهنج	فرهیختن		(دانش) آموختن
فرَنَفتن	فرَنَم	؟		پیش رفتن، عزیمت کردن
فرَنافتن	فرَنام	فَرنافتن		پیش رفتن؛ تبلیغ کردن؛ اظهار کردن؛ رهبری کردن، هدایت کردن؛ رواج دادن
فرَزَفتن	فرَزَم	؟		پایان یافتن؛ تکمیل شدن
فرَزافتن	فرَزام	فرجامیدن		پایان دادن؛ تکمیل کردن
فرَواردن	فرَوار	؟		پیش آوردن، تعارف کردن (غذا)
فروگیهیستن	فروگیه	؟		فروغ دادن
فرَوینیتن/فرَوینِستن	فرَوین	؟		پیش‌بینی کردن
فْرؽچوانیتن	فرؽچوان	؟		اجبار کردن، ملزام کردن، فریضه مند کردن
فشونیدن	فشون	؟		تیمارداشتن (اسب)
کامِستن	کام	کامیدن		خواستن، آرزو کردن
کامگاریهیستن	کامگاریه	؟		کامگار شدن
کُخشیدن	کُخش	کوخشیدن، کوشیدن		کوشیدن
کَرّینیتن	کَرّین	؟		ارّیدن
کُستن	؟	آکُستن		کمربند بستن
کَفتن	کَف	کفتن		افتادن
کینؽنیتن	کینؽن	؟		کین داشتن، رَشگ ورزیدن
گَرامیگؽنیدن	گَرامیگؽن	گرامیدن		گرامی داشتن
گَرزیدن	گَرز	گرزیدن		گلایه کردن؛ اعتراف کردن، توبه کردن
گَزاییدن	گَزای	؟		آسیب رساندن
گَستن	گَز	گزیدن		گزیدن
گَشیدن	گَش	غش		شاد بودن
گوشیتن	گوش	؟		گوش دادن
گوبراسیتن	گوبراس	؟		بیدار کردن، قبراق کردن
گوگاریدن	گوگار	گواردن		گواردن
گوگاندن	گوگان	؟		نابود کردن، ویران کردن
گوگاییدن	گوگای	؟		گواهی دادن، شهادت دادن
گوماردن	گومار	گماردن		گماردن
گومانیتن	گومان	گومانیدن		گمان کردن
گومیختن	گومیز	؟		آمیختن
گوهرایینیدن	گوهرایین	؟		بیدار کردن، انگیختن
گوهْریتن	گوهر	گوهَریدن، گَهولیدن		معاوضه کردن
گوهرینیدن	گوهرین			تغییرشکل دادن
ماردن/مارتن	مار	؟		حس کردن، پی بردن
مَرگؽنیدن/	مَرگؽن	؟		کشتن
مَسؽنیتن/	مَسؽن	؟		بزرگ داشتن
مؽنیدن	مؽن	؟		اندیشیدن، درنظر گرفتن
میزنؽهؽنیدن	میزنؽهؽن	؟		بخار زدن، شبنم زدن، نَژمیدن
مَرنجؽنیدن	مرنجؽن	؟		ویران کردن
موشتن/مالیدن	مال	مُشتن		مالیدن؛ مشت و مال زدن
موشیدن	موش	؟		کناره‌گیری کردن، دوری کردن
مِهؽنیدن	مِهؽن	؟		بزرگ کردن، زیاد کردن
مؽچیتن	مؽچ	مچیدن		چشمک زدن، مژه زدن
میزیدن	میز	مَزیدن		مکیدن؛ چشیدن
میزنؽؽنیدن	میزنؽؽن	؟		یصورت مه (شبنم) درآوردن
مَیؽنیدن	مَیؽن	؟		می خوراندن، مست کردن
نَستن	نَس	؟		تباهیدن
نِکُنتن	نِکُن	نِگَندن		دفن کردن
نَزاریهیستن	نَزاریه	؟		نزار شدن
نَزارتن	نَزار	؟		نَزار گردن، ضعیف کردن
نیائیتن	نیای	؟		نیایش بردن
نیباستن	نیبای	؟		زمین نهادن، فروافگندن
نیبَستن	نیبَی	؟		دراز کشیدن، خوابیدن
نیبَردیدن	نیبَرد	نبردیدن		نبرد کردن
نیپیکؽنیتن	نیپیکؽن	?		تدوین کردن
نیدن	نَی	؟		رهبری کردن
نیخواردن	نیخوار	نِهاردن		شتافتن، عجله کردن
نیرافتن	نیرام	؟		فرودآمدن، فروافگندن
نیرفْسْیدن	نیرفس	؟	نیرفسیدن	کم شدن، تقلیل رفتن
نیروگیهیستن	نیروگیه	؟		نیرومند شدن
نیشاستن	نیشان	نشاختن		برقرار کردن
نیشیدن	نیش	نیشیدن		مشاهده کردن
نیگَریدن	نیگَر	نگریستن		نگاه گردن، توجه کردن، درنگریستن
نیگیختن	نیگیز	؟	نگیختن	توضیح دادن، ارایه دادن
نیگونیهیستن	نیگونیه	؟		سرنگون شدن
نیوخشیدن	نیوخش	نیوشیدن		گوش دادن؛ فرمان بردن
نیویستن	نیوؽد	؟	نویستن/نویدیدن	نوید دادن؛ عرضه داشتن
نیویدؽنیدن	نیویدؽن	؟	نویداندن	نوید دادن؛ اهدا کردن
نیوینیتن	نیوین	؟		شروع کردن
نیوینیهیستن	نیوینیه	؟		شروع شدن
نیهاریدن	نیهار	؟		شتافتن
نیهواریتن	نیهوار	؟		سیل آمدن
نیهیختن	نیهَنج	؟		فروکشیدن؛ افسار کشیدن
نیهوفتن/نیهومبیدن	نیهومب	نهفتن		پنهان کردن
واختن	واژ	واجیدن		صحبت کردن، گفتن
واریدن	وار	باریدن		باریدن
وازیدن(۱)	واز	وزیدن		حرکت کردن؛ پرواز کردن
وازیدن(۲)	واز	باختن		بازی کردن
وازؽنیدن	وازؽن	؟		بردن، انتقال دادن
واسترؽنیدن	واسترؽن	؟		مراقبت و نگهداری کردن
والیدن	وال	بالیدن		رشد کردن، کامیاب شدن
والؽنیدن	والؽن	بالاندن		رشد دادن
وامیدن	وام	؟		هراشیدن، قی کردن
وانیهستن	وانیه	؟		شکست خوردن، مغلوب شدن
وانیدن	وان	؟		پیروز شدن، چیرگی یافتن
واییدن	وای	؟		پرواز کردن، اوج گرفتن
وایؽنیتن	وایؽن	؟		پرواز دادن؛ هدایت کردن
وَخشؽنیدن	وَخشؽن	وَخشیدن		درخشیدن؛ بالیدن، رشد و نمو کردن
وَردؽنیدن	وَردؽن	گرداندن		چرخاندن؛ تغییر دادن
وَرزیدن	وَرز	ورزیدن/بَرزیدن		کار کردن، فعالیت کردن؛ کشاورزی کردن؛ سبب شدن
وریشتن	ورؽز	برشتن		برشتن
وَشتن/وَردیدن	ورد	وَشتن		گردیدن، تغییر یافتن، سرگردان بودن
وَنیهیستن	وَنیه	؟		ویران شدن
وَنؽنیدن	وَنؽن	؟		ویرانیدن
ووروییستن	ووروی	گرویدن	گرویدن	ایمان آوردن
وییابانؽنیدن	وییابانؽن	؟	بیابانیدن	فریفتن، گمراه کردن، مفتون کردن
ویچؽتنین	ویچؽن	گزیدن	گزیدن	تمیز دادن
ویختن	ویز	بیختن	بیختن	بیختن، الک کردن، جدا کردن
ویداختن	ویداز	گداختن	گداختن	گداختن
ویدَشتن/ویدردیدن	ویدر	؟		بیختن، الک کردن، برگزیدن، جدا کردن
ویدوارؽنیدن	ویدوارؽن			خشنود کردن؛ تسلی دادن
ویدیفتن	ویدیب	؟	گدیفتن	فریفتن
ویراژیدن	ویراژ	؟	گراژیدن	مرتب کردن، آماده کردن
ویراستن	ویرای	ویراستن	ویراستن	اصلاح کردن
ویریختن	ویریز	گریختن	گریختن	گریختن
وی یۉزیدن؟	وی یۉز	؟		شل کردن، خنثی کردن
ویزاستن/ویزاییدن	ویزای	گَزاییدن	گزاییدن	محروم کردن؛ گزند زدن، آسیب رساندن
ویزاردن/ویچارتن	ویزار/ویچار	گُزاردن/ویچاردن	گزاردن	توضیح دادن، تفسیر کردن؛ تبیین کردن؛ گزاردن؛ برآوردن؛ از گرو درآوردن؛ ترجمه کردن
ویزَندیدن	ویزَند	؟	گزندیدن	لرزیدن، مرتعش شدن
ویزودن	ویزای	گزاییدن	گزاییدن	آسیب رساندن
ویزوستن	ویزوه	پژوهیدن	پژوهیدن	بررسی کردن؛ آزمودن؛ بازجویی کردن
ویزیدن	ویزین	گُزیدن	گُزیدن	برگزیدن؛ تمییز دادن؛ جدا کردن
ویزیریستن	ویزیر	گُزیردن	گُزیردن	چاره حستن؛ اختیار کردن
ویزیرؽنیدن/ویچیرؽنیدن	ویزیرؽن/ویچیرؽن	وَچَر دادن، وچرگر	وچریدن	فتوی دادن، حکم دادن
ویزیریهیستن	ویزیریه	؟		فتوی داده شدن، حکم داده شدن
وؽزؽنیهیستن	وؽزؽنیه	؟		تمییز داده شدن، جدا شدن
ویزیهیستن	ویزیه	؟		تمییز دادن، تشخیص دادن
ویساندن	ویسان	؟	گساندن	جدا کردن
ویسودن	ویسای	؟		آسودن، استراحت کردن
ویسیستن	ویسین	گُسستن	گسستن	شکستن، گسیلاندنن
ویستن	ویه	؟		پرتاب کردن، انداختن (تیر)
ویسپوردن	ویسپَر	؟	گسپوردن	پایمال کردن
ویستردن	ویستَر	گستردن	گستردن	گستراندن
ویشادن	ویشای	گُشودن	گشودن	بازکردن؛ آزاد کردن
?	ویشان	؟		بیتوته کردن
ویشکفتن	ویشکف	شِکفتن	گشکفتن	کج کردن؛ منحرف کردن
ویشکوفتن	ویشکۉف	؟	گشکوفتن	شکفتن؛ از تخم درآمدن
ویشکیدن	ویشکین	؟	گشکیدن	جدا کردن؛ تقسیم کردن
ویشوفتن	ویشۉب	گُشُفتن/کُشُفتن	گشفتن	برآشتفتن؛ ویران کردن
ویشینجیدن	ویشینج	؟	گشنجیدن	زهر پاشیدن
ویفتن	ویب	؟		خدعه زدن
ویگرادن	ویگراس	؟		بیدار شدن
ویگَندن	ویگَن	؟		ویران کردن
ویمارؽنیدن	ویمارؽن	؟	بیماراندن	بیمار کردن
ویماییدن	ویمای	؟	گماییدن	رنج بردن؛ تجربه دیدن
ویموشتن	ویمَرز	؟		آسیب زدن، خراب کردن
وینیردن	وینیر	؟	گنیردن	مرتب بودن؛ ماندن
ویناردن	وینار	گُناردن	گناردن	مرتب کردن، منظم کردن، راست و ریس کردن
ویناهیدن	ویناه	؟	گناهیدن	نابود کردن، تباه گردن، صدمه زدن
ویندادن	ویند	گُندادن	گندادن	یافتن، بدست آوردن، کسب کردن؛ اختیار کردن
وی یوفسیدن؟	وی یوفس	؟		شادی کردن
ویهانؽنیدن	ویهانؽن	؟	بهانیدن	سبب شدن، باعث شدن، بهانه شدن
ویهؽچؽنیتن	ویهؽچؽن	؟	بهیزکیدن	تقویم را ویراستن؛ کبیسه گیری کردن
ویهیرتن	ویهیر	گوهریدن/گهولیدن	گوهریدن/گهولیدن	تغییر کردن؛ تعویض کردن
ویهیستن	ویهیز	؟		جابجا کردن، پیش رفتن
وییافتن	وییاب	؟		بازکردن (دهان)
هاختن	هاز	هاختن	هاختن	ترغیب کردن؛ گرواندن؛ رهبری کردن، هدایت کردن
هاریفتن	هاریب؟	؟	هاریفتن	نسبت دادن چیزی به کسی
هازؽنیدن	هازؽن	؟	هازانیدن	باوراندن، به سوی خود کشاندن
هیختن/هَختن	هَنج	هیختن	هیختن	برکشیدن؛ تلقین کردن
هَروفتن	هَروب	؟	هروفتن	گردآوری کردن
هشتن	هل	هشتن	هشتن	اجازه دادن؛ وانهادن؛ گماردن؛ قراردادن
همباریدن	همبار	انباردن	انباردن	انباشتن، گرد آوردن
همباستن	همباه	؟		به زیر افکندن، ویران کردن
همبایؽنیدن	همبایؽن	انبازیدن	انبازیدن	شریک کردن، سهیم کردن
هم‌بردن	همبر	؟	همبردن/انبردن	جمع کردن، برهم بردن
همبَستن	همبند	انبستن	انبستن	شکل‌دادن، تشکیل دادن، ترکیب کردن؛ درهم تنیدن؛ پَروستن
همبودن	همبَو		هم‌بودن	ترکیب شدن؛ یکی شدن
همبوسیدن	همبوس	انبوسیدن	انبوسیدن	بوجود آمدن، آبستن شدن
هَمپُرسیدن	همپرس	؟	هم‌پرسیدن	مشورت کردن، گفتگو کردن، احوالپرسی کردن
هَمچَمیدن	هَم چَم	؟	هم‌چمیدن	با هم قدم زدن
هَسپیهیتن	هَسپیه	؟		در آسایش بودن
همکاریهیستن	همکاریه	؟	همکاریدن	همکار شدن، متحد شدن
هم گوگاییهیستن	هم گوگاییه	؟		موافق بودن
هم گوگاییدن	هم گوگای	؟		موافقت کردن
هَمنافیهیستن	همنافیه	؟	هم‌نافیدن	هم‌خانواده شدن
هَمیستاریدن	همیستار	؟	همیستاریدن	دشمنی ورزیدن، مخالفت کردن، پادورزیدن
هَمؽنیتن	هَمؽن	؟	همیدن	ترکیب کردن؛ یکی کردن
هَنبَسانؽنیدن	هَنبَسانؽن	؟		سرزنش کردن، متهم کردن
هَنجافتن	هَنجام	انجامیدن	انجامیدن	پایان دادن، اجرا و کامل کردن
هَنجَفتن	هَنجَم	؟	انجفتن/انجمیدن	پایان یافتن، فرجامیدن
هَنجَمَنؽنیدن	هَنجَمَنؽن	؟	انجمنیدن	انجمن کردن؛ سخن گفتن
هَنجوختن	هَنجوغ	؟	انیوختن	جفت شدن
هَنداختن	هَنداز	انداختن	انداختن	درانداختن، برنامه ریختن، طرح‌ریزی کردن؛ داوری کردن؛ اندازه گرفتن
هَندرزؽنیدن	هَندرزؽن	اندرزیدن	اندرزیدن	اندرز دادن
هَندودن	هَندای	اندودن	اندودن	اندود کردن
هَندؽمانیهیستن	هَندؽمانیه	؟		معرفی شدن
هَندؽمانیدن	هَندؽمان	؟	اندیمانیدن	آشنا کردن، معرفی کردن
هَنگاردن	هَنگار	انگاشتن	انگاشتن	درنظر گرفتن؛ پنداشتن؛ تعیین کردن
هَنگَرتؽنیتن	هَنگَرتؽن	؟	انگردیدن	اجرا کردن
هَنگافتن	هَنگام	؟	انگافتن	انجمن کردن
هَنگراییدن	هَنگرای	؟	انگراییدن	سوگواری کردن
هَنگیردؽنیدن	هَنگیردؽن	انگیردن (پازند)	انگیردن	خلاصه کردن؛ کامل کردن
هَنگیختن	هَنگیز	انگیختن	انگیختن	انگیختن
هواسیتن	هواس	؟	هواسیتن	پاک کردن
هوبوییتن	هوبوی	؟	هوبوییدن	بوی خوش دادن
هوداشتن	هودار	؟	هوداشتن	مراقبت کردن
هوسَچیتن	هوسَچ	؟	هوسزیدن	متناسب بودن
هوسرَوؽنیدن	هوسرَوؽن	؟	خسرواندن (خُسرواندن)	خوش‌نام کردن
هوسکارتن	هوسکار	؟	هوسگالیدن	خوب اندیشیدن
هوکاریتن	هوکار	؟	هوکاریدن	تسلی دادن
هونیدن	هون	؟	هونیدن	بیرون کشیدن، استخراج کردن؛ فشردن (عصاره میوه)
هَییارؽنیدن	هَییارؽن	؟	ایاریدن	یاری کردن
یَشتن	یَز	یَشتن	یشتن / جشتن	پرستش کردن، جشن گرفتن
یۉجدَهرؽنیدن	یۉجدَهرؽن	؟		پاکیزه کردن، مطهر کردن
یۉجدَهرؽهیستن	یۉجدَهرؽه	؟		پاکیزه شدن، مطهر شدن

جستارهای وابسته

• فعل ساده
• ریشه‌شناسی
• ریشه‌شناسی فعل‌های فارسی
• زبان پارسی میانه
• افعال زبان پهلوی