فرضیه سه کارکردی
فرضیه سه کارکردی (انگلیسی: Trifunctional hypothesis) در جامعه پیش از تاریخ پروتو-هند-اروپایی یک ایدئولوژی سه جانبه ("idéologie tripartite") را فرض می‌کند که در وجود سه طبقه یا کاست - روحانی، سلحشور و عوام (کشاورزان یا تاجران) - منعکس شده‌است و به ترتیب سه کارکرد مقدس، رزمی رزمی و اقتصادی داشتند. این تز سه کارکردی عمدتاً با اسطوره‌نویس فرانسوی ژرژ دومزیل مرتبط است که آن را در سال ۱۹۲۹ در کتاب فلامن-برهمن و بعداً در میترا-وارونا (هندواروپایی) آن را مطرح کرد.
تقسیم سه طرفه
[ویرایش]به گفته ژرژ دومزیل (۱۸۹۸–۱۹۸۶)، جامعه اولیه هند و اروپایی دارای سه گروه اصلی بود که مربوط به سه کارکرد متمایز بود:[۱][۲]
- حاکمیت که به دو بخش فرعی متمایز و مکمل تقسیم می‌شود:
- یکی رسمی، حقوقی و کاهنی اما دنیوی؛
- دیگر حاکم، کشیشی اما ریشه در دنیای ماوراء طبیعی دارد.
- نیروی نظامی، مرتبط با زور، نظامی و جنگ.
- کشاورزی، دامداری، کشاورزی و صنعت‌گری; توسط دو نفر دیگر اداره می‌شود.
در دین نیاهندواروپایی، هر گروه اجتماعی الوهیت یا خانواده خدایان خود را برای نشان دادن آن داشت و کارکرد خدا یا خدایان با کارکرد گروه مطابقت داشت. بسیاری از این تقسیم‌بندی‌ها در تاریخ جوامع هند و اروپایی رخ می‌دهد:
- جنوب روسیه: برنارد سرجنت خانواده زبان‌های هندواروپایی را با فرهنگ‌های باستان‌شناسی خاص در جنوب روسیه مرتبط می‌کند و دین نیاهندواروپایی را بر اساس کارکردهای سه‌جانبه بازسازی می‌کند.
- اساطیر نورث: اودین (حاکمیت)، تیر (اسطوره) (قانون و عدالت)، ونیر (باروری).
- یونان کلاسیک: سه بخش جامعه ایدئال که توسط سقراط در جمهور افلاطون توصیف شده‌است. برنارد سرجنت فرضیه سه کارکردی را در شعر یونانی حماسه، شعر غنایی و دراماتیک بررسی کرد.
- هند: سه کاست هندو، برهمین یا کشیشان. کشاتریا، رزمندگان و نظامیان. و وایشیا کشاورزان و دامداران و تاجران. شودرا، کاست چهارم هندی، دهقان یا رعیت است. محققان بر این باورند که هندواروپایی‌زبان‌ها در عصر برنز وارد هند شده‌اند، که با جمعیت‌های محلی تمدن دره سند مخلوط شده‌اند و احتمالاً یک نظام کاست را ایجاد کرده‌اند.
جستارهای وابسته
[ویرایش]- ارته‌شاستره
- کاست
- اسطوره‌شناسی تطبیقی
- رسته اجتماعی
- اسطوره
- دین نیاهندواروپایی
- طبقه اجتماعی
- تثلیث
- ایزدان سه‌گانه
منابع
[ویرایش]- ↑ Dumézil, G. (1929). Flamen-Brahman. There has been scholarship in applying Dumézilian trifunctionalism to Pre-Columbian Yucatán Mayan societies in: Lincoln, Charles E. , (1990) Ethnicity and Social Organization at Chichen Itza, Yucatan, Mexico. (PhD. dissertation, Department of Anthropology, Harvard University) Advisors Mathews, Peter, and Gordon R. Willey; Lincoln, Charles E. (1986.) "The Chronology of Chichen Itza: A Review of the Literature." Pages 141–156 in Late Lowland Maya Civilization: Classic to Postclassic, edited by Jeremy A. Sabloff and E. Wyllys Andrews V. Albuquerque: University of New Mexico Press.
- ↑ Dumézil, G. (1940). Mitra-Varuna, Presses universitaires de France.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Trifunctional hypothesis». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ نوامبر ۲۰۲۳.