عنصرهای فرااورانیم

عنصرهای فرااورانیم (Transuranium element) عنصرهای با عدد اتمی بالاتر از ۹۲ (عدد اتمی اورانیم) هستند. این عنصرها به‌طور طبیعی در زمین وجود ندارند و به صورت مصنوعی با واکنش‌های هسته‌ای ساخته می‌شوند. آن‌ها همگی پرتوزا و ناپایدار اند و دچار واپاشی هسته‌ای شده و به عنصرهای دیگر تبدیل می‌شوند. تا سال ۲۰۱۷، بیست و پنج عدد از این عنصرها ساخته شده و آخرینِ آن‌ها عنصر اوگانِسون با عدد اتمی ۱۱۸ می‌باشد.

فهرست عنصرهای فرااورانیم برپایه دوره

• آکتینیدها
  • ۹۳ نپتونیوم Np
  • ۹۴ پلوتونیم Pu
  • ۹۵ امریسیم Am
  • ۹۶ کوریم Cm
  • ۹۷ برکلیم Bk
  • ۹۸ کالیفرنیم Cf
  • ۹۹ اینشتینیم Es
  • ۱۰۰ فرمیم Fm
  • ۱۰۱ مندلیفیم Md
  • ۱۰۲ نوبلیم No
  • ۱۰۳ لارنسیم Lr

• عنصرهای فرااکتینید (فوق سنگین)
  • ۱۰۴ رادرفوردیم Rf
  • ۱۰۵ دوبنیم Db
  • ۱۰۶ سیبورگیم Sg
  • ۱۰۷ بوریم Bh
  • ۱۰۸ هاسیم Hs
  • ۱۰۹ مایتنریم Mt
  • ۱۱۰ دارمشتادیم Ds
  • ۱۱۱ رونتگنیوم Rg
  • ۱۱۲ کوپرنیسیم Cn
  • ۱۱۳ نیهونیوم Nh
  • ۱۱۴ فلروویوم Fl
  • ۱۱۵ مسکوویم Mc
  • ۱۱۶ لیورموریوم Lv
  • ۱۱۷ تنسین Ts
  • ۱۱۸ اوگانسون Og

• دورهٔ هشتم

جای عنصرهای فرااکتینید در جدول تناوبی

برنامه‌های آینده برای کشف عنصرهای فرااورانیم جدید

نمودار عنصرهای فرااورانیم

در سومین همایش بین‌المللی عنصرهای فوق سنگین در سال ۲۰۱۷ در لهستان، «هیدِتو انیو» مدیر مؤسسه تحقیقاتی ریکن ژاپن اعلام کرد که در دسامبر ۲۰۱۷ تلاش برای ساخت عنصر ۱۱۹ جدول تناوبی را آغاز خواهند کرد. آن‌ها امیدوارند در مدت زمان پنج سال عنصر ۱۱۹ و نیز عنصر ۱۲۰ را بسازند. برای این هدف آن‌ها عنصر کوریوم را با یون‌های وانادیم بمباران خواهد کرد. از سوی دیگر یوری اوگانسیان از مؤسسه مشترک پژوهش‌های هسته‌ای دوبنا (JINR) در روسیه نیز در این همایش اعلام کرد که آنان نیز کار ساخت این عنصر را در اوائل سال ۲۰۱۹ آغاز خواهند کرد. آنان برای این کار از روشی متفاوت استفاده خواهند کرد و عنصر برکلیوم را با یون‌های تیتانیوم بمباران خواهند کرد. در صورت موفقیت، عنصر ۱۱۹ نخستین عنصر ردیف هشتم جدول تناوبی خواهد بود.

نیمه عمر عنصرهای فراورانیم

نیمه‌عمر این عنصرها را می‌توان در جدول زیر مشاهده کرد. در اینجا نیمه‌عمر پایدارترین ایزوتوپ این عنصرها ارائه شده‌است.

عدد اتمی	نام	پایدارترین ایزوتوپ	نیمه‌عمر
۹۳	نپتونیوم	Np۲۳۷	۱۰۶ × ۲/۱۴ سال
۹۴	پلوتونیم	Pu۲۴۴	۱۰۷ × ۸ سال
۹۵	امریسیم	Am۲۴۳	۷۴۰۰ سال
۹۶	کوریم	Cm۲۴۷	۱۰۷ × ۱/۶ سال
۹۷	برکلیم	Bk۲۴۷	۱۳۸۰ سال
۹۸	کالیفرنیم	Cf۲۵۲	۹۰۰ سال
۹۹	اینشتینیم	Es۲۵۲	۴۷۰ روز
۱۰۰	فرمیم	Fm۲۵۷	۱۰۰/۵ روز
۱۰۱	مندلیفیم	Md۲۵۸	۵۱/۵ روز
۱۰۲	نوبلیم	No۲۵۹	۵۸ دقیقه
۱۰۳	لارنسیم	Lr۲۶۶	۱۰ ساعت
۱۰۴	رادرفوردیم	Rf۲۶۷	۱/۳ ساعت
۱۰۵	دوبنیم	Db۲۶۸	۳۰ ساعت
۱۰۶	سیبورگیم	Sg۲۶۹	۳ دقیقه
۱۰۷	بوریم	Bh۲۷۰	۶۰ ثانیه
۱۰۸	هاسیم	Hs۲۷۷	۳۰ ثانیه
۱۰۹	مایتنریم	Mt۲۷۸	۴ ثانیه
۱۱۰	دارمشتادیم	Ds۲۸۱	۱۴ ثانیه
۱۱۱	رونتگنیوم	Rg۲۸۲	۲ دقیقه
۱۱۲	کوپرنیسیم	Cn۲۸۵	۳۰ دقیقه
۱۱۳	نیهونیوم	Nh۲۸۶	۸ ثانیه
۱۱۴	فلروویوم	Fl۲۸۹	۲ ثانیه
۱۱۵	مسکوویم	Mc۲۹۰	۰/۸ ثانیه
۱۱۶	لیورموریوم	Lv۲۹۳	۶۰ میلی ثانیه
۱۱۷	تنسین	Ts۲۹۰	۵۰ میلی ثانیه
۱۱۸	اوگانسون	Og۲۹۴	۰/۷ میلی ثانیه

جستارهای وابسته

• چگالش بوز-اینشتین
• تأسیسات آزمایشی مجزاسازی ضایعات
• فرااکتینیدها

منابع

• هیوئیت، پل جی (۱۳۸۸). فیزیک مفهومی. ج. ۴. ترجمهٔ منیژه رهبر. تهران: مؤسسه فرهنگی فاطمی. شابک ۹۷۸۹۶۴۳۱۸۵۵۵۸.