علی‌محمد فره‌وشی
علی‌محمّد فره‌وشی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۲۵۴ |
| درگذشت | ۱۳۴۷ (۹۴ سال) |
| دیگر نام‌ها | مترجم همایون، علی‌محمد مترجم همایون فره‌وشی |
| شناخته‌شده برای | از پایه‌گذاران مدارس نوین در ایران و از نخستین نویسندگان کتاب‌های درسی جدید برای دانش‌آموزان ایرانی |
علی‌محمد فره‌وشی ملقب به مترجم همایون، یا: علی محمد مترجم همایون فره‌وشی (زاده ۱۲۵۴ - درگذشته ۱۳۴۷)، از پایه‌گذاران مدارس نوین در ایران و از نخستین نویسندگان کتاب‌های درسی جدید برای دانش‌آموزان ایرانی به‌شمار می‌رفت. مترجم همایون همچنین تسلط کم‌مانندی بر زبان فرانسوی داشت و از جمله مترجمان زبردست ایران شناخته می‌شد و از جمله برخی از سفرنامه‌های مهم مستشرقین اروپایی در ایران را برای نخستین بار به فارسی ترجمه نمود.[۱]
فره‌وشی یکی از فعالان سیاسی عصر قاجار بود و در تکاپوهای مشروطه خواهی نیز دست داشت. او در حدود سن ۸۶ سالگی، گزارشی از تکاپوهای هم‌مسلکان خویش به نام آزادمردانی که مشعل مشروطیت را برافروختند را نگاشت.[۲]
زندگی‌نامه
[ویرایش]علی‌محمد فره‌وشی در در دولت‌آباد اصفهان زاده شد.[۳] تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش به انجام رسانید. سپس برای تحصیل عربی و مبانی طب به تهران رفت و مدتی در تهران تحصیل کرد.[۴] و سپس استانبول را برای تکمیل تحصیلات خویش انتخاب کرد و مدتی نیز در آنجا تحصیل نمود.[۳] پس از بازگشت از استانبول، در مدرسۀ دارالفنون به فراگیری زبان فرانسه و ریاضیات پرداخت و بعد وارد خدمت وزارت فرهنگ گردید. وی کار خود را در وزارت فرهنگ با سرپرستی دبستان دانش و آموزگاری زبان و ریاضی در مدرسۀ کمالیه شروع کرد. مترجم همایون سپس به‌عنوان کارمند وزارت فرهنگ، و در مناصب و مسئولیت‌های مختلف فرهنگی به شهرهای مختلف ایران، همچون کرمان، زنجان، تبریز، ارومیه و اصفهان انتقال یافت و عمدتاً در رده‌های بالای فرهنگ (آموزش و پرورش) شهرستان‌ها و استان‌های مختلف خدمت کرد. وی در دوران خدمت خویش، مدارس بسیاری را در نقاط مختلف ایران تأسیس نمود.
از جمله مهم‌ترین مسئولیت‌ها و مشاغل او می‌توان به این موارد اشاره نمود: بازرس عالی وزارت فرهنگ، ریاست ادارۀ معارف زنجان، ریاست مدرسۀ معقول و منقول چهارباغ اصفهان، سرپرستی مدارس ارامنه در جلفا، سرپرستی آموزشگاه‌های زرتشتیان در تهران.[۴]
وی در کنار مشاغل مهم خود در وزارت فرهنگ، به کار تألیف و ترجمه نیز اشتغال داشت و علاوه بر تألیف برخی کتاب‌های درسی مدارس، ترجمه‌ها و تألیفات متعدد دیگری در زمینه‌های گوناگون دیگر نیز از خود به یادگار گذاشت.
درگذشت
[ویرایش]وی سرانجام در سال ۱۳۴۷ خورشیدی و در سن ۹۴ سالگی در تهران درگذشت.[۳]
زندگی شخصی
[ویرایش]بهرام فره‌وشی، زبان‌شناس، و متخصص زبان‌های ایرانی و فرهنگ ایران باستان، فرزند وی است. فرزاد فره‌وشی کارگردان سینما و گوینده از نوادگان علی‌محمد فره‌وشی است.
آثار
[ویرایش]از علی‌محمد مترجم همایون فره‌وشی، ترجمه‌های زیادی از کتاب‌های مربوط به ایران و همین‌طور چندین تألیف درسی در رشته‌های گوناگون برای مدارس به یادگار باقی مانده‌است.[۳] از جمله آثار وی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
تألیفات
[ویرایش]- حساب سال اول
- حساب مقدماتی
- اصول جبر و مقابله
- حساب مظفری
- حساب نوین
- حل المسائل جبر
- هندسه
- علم الاشیاء
- جغرافیای راهنما
- دستور دانش
- باستان نامه
- ایرانی که من شناخته‌ام
ترجمه‌ها
[ویرایش]
- مذاهب و فلسفه در آسیای وسطی نوشتۀ آرتور دوگوبینوکه در زمان حیات سید علی‌محمد شیرازی، سفیر فرانسه در ایران بود. فره‌وشی خود را در این کتاب با نام (ع- ف) معرفی نموده‌است.[۶]
- ترجمۀ سفرنامۀ مادام ژان دیولافوا (سفرنامۀ ایران، کلده و شوش)
- ترجمۀ سفرنامه از خراسان تا کشور بختیاری، نوشتۀ: هانری رنه دالمانی (این سفرنامۀ مهم، در سال ۱۳۳۳ خورشیدی، توسط عبدالحسین صنعتی‌زاده کرمانی از اروپا به ایران آورده شد و ابراهیم رمضانی مدیر کتابفروشی ابن‌سینا آن را خریداری نمود و برای ترجمه در اختیار علی‌محمد فره‌وشی متخلص به مترجم همایون گذاشت.[۷])
- ترجمۀ روبنسون سوئیس
- خاطرات و سفرنامه موسیو نیکیتین کنسول سابق روس در ایران
دربارهٔ او
[ویرایش]مهدی بامداد در کتاب شرح حال رجال ایران، ضمن تجلیل از علی‌محمد مترجم همایون فره‌وشی، وی را از خدمتگزاران حقیقی فرهنگ ایران و از معلمان کهنسالی دانسته که سالیان دراز در تهران و بسیاری از شهرهای ایران، چون زنجان، ارومیه، کرمان، تبریز و اصفهان، سمت‌های مهم فرهنگی داشته است. وی همچنین فره‌وشی را از معلم‌های بسیار خوب وزارت فرهنگ می‌داند، که شاگردانش از معلومات و تدریس او، خوب استفاده می‌کردند و به‌لحاظ اخلاقی نیز، مرد بسیار نیکی بود.[۳]
پانویس
[ویرایش]- ↑ نبوی رضوی، سید مقداد (۱۳۹۳). «فروزندگان مشعل مشروطیت». تاریخ مکتوم. تهران: پردیس دانش. ص. ۱۸۵.
- ↑ نبوی رضوی، سید مقداد (۱۳۹۳). «فروزندگان مشعل مشروطیت». تاریخ مکتوم. تهران: پردیس دانش. ص. ۱۸۸.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد، چاپ اول، جلد پنجم، صفحه: ۱۶۵
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ شرح حال مترجم همایون در وبسایت آفتاب
- ↑ نسخه اصلی کتاب[پیوند مرده]
- ↑ نبوی رضوی، سید مقداد (۱۳۹۳). «فروزندگان مشعل مشروطیت». تاریخ مکتوم. تهران: پردیس دانش. ص. ۱۸۶.
- ↑ معرفی سفرنامه هانری رنه دالمانی در دانشنامۀ رشد
| شخصیت‌ها | من یظهره الله • سید علی‌محمد باب • صبح ازل • حروف حی • ملاحسین بشرویه • ملا علی بسطامی • قره‌العین • محمدعلی بارفروشی • میرزا آقاخان کرمانی • ملا محمدعلی زنجانی • شیخ احمد روحی • سلیمان خان • محمدعلی زنوزی • عزیه نوری • سید حسین یزدی • میرزا جانی کاشانی • سیدکاظم رشتی • شیخ احمد احسایی • سید یحیی دارابی • علی ترشیزی |  |
|---|---|---|
| نوشته‌ها | ||
| مرتبط | جهانگیرخان صوراسرافیل • یحیی دولت‌آبادی • احکام بابی • سعیدالعلماء • شهید ثالث • قلعه چهریق • نبیل زرندی • میرزا اسدالله خویی • کشتار بابی‌ها در تهران • احمد سهراب • محمد عبدالله آل آهاری • ادوارد براون • هدایت‌الله شهاب فردوسی • جنگ قلعه طبرسی • شورش بابیان زنجان • شورش بابیان نی‌ریز • شهدای سبعه • نقد بابیه • ختمیت وحی • نهی توقیت • علی‌محمد فره‌وشی • مسیو نیکلا • مهدی ملک‌زاده • ملک المتکلمین • ناظم‌الاسلام کرمانی • مجدالاسلام کرمانی • انجمن باغ میکده • محمدمهدی شریف کاشانی | |
| تاریخچه | ||