شمخال (قوچان)
شمخال | |
|---|---|
روستا | |
 | |
 | |
| مختصات: ۳۷°۳۵′۱۵″ شمالی ۵۸°۲۷′۲۴″ شرقی / ۳۷٫۵۸۷۵۰°شمالی ۵۸٫۴۵۶۶۷°شرقی | |
| کشور | ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | قوچان |
| بخش | بخش باجگیران |
| دهستان | دولتخانه |
| جمعیت | ۱۶۴نفر |
شمخال، روستایی است از توابع بخش باجگیران شهرستان قوچان در استان خراسان رضوی ایران.
وجه تسمیه
[ویرایش]شمخال همچنین هم‌اکنون نام شهری در داغستان روسیه می‌باشد. برخی محققان معتقدند این واژه دارای ریشهٔ عربی می‌باشد.[۱][۲][۳][۴][۵][۶] اما بنا بر گفتهٔ بسیاری از محققان، شمخال یا شاوهال (Shamkhal, or Shawhal) نامی ترکی است که برای اشاره به دولت یا فرمانروایان ترک استفاده می‌شده. منطقهٔ تحت سیطرهٔ شمخال، شمخالات ترکی (دولتخانه یا همان دولت شهر) نام داشته‌است. این نام به‌طور گسترده‌تری در بین ترکهای قموق در داغستان و شمال‌شرقی قفقاز طی قرون ۸ الی ۱۹ استفاده می‌شده‌است.[۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵] تاریخ‌شناس داغستانی، ماگمادوو در این باره گفته‌است: دلایل محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد این واژه (شمخال) مربوط به دوران خانات قپچاق (اردوی زرین)، و نه اعراب، می‌باشد.[۱۶] اولیا چلبی جهانگرد ترک (عثمانی) نیز ابراز داشته شمخال دارای ریشهٔ ترکی اوغوز می‌باشد.[۱۷] شمخال از طریق پرتاب یک سیب قرمز که یک سنت کهن بین مردم ترک است، انتخاب می‌شده‌است.[۱۸]
جمعیت
[ویرایش]این روستا در دهستان دولتخانه نزدیک شهر مرزی باجگیران در کناره شمال شرقی ایران و در نزدیکی کشور ترکمنستان قرار داشته و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۱۶۴ نفر (۴۴ خانوار) بوده‌است.[۱۹]
منابع
[ویرایش]- ↑ Полиевктов М. А. Из истории северокавказских феодалов XVII века. «Сб. статей академику Н. Я. Марру». — М. — Л. 1935. С. 746.
- ↑ Дербенд-наме. с. 90—91, 101, 103.
- ↑ Belokurov, Sergey Alekseevich (1862-1918). Russia's relations with the Caucasus: Materials, extracts. from Moscow. chapters. archive M-va inostr. del https://www.amazon.ca/Russias-Relations-Caucasus-Issue-1578-1613/dp/551938567X
- ↑ Бартольд В. В. Сочинения. Т.III. Работы по исторической географии - Монография. М. : Наука, 1965 - С.412-413.
- ↑ Шихсаидов А. Р. Дагестан в X—XIV вв. Махачкала, 1975.
- ↑ Гусейнов Г-Р. А-К. Шавхал (Вопросы этимологии)// КНКО: Вести. Вып. № 6-7, 2001, Махачкала.
- ↑ Шамхальство Тарковское Энциклопедический словарь Ф. А. Брокгауза и И. А. Ефрона. — С. -Пб. : Брокгауз-Ефрон. 1890—1907.
- ↑ Али Каяев. Материалы по истории лаков. Рук. фонд. ИИЯЛ, д. 1642.
- ↑ Kayaev Ali. Shamkhals // Soviet Dagestan. Makhachkala: Dagknigizdat, 1990. №3-4. С. 267; Рук. Фонд. ИИАЭ ДНЦ РАН. Ф.1. Оп. 1. Д. №431, Лл. 52, 64
- ↑ Çelik (Fahrettin M.). Kızılalmanın Türesini Yaşatan Şamkallar’ın Soyu // Çinaraltı, 1942, №30, 31, 33
- ↑ "История Кавказа и селения Карабудахкент" Джамалутдина-Хаджи Карабудахкентского / Под редакцией Г. М. -Р. Оразаева. Махачкала: ООО "Центр-полиграф", 2001.
- ↑ Halim Gerey Soltan. Gulbin-i-Hanan. XVII y. Kirim ve Kafkas Tarihcesi // Emel, № 221. Temmuz-Agustots 1997.
- ↑ Gulbin-i-Hanan. XVII y. (Ahmet Cevdet. Kirim ve Kafkas Tarihcesi // Emel, № 221. Temmuz-Agustot. 1997. S. 28) «После поражения Миран-Шаха от Аи Коюнлу кумыки "получили свою независимость, избрала себе хана из роди Чингизхана, которого величали по-своему "шаухал"»
- ↑ Магомедов Р. М. Общественно-экономический и политический строй Дагестана в XVIII – начале XIX веков. Махачкала: Дагкнигоиздат, 1957. С. 145. «все основания отнести этот термин к Золотой Орде, нежели арабам. Можно считать, что правитель кумыков в период господства татаро-монгол ими выдвинут в этот сан»
- ↑ https://en.m.wikipedia.org/wiki/Shamkhal_(title)
- ↑ Магомедов Р. М. Общественно-экономический и политический строй Дагестана в XVIII – начале XIX веков. Махачкала: Дагкнигоиздат, 1957. С. 145. «все основания отнести этот термин к Золотой Орде, нежели арабам. Можно считать, что правитель кумыков в период господства татаро-монгол ими выдвинут в этот сан»
- ↑ Эвлия Челеби. Книга путешествий. Выпуск 2. — М. , 1979. — С. 794.
- ↑ Gulbin-i-Hanan. XVII y. (Ahmet Cevdet. Kirim ve Kafkas Tarihcesi // Emel, № 221. Temmuz-Agustot. 1997.
- ↑ «درگاه ملی آمار ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۰۸.
