شجاع‌الدین خورشید
| شجاع الدین خورشید ابن ابی بکر | |
|---|---|
| نخستین اتابک لر کوچک | |
| سلطنت | ۵۸۰ - ۶۲۱ هجری قمری |
| پیشین | تاسیس پادشاهی اتابکان لر کوچک |
| جانشین | سیف الدین رستم ابن نورالدین محمد |
| درگذشته | ۶۲۱ هجری قمری |
| فرزند(ان) | بدرالدین و حیدر |
| دودمان | اتابکان لر کوچک |
| پدر | ابوبکر بن محمد |
شجاع الدین خورشید بن ابوبکر بن محمد بن خورشید (۵۸۰–۶۲۱) از امرای لر کوچک و بنیان‌گذار سلسله اتابکان بود. ولایت لر کوچک نامی است تاریخی برای استان‌های لرستان و ایلام امروزی. در سال ۵۸۰ ه.ق شجاع الدین خورشید یکی از روسای ایشان که از سرکردگان جنگروی شعبه سلبوری بود سلسله اتابکان لر کوچک را بنیان نهاد.[۱][۲][۳][۴] آرامگاه وی در روستای شهنشاه، از توابع شهرستان خرم‌آباد قرار دارد.
تأسیس اتابکان لر کوچک
[ویرایش]در سال ۵۸۰ هجری قمری یکی از رؤسای لر کوچک [۲][۳] که شجاع الدین خورشید نام داشت طوایف لر کوچک را تحت امر خود درآورد و بر قلعهٔ معتبر «مانرود» که از دژهای مستحکم لرستان بود دست یافت. اقتدار پیدا کردن شجاع الدین خورشید و اتباع او بر الناصر لدین اللّه خلیفه عباسی را نگران کرد و خلیفه شجاع الدین خورشید و برادرش نورالدین محمد را به بغداد فراخواند و فرمان تسلیم قلعه مانرود را صادر کرد. اما شجاع الدین خورشید و برادرش حاضر به تسلیم قلعه نشدند. ناصر خلیفه عباسی برادر شجاع الدین خورشید را زندانی کرد و نورالدین در زندان مرد. شجاع الدین نیز حاضر شد قلعه مانرود را واگذار کرد و در مقابل حکومت ولایت طرازک از ولایت خوزستان را به دست آورد. شجاع الدین قریب سی سال دیگر در آن حدود حکومت می‌کرد تا آنکه در سال ۶۲۱ هجری قمری مرد، گفته می‌شود سن وی بیش از صد سال بوده‌است.[نیازمند منبع] شجاع الدین خورشید پسر خود پدر و برادرزاده اش سیف الدین رستم را در آخر عمر که از کار افتاده بود به اداره امور قبایل تابعه حکمرانی منصوب کرده بود و جانشینی خود را به ترتیب به بدر و بعد از او به سیف الدین رستم واگذار کرده بود. اما سیف الدین در حیات شجاع الدین از پیری او استفاده کرده بدر را به خیانت نسبت به پدر متهم کرد و پدر را بکشتن بدر واداشت و خود بعد از مرگ شجاع الدین خورشید توانست به حکومت دست پیدا کند.[نیازمند منبع][۵]
گستره حکومتی
[ویرایش]طوایف لر کوچک قبایلی بودند از لران ایرانی که در حدود بین عراق عجم و عراق عرب ییلاق و قشلاق می‌کردند و خراج خود را به دیوان بغداد می‌دادند و به بسیار کم حکومتی مستقل داشتند. سرزمین لرستان به دو قسمت لر کوچک و لر بزرگ تقسیم می‌شود. در کتاب تاریخ مغول در صفحه ۴۴۲ و در کتاب مجمل التواریخ گلستانه در صفحه ۲۰۴ به این شرح در خصوص نواحی لر کوچک و بزرگ آمده‌است:
لر کوچک همان است که حالیه هم آن را لرستان می‌گوییم و غرض از این قسمت اخیر که در آن ایام لر کوچک خواند می‌شده بیشتر ناحیه فیلی یعنی اطراف خرم‌آباد و اراضی پشت کوه بوده‌است. مراد از لر کوچک، ایلات لرستان حالیه و مراد از لر بزرگ، ایلات بختیاری دانسته شده‌است یعنی به خلاف تقسیم فوق.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ «ATĀBAKĀN-E LORESTĀN». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۲۵ فوریه ۲۰۱۷.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ عباس اقبال. «تاریخ مغول: مبحث لر کوچک: طوایف لر کوچک مخلوط از کردان آسیای صغیر و لران ایرانی». کتابخانه دیجیتال نور. ص. ص ۴۴۹ و ۴۵۰.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ اقبال، عباس (۱۳۸۸). تاریخ مغول: از حمله چنگیز تا تشکیل دولت تیموری. تهران: انتشارات امیرکبیر. صص. ص ۴۴۹ و ۴۵۰. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۰-۰۶۳۶-۸.
- ↑ ابوالفضل خطیبی. «اتابکان لرستان». دائرة المعارف بزرگ اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۷.
- ↑ کتاب اتابکان لر کوچک.سعادت خودگو.۱۳۷۸.