سیاحتنامه اولیا چلبی
سیاحت‌نامهٔ اولیا چلبی کتابی است از جهانگرد معروف عثمانی، اولیا چلبی، که در آن حاصل ۴۰ سال سفرش را در سرزمین‌های امپراتوری عثمانی و سرزمین‌های اطراف آن در ۱۰ جلد به رشتهٔ تحریر درآورده‌است.
سیاحتنامه در سال‌های حکومت امپراتوری عثمانی در حدود سال ۱۶۴۰ م نوشته شد و طبق نظر کارشناسان، طولانی‌ترین کتاب در حوزهٔ سفر و گردشگری محسوب می‌شود.
سیاحتنامه مهم‌ترین و مفصل‌ترین سفرنامه‌ای است که در دورهٔ عثمانی در نیمهٔ دوم قرن ۱۱ هجری نوشته شده و حاوی خاطرات سفر نویسنده از سرزمین‌های وسیعی است که آن زمان در اختیار دولت عثمانی و بعضاً خارج از سلطهٔ آن دولت بوده‌است.
چلبی قرن‌ها قبل، سفر خود را از استانبول با نوشتن خصوصیات این شهر شامل ساختمان‌ها، بازارها، رسوم و فرهنگ آن آغاز کرد. چلبی به تمام آناتولی، خاورمیانه، قفقاز، سودان، صحرای عرب تا شمال حبشه، روم اروپایی، آلبانی، رومانی، مجارستان، وین، آلمان، هلند، بوسنی و هرزگوین، جنوب روسیه، و تمامی سرزمین‌های عرب سفر کرد.
این اثر ارزشمند بارها به ترکی عثمانی و لاتین چاپ شده و بخش کوتاهی از آن، که به تبریز و شهرهای اطراف آن اختصاص دارد و مربوط به سال ۱۰۵۰ هـ. ق است، توسط حاج حسین نخجوانی به فارسی ترجمه و منتشر شده‌است.
مهم‌ترین نسخهٔ خطی موجود از این کتاب در چهار جلد در موزهٔ توپکاپی استانبول نگهداری می‌شود.
ترجمه
[ویرایش]ویلم فلور بخشی از کتاب او را تحت عنوان «سفرهای اولیا چلبی در ایران و قفقاز از ۱۶۴۷ تا ۱۶۵۴» ترجمه کرده‌است.[۱]
عباس جوادی محقق ایرانی نیز بخشهایی از این سفرنامه را که درباره مناطق شمال غرب ایران (آذربایجان و قفقاز) است با عنوان «ایران ۳۷۰ سال پیش از نگاه یک سیاح عثمانی اولیاء چلبی» ترجمه کرده است.[۲]
نقدها
[ویرایش]برخی پژوهشگران،[کدام؟] قسمت‌هایی از سیاحتنامه اولیا چلبی را حاصل تخیلات نویسنده آن می‌دانند. برای نمونه مینورسکی در دانشنامه اسلام در این باره می‌گوید: "شوربختانه سفرنامه اولیای چلپی بسیار درهم و برهم است."[نیازمند منبع]
ثبت در فهرست میراث معنوی
[ویرایش]در سال ۲۰۱۳ کتاب «سیاحتنامه» اثر اولیا چلبی در حوزه گردشگری، در فهرست میراث معنوی سازمان یونسکو به ثبت رسید.
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۷.
- ↑ «ایران ۳۷۰ سال پیش از نگاه سیاح عثمانی اولیاء چلبی – چشم انداز». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۹.
منابع
[ویرایش]- اولیا چلبی:دانشنامه بزرگ اسلامی
- «URMIYA»، Encyclopaedia of Islam (ویراست ۲nd Edition)، Brill Academic Publishers، شابک ۹۰-۰۴-۱۳۹۷۴-۵ از پارامتر ناشناخته
|نویسند=صرف‌نظر شد (کمک) - ««سیاحتنامه» ی اولیا چلبی میراث معنوی یونسکو شد». خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). ۱ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۶.