سحر حلال

سحر حلال

نویسنده(ها)	محمد بن یوسف اهلی شیرازی
موضوع(ها)	شعر ( مثنوی)
گونه(های) ادبی	هندی

سحر حلال عنوان یک مثنوی عاشقانه (داستان عشق گل و جم ) سروده محمد بن یوسف اهلی شیرازی است. این مثنوی در مقابل دو مثنوی قدرتمند کاتبی نیشابوری سروده شده و در هر بیت آن چهار صنعت ادبی 1- ذوالبحرین 2- ذوالقافیتین 3- تجنیس و 4- لزوم ما یلزم به کار رفته است.

آغاز کتاب

امّا بعد چنین گویند غواص دریای سخن سازی اهلی شیرازی: که روزی در خدمت صف نشینان بارگاه حقیقت و بزرگان خرده دان کارگاه طریقت برسم خدمت حاضر بودم که سخن در وصف فارسان میدانی معنی و زور آزمایان کمان دعوی می­گذشت از جمله تعریف مولانا کاتبی کردند که دو کمان دعوی از قوت بازوی طبع انگیخته و بر سر میدان سخنوری آویخته یکی مجمع البحرین و یکی نسخه تجنیسات و پهلوانان عرصه سخن با قوت بازوی فکرت و زورآزمایی از آن هر دو کمان فرو مانده اند، این پیر فقیر گوشه گیر با وجود شکستگی مزاج و دلخستگی کار بی رواج چون طبع فضول داشت غیرت آورده گفت: که از قوت بازوی فهم خود می یابم که آن هر دو کمان را در قبضه فکرت آوردم و به یک حمله هر دو را گوش تا گوش چنان بکشم که آواز زه و تحسین از هر گوشه برآید، چون این نکته ادا کردم بعضی از اهل تعصب فنته انگیختند و در دامنم آویختند که این دعوی نیست غیر لاف و گزاف والا اینک کمان واینک مصاف هم در آن وقت متوجه شدم و طرح این نسخه انداختم چنانکه مجمع البحرین و تجنیسات به یک جای جمع آمدند و با وجود این تکلیف ما لایلزم، ذوقافیتین هم ملازم آن کردم که اگر در مقابل تجنیسات او خوانند بر وزن « فاعلاتن فاعلاتن فاعلن » که رمل مسدس محذوف است جواب آن باشد با زیادتی صنعت ذو بحرین و ذوقافیتین و اگر در مقابل مجمع البحرین او خوانند بر وزن « مفتعلن مفتعلن فاعلن » که بحر سریع مسدس مطوی مکشوف است و بحر رمل مسدس محذوف در تحت اوست جواب آن باشد با زیادتی صنعت تجنیسات و دیگر التزامات که در آن دو نسخه نیست و به همّت شاه اولیا که صاحب قبضه اصحاب فن و سرچشمه ارباب سخن اوست این مقصود بحصول و این مأمول بوصول پیوست. و این نسخه موسوم گشت به سحر حلال و الحمدالله رب العالمین و الصلوة و السلام علی خاتم النبیین و الائمة المعصومین الطیبین الطاهرین و سلم تسلیما کثیرا.

مینیاتور/ نسخه مربوط به سال 951 ه. ق

چاپ جدید

مثنوی سحر حلال: داستان عشق گل و جم با مقدمه، حواشی و تصحیح : عسگر بهمن یار و سمیه عموی در سال 1402 توسط انتشارات امید سخن در تهران به چاپ رسید

جستارهای وابسته

اهلی شیرازی

سبک هندی