سایفایکو
سایفاکو چیست؟!
[ویرایش] | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
سایفایکو (یا هایکوعت) گونه‌ای شعر کوتاه علمی تخیلی است که بر اساس معروف‌ترین قالب شعر سنتی ژاپن، هایکو (Haiku)، ساخته شده‌است. تفاوت میان سایفایکو و هایکو در این است که در هایکو مهم‌ترین مضمون شعر، طبیعت و فصول طبیعت است و در سایفایکو، مهم‌ترین مضمون، علمی‌تخیلی، خیال‌پردازی یا وحشت است.
در سایفایکو، مانند هایکو، تعداد واژه‌ها و بیت‌های شعر محدود است و باید به یک مضمون خاص اشاره کند. با این حال، در سایفایکو، مضمون شعر یک خیال‌پردازی علمی‌تخیلی، وحشتناک یا فضایی است. به عنوان مثال، سایفایکو ممکن است دربارهٔ ربات‌های پیشرفته، موجودات فضایی، زمان سفر، نسل‌های آینده یا موضوعات دیگری با مضمون علمی‌تخیلی باشد. اما در هایکو، مضمون شعر اغلب به طبیعت و فصول طبیعی اشاره دارد و بیشتر از طریق تصویرسازی و توصیف جزئیات طبیعی، مفهومی از زیبایی و احساساتی مثل آرامش، تمدن یا غم و اندوه را به نمایش می‌گذارد.[۱]
تولد سایفایکو
[ویرایش]نخستین بار این کلمه را تام برینک در مطلبی با عنوان مانیفست سایفایکو (Scifaiku Manifesto)[۲] در سال ۱۹۹۵ ساخت و بلافاصله مورد پذیرش طرفداران ادبیات علمی‌تخیلی قرار گرفت. پس از آن در سایت www.scifaiku.com سایفایکوهای بسیاری از جمله خود تام برینک قرار گرفت و در وبگاه‌های دیگر نیز علاقه‌مندان، به انتشار سایفایکو پرداختند. با این همه، پیش از آن که مانیفست سایفایکو نوشته شود، هایکوی علمی‌تخیلی در کتاب‌های متعددی به کار رفته بود. نخستین بار در ژوئیهٔ ۱۹۶۲، کارِن کروز آندرسون (Karen Kruse Anderson) در مجلهٔ خیال‌پردازی و علمی‌تخیلی (the Magazine of Fantasy and Science Fiction) مطلبی با عنوان «شش هایکو» منتشر کرد. در زیر یکی از سایفایکوهای او را می‌بینید:
- این خیارهای حلقه‌حلقه را
- هنوز در دشت سیرتیس نکاشته‌اند
- چقدر دلم هوس کرده!
(سیرتیس نام دشتی است در مریخ.)
در سال ۱۹۷۶ نیز تری پرچت در رمانی به نام سمت تاریک خورشید یکی از فصول داستان را با این هایکوی علمی‌تخیلی آغاز می‌کند:
- گوش کن به صدای
- برگ‌ها در پاییز،
- خرد می‌شوند
- برگ‌های بلورین.
ز چارلز ساب-لونار، «هایکوی سیاره‌ای»
در سال ۱۹۷۹ نیز در مجلهٔ علمی‌تخیلی آیزاک آسیموف سلسله‌مطالبی با نام «هایکو برای ال۵» منتشر شد.
همچنین فصلنامه‌ای بنام سایفایکویست[۳] به صورت منظم منتشر می‌شود که در آن علاوه بر گونه‌های مختلف شعر علمی تخیلی، سایفایکوهای زیادی نیز منتشر می‌شود. شماری از سایفایکوهای سینا سنجری شاعر ایرانی در این فصل نامه منتشر شده‌است. سایت‌های اینترنتی مختلفی نیز به این گونه شعر علمی تخیلی می‌پردازند.[۴]
شاعران سایفایکو سرا
[ویرایش]- تام برینک، نویسندهٔ مانیفست سایفایکو[۵]
- تاد هاف[۶]
- جیمز پالمر
- جان جی دانفی - شاعر و هایکوسرای آمریکایی[۷]
- تاکو ناکاجو، شاعر ژاپنی
- رومئو اسپراگو، شاعر و طراح
![[نشان]](/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | این بخش نیازمند گسترش است. میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
سایفایکو به زبان فارسی
[ویرایش] | این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
در ایران، سایفایکو در جلسات حضوری بعد هفتم و توسط حسین شهرابی معرفی شد. پس از او شاعران و منتقدانی همچون سید احمد نادمی و سینا سنجری با نوشتن مقاله و سرودن سایفایکو به این قالب پر و بالی بخشیدند. نخستین بار سینا سنجری در کتاب اکالیپتوس تنها[۸] تعداد زیادی شعر در قالب سایفایکو به چاپ رساند. در همین کتاب مقاله ای در معرفی این قالب درج شده‌است.[۹] سید احمد نادمی نیز مقالاتی به زبان فارسی در مورد سایفایکو نوشته‌است. حمیدرضا شکارسری بر یکی از سایفایکوهای سینا سنجری نقد نوشته‌است.[۱۰]
پانویس
[ویرایش]- ↑ "haiku-versus-scifaiku". https://scififantasynetwork.com/haiku-versus-scifaiku/ (به انگلیسی). Archived from the original on 24 April 2023. Retrieved 10 May 2023.
{{cite web}}: External link in|وبگاه= - ↑ «The SciFaiku Manifesto». www.scifaiku.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۳.
- ↑ "Scifaikuest Online". Alban Lake Publishing (به انگلیسی). Archived from the original on 9 January 2019. Retrieved 2019-02-21.
- ↑ «Dan's SciFaiku Review-O-Rama». www-personal.umich.edu. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۳.
- ↑ «Tom's Poetry: SciFaiku -- Science Fiction Haiku». www.scifaiku.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۳.
- ↑ «SciFaiku». possibility.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۳.
- ↑ «John J. Dunphy - Author and Poet». www.johndunphy.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۳.
- ↑ «فصل پنجم». fasle5.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۱.
- ↑ «مختصری در باب سایفایکو». شهرگان | Shahrvand-BC. ۲۰۱۵-۰۱-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۲.
- ↑ «یک شعر پسا آخرالزمانی». قدس آنلاین | پایگاه خبری - تحلیلی. ۲۰۱۷-۰۵-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۲.