زبان کت
| کت | |
|---|---|
| Остыганна ӄа' | |
| زبان بومی در | روسیه |
| منطقه | سرزمین کراسنویارسک |
| قومیت | ۱٬۲۲۰ مردم کت (سرشماری ۲۰۱۰) |
شمار گویشوران | ۲۱۳ (۲۰۱۰)[۱] |
دنه-ینی‌سئیایی؟
| |
| الفبای سیریلیک | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | ket |
| گلاتولوگ | kett1243[۲] |
| زبان‌شناسی | 43-AAA-a |
زبان کت، یا به‌طور خاص‌تر ایمباک، که پیشتر به عنوان اوستیاک ینی‌سئی شناخته می‌شد،[۳] زبانی سیبریایی است که برای مدت‌های طولانی تصور می‌شد زبانی تک‌خانواده است و امروزه به عنوان تنها زبان زنده خانواده زبان‌های ینی‌سئیایی شناخته می‌شود. این زبان توسط مردم کت در امتداد حوضه ینی‌سئی میانی صحبت می‌شود.
این زبان در معرض نابودی است - تعداد کت‌ها که سخنگوی بومی زبان هستند از ۱۲۲۵ نفر در سال ۱۹۲۶ به ۵۳۷ نفر در سال ۱۹۸۹ کاهش یافت. طبق سرشماری یونسکو هم‌اکنون این تعداد به ۱۵۰ نفر رسیده‌است. در سرشماری سال ۲۰۰۵، تعداد ۴۸۵ نفر بومی این زبان گزارش شده‌است اما گمان می‌رود این تعداد بیش از حد باشد.[۴] اعتقاد بر این است که یکی دیگر از زبان‌های ینی‌سئیایی، به نام یوغ، نیز اخیراً منقرض شده‌است.[۵]
واج‌شناسی
[ویرایش]واکه‌ها
[ویرایش]واکه‌های کت به شرح زیرند:
| جلو | میانه | پشت | |
|---|---|---|---|
| بسته | i | ɨ | u |
| میانه | 1 ɛ | ə | 1 ɔ |
| باز | a 2 | ||
همخوان‌ها
[ویرایش]واجدا فقط ۱۲ همخوان را برای کت در نظر می‌گیرد:
| دولبی | لثوی | کامی | نرم‌کامی | زبانکی | چاکنایی | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| انسدادی | خیشومی | m | n | ŋ | |||
| بی‌واک | t | k | q | ||||
| واک‌دار | b | d | |||||
| سایشی | مرکزی | s | ç | h | |||
| کناری | ɮ | ||||||
این زبان یکی از معدود زبان‌هایی است که همزمان فاقد همخوان‌های /پ/ و /گ/ است.[۶] عربی کلاسیک و برخی از گویش‌های عربی نوین نیز دارای این ویژگی هستند.
الفبای کت
[ویرایش]در دهه ۱۹۳۰ الفبایی مبتنی بر لاتین ساخته شد و مورد استفاده قرار گرفت:
| A a | Ā ā | Æ æ | B b | Ç ç | D d | E e | Ē ē |
| Ə ə | F f | G g | H h | Ҕ ҕ | I i | Ī ī | J j |
| K k | L l | M m | N n | Ņ ņ | Ŋ ŋ | O o | Ō ō |
| P p | Q q | R r | S s | Ş ş | T t | U u | Ū ū |
| V v | Z z | Ƶ ƶ | Ь ь |
در دهه ۱۹۸۰ الفبای جدید مبتنی بر سیریلیک ایجاد شد:
| А а | Б б | В в | Г г | Ӷ ӷ | Д д | Е е | Ё ё |
| Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Ӄ ӄ | Л л | М м |
| Н н | Ӈ ӈ | О о | Ө ө | П п | Р р | С с | Т т |
| У у | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ |
| Ә ә | Ы ы | Ь ь | ’ | Э э | Ю ю | Я я |
منابع
[ویرایش]- ↑ "Перепись-2010 - Population of the Russian Federation by Languages (in Russian)" (PDF). gks.ru. Russian Bureau of Statistics. Archived from the original (PDF) on 10 December 2019. Retrieved 1 November 2017.
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Ket". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
{{cite book}}: Invalid|display-editors=4(help) - ↑ Laurie Bauer, 2007, The Linguistics Student's Handbook, Edinburgh
- ↑ "UNESCO Atlas of the World's Languages in danger". www.unesco.org. Retrieved 2016-06-03.
- ↑ "Yug". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 2018-05-26.
- ↑ http://wals.info/valuesets/5A-ket
پیوند به بیرون
[ویرایش]
- Endangered Languages of the Indigenous Peoples of Siberia – The Ket Language
- Ket language vocabulary with loanwords (from the World Loanword Database)
- Filtchenko, Andrei. 2001. Ket Language
- Georg, Stefan. 2006. A Descriptive Grammar of Ket (Yenisei-Ostyak). Folkestone, Kent: Global Oriental. شابک ۹۷۸−۱−۹۰۱۹۰۳−۵۸−۴
- Kazakevich, Olga, et al. 2006?. Multimedia Database of Ket Language, Moscow State (Lomonosov) University
- Lueders, Ulrich. Books: Language Description, Ket: Vajda. Publisher's announcement on فهرست لینگوییست
- Vajda, Edward J. 2000. Ket and other Yeneseic Peoples
- Vajda, Edward J. 2006. The Ket People – Google Video بایگانی‌شده در ۳ مارس ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine
- Table of contents and ordering information for The Dene–Yeniseian Connection.
- Notices and news items on Dene–Yeniseian
- Viikberg, Jüri. Kets. In The Red Book of the Peoples of the Russian Empire, NGO Red Book, شابک ۹۹۸۵−۹۳۶۹−۲−۲ (Wikipedia article)
- Ket basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database
- Silent Extinction: Language Loss Reaches Crisis Levels
| .svg) | |||||||||||||||||||||