دومینیک ژان لاره

بارون امپراتوری دومینیک ژان لاره
تصویری از باره که توسط خواهر زن او ماری-گلمین بنوست نقاشی شده است.
زادهٔ	۸ ژوئیهٔ ۱۷۶۶
درگذشت	۲۵ ژوئیهٔ ۱۸۴۲ (۷۶ سال) لیون، فرانسه
علت مرگ	سینه‌پهلو
آرامگاه	لِزَنْوَلید
ملیت	فرانسوی
همسر	ماری-الیزابت لاویل-لورو
فرزندان	فیلیکس ایپولیت لاره ایزور لاره
پیشینه علمی
شاخه(ها)	جراح، پزشک
امضاء

آمبولانس‌های پرنده لاره که برای تخلیه مجروحان از میدان جنگ استفاده می‌شد.

دومینیک ژان لاره (فرانسوی: Dominique Jean Larrey‎؛ ‏ فرانسوی: [larɛ]؛ ‏ ۸ ژوئیهٔ ۱۷۶۶ – ۲۵ ژوئیهٔ ۱۸۴۲) پزشکی نظامی و جراح اهل فرانسه بود که در جریان جنگ‌های انقلاب فرانسه و جنگ‌های ناپلئونی به شهرت رسید. وی یک مبتکر مهم تریاژ و پزشکی میدان جنگ و ابداع‌کنندهٔ آمبولانس هوایی بود. او را نخستین جراح نظامی مدرن می‌دانند.

وی مدت ۸ سال دستیار عمویش بود که یک جراح در تولوز بود. سپس در اوتل-دیو شاگرد جراح فرانسوی پیر-ژوزف دوسو شد و پس از پایان تحصیل به برست رفت و به نیروی دریایی پیوست. او در سن ۲۱ سالگی جوان‌ترین پزشک نیروی دریایی سلطنتی فرانسه بود. وی مدتی همکار ماری فرانسوا زاویه بیشا در پاریس بود و در جریان نبردهای فتح باستیل یک آمبولانس برای مداوای مجروحان ساخت. او در جنگ ائتلاف نخست هم حضور داشت. وی پس از مشاهده سرعت مانور کالسکه‌های «توپخانه پرنده» فرانسوی در میدان‌های نبرد، آنها را به عنوان آمبولانس‌های کمک داوطلبانه («آمبولانس‌های پرنده») برای انتقال سریع مجروحان و سرنشین‌دار کردن آنها با رانندگان و خدمه آموزش‌دیده تطبیق داد. او همچنین در لشکرکشی فرانسه به مصر و سوریه حضور داشت و پس از پیروزی در نبرد ابوقیر یک مدرسهٔ پزشکی برای نظامیان در قاهره بنیان نهاد. بسیاری از بیماران وی در آن هنگام دچار التهاب چشم بودن که یک بیماری شناخته‌شده در اروپا از زمان جنگ‌های صلیبی بود و لاره بر روی آن پژوهش‌هایی انجام داد. او حمل و نقل سربازان مجروح را با استفاده از شترهای یک‌کوهانه بهبود بخشید و به جای اسب‌هایی که در صحرا حرکت می‌کردند، دو صفحه برای حمل مجروحان به هر طرف کوهان وصل می‌شد. در سال ۱۸۱۱، بارون لاری، یک تیم جراحی را رهبری کرد که عمل ماستکتومی بدون بیهوشی را بر روی فنی برنی در پاریس انجام دادند. هنگامی که ناپلئون به الب فرستاده شد، لاره پیشنهاد پیوستن به او را داد، اما امپراتور سابق نپذیرفت. در نبرد واترلو در سال ۱۸۱۵ شجاعت او در زیر آتش مورد توجه دوک ولینگتون قرار گرفت و به سربازانش دستور داد به سمت او شلیک نکنند تا «به این مرد شجاع فرصت داده شود تا مجروحان را جمع‌آوری کند» و به «شجاعت و فداکاری یک نسل که دیگر متعلق به زمانۀ ما نیست» درود فرستاد. لاره در تلاش برای فرار از مرز فرانسه به اسارت نیروهای پروس درآمد که می‌خواستند او را در همان‌جا اعدام کنند. یکی از جراحان آلمانی لاره را شناخت و جلوی اعدام او را گرفت. لاره را عفو کردند؛ شاید تا حدی به این دلیل که وقتی پسر گبهارد لبرشت فون بلوشر در نزدیکی درسدن مجروح شد و توسط فرانسوی‌ها به اسارت درآمد، لاره جان او را نجات داده بود، لاره به عنوان مهمان به میز شام فون بلوشر دعوت کردند و او را با ادای پول و لباس مناسب به فرانسه فرستادند.

وی در سال ۱۸۰۷ نشان لژیون دونور (فرمانده) و در سال ۱۸۰۹ لقب بارون دریافت کرد. او همچنین در سال ۱۸۲۹ عضو بنیاد فرانسه و یک سال بعد عضو انجمن فیلسوفان آمریکا شد. او در سال ۱۸۴۲ حین بازگشت از الجزیره با پسرش، دچار سینه‌پهلو و در ۲۵ ژوئیه درگذشت. وی را ابتدا در گورستان پر-لاشز به خاک سپردند اما در سال ۱۹۹۲ بقایایش را از آنجا به لِزَنْوَلید برده و در کنار ناپلئون بناپارت به خاک سپردند. کتاب‌های او حتی در روزگار فعلی ارزشمند قلمداد می‌شود و به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است. پسرش ایپولیت پزشک مخصوص ناپلئون سوم بود.

کتاب‌شناسی

• Baker D, Cazalaà JB, Carli P (September 2005), "Resuscitation great. Larrey and Percy—a tale of two barons", Resuscitation, 66 (3): 259–62, doi:10.1016/j.resuscitation.2005.03.009, PMID 15990216
• Beasley AW (December 2000), "To study the healing art", The Australian and New Zealand Journal of Surgery, 70 (12): 892–7, doi:10.1046/j.1440-1622.2000.01989.x, PMID 11167578
• Bissi A (October 1989), "[Not Available]", Kos (به ایتالیایی) (49): 38–47, PMID 11629939
• Bodemer CW (July 1982), "Baron Dominique Jean Larrey, Napoleon's surgeon", Bulletin of the American College of Surgeons, 67 (7): 18–21, PMID 10315971
• Brewer LA (December 1986), "Baron Dominique Jean Larrey (1766–1842). Father of modern military surgery, innovater, humanist", The Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery, 92 (6): 1096–8, doi:10.1016/S0022-5223(19)35826-X, PMID 3537533
• Haddad FS (September 2004), "Baron Larrey: a role model to be emulated", Journal of the American College of Surgeons, 199 (3): 519, doi:10.1016/j.jamcollsurg.2004.05.266, PMID 15325631
• Burton, June K. (2001), Two "Better Halves" in the Worst of Times – Adrienne Noailles Lafayette (1759–1807) and Fanny Burney d'Arblay (1752–1840) as Medical and Surgical Patients under the First Empire (PDF) (published January 26, 2001), pp. 18–21, archived from the original (PDF) on March 13, 2016, retrieved February 18, 2009
• Csillag I (February 1984), "Ferenc Eckstein and military surgery during the Napoleonic wars (Dominique-Jean Larrey)" [Ferenc Eckstein and military surgery during the Napoleonic wars (Dominique-Jean Larrey)], Orvosi Hetilap (به مجاری), 125 (8): 467–70, PMID 6366693
• DIBLE JH (April 1959), "D. J. Larrey, A Surgeon of the Revolution, Consulate, and Empire", Medical History, 3 (2): 100–7, doi:10.1017/s0025727300024388, PMC 1034461, PMID 13643144
• DiGioia JM, Rocko JM, Swan KG (May 1983), "Baron Larrey. Modern military surgeon", The American Surgeon, 49 (5): 226–30, PMID 6342487
• Egeblad K (1979), "[Not Available]", Dansk Medicinhistorisk Årbog (به دانمارکی): 1979, 132–59, PMID 11628370
• Egeblad K (1978), "[Not Available]", Dansk Medicinhistorisk Årbog (به دانمارکی): 77–123, PMID 11627862
• Fackler ML (March 1989), "Misinterpretations concerning Larrey's methods of wound treatment", Surgery, Gynecology & Obstetrics, 168 (3): 280–2, PMID 2645668
• Faria MA (September 1990), "Dominique-Jean Larrey: Napoleon's surgeon from Egypt to Waterloo", Journal of the Medical Association of Georgia, 79 (9): 693–5, PMID 2212907
• Feinsod, Moshe (2002), "The amputated leg—a tale of scientific curiosity—1792", Harefuah (published Feb 2002), vol. 141, no. 2, pp. 210–2, 220, PMID 11905097
• Feinsod, M (1998), "The surgeon and the Emperor—a humanitarian on the battlefield", Harefuah (published Nov 1, 1998), vol. 135, no. 9, pp. 340–3, 408, PMID 10911440
• Feinsod, M; Aharon-Peretz, J (1994), "Baron Larrey's description of traumatic aphasia", Journal of the History of the Neurosciences (published Jan 1994), vol. 3, no. 1, pp. 45–52, doi:10.1080/09647049409525587, PMID 11618806
• Ferrarelli, L (1954), "The physicians of the Emperor", Minerva Chirurgica (published Jan 15, 1954), vol. 9, no. 1, pp. 32–5, PMID 13153977
• Haas, L F (Feb 1994), "Dominique Jean Larrey (1766–1842)", J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry, vol. 57, no. 2, p. 133, doi:10.1136/jnnp.57.2.133, ISSN 0022-3050, PMC 1072437, PMID 8126493
• Burris, DG; Welling, DR; Rich, NM (2004), "Dominique Jean Larrey and the principles of humanity in warfare", Journal of the American College of Surgeons, 198 (5): 831–5, doi:10.1016/j.jamcollsurg.2003.12.025, PMID 15110817
• Hakulinen, E (1989), "The French revolution—a revolution even for health care", Läkartidningen (published Jul 12, 1989), vol. 86, no. 28–29, pp. 2535–7, PMID 2674570
• HALL, D P (1959), "Our surgical heritage; Europe", Am. J. Surg. (published Jul 1959), vol. 98, no. 1, pp. 130–1, PMID 13661525
• Hau, T (1982), "The surgical practice of Dominique Jean Larrey", Surgery, Gynecology & Obstetrics (published Jan 1982), vol. 154, no. 1, pp. 89–94, PMID 7031942
• Hillemand, P; Gilbrin, E (1978), "Not Available", Histoire des Sciences Médicales, vol. 12, no. 3, pp. 255–7, PMID 11627946
• Jellinek, E H (2002), "An unlikely aphasiologist: D J Larrey (1766–1842)", Journal of the Royal Society of Medicine (published Jul 2002), vol. 95, no. 7, pp. 368–70, doi:10.1177/014107680209500714, PMC 1279946, PMID 12091516
• Jensen, J E (Jul 1981), "Napoleonic medicine", Maryland State Medical Journal, 30 (7): 66–8, ISSN 0025-4363, PMID 7024659
• Lefebvre, P; Cornet, A; Sicard, A (1990), "Not Available", Histoire des Sciences Médicales, vol. 24, no. 3–4, pp. 259–63, PMID 11638332
• Lefebvre, P; Cornet, A; Sicard, A (1995), "The transfer of Baron Larrey's ashes from the Père Lachaise cemetery to the Invalides (December 14–15, 1992)", Histoire des Sciences Médicales, vol. 29, no. 1, pp. 23–7, PMID 11640449
• Leonov, I T (1992), "D. J. Larrey and N. I. Pirogov (on the 225th anniversary of the birth of D. J. Larrey)", Vestn. Khir. Im. I. I. Grek., vol. 149, no. 7–8, pp. 117–9, PMID 1341349
• Marchioni, Jean (2004), "Larrey, a legendary surgeon, a current work", La Revue du Praticien (published Feb 15, 2004), vol. 54, no. 3, pp. 342–5, PMID 15134246
• McIntyre, Neil (2002), "The Barons Larrey: Dominique Jean (1766–1842); Hippolyte (1808–1895)", Journal of Medical Biography (published Aug 2002), vol. 10, no. 3, p. 185, doi:10.1177/096777200201000316, PMID 12114954, S2CID 5558961
• Mirskiĭ, M B (2007), "An outstanding field surgeon (devoted to the 240th anniversary of D. Larrey's birth", Voenno-meditsinskiĭ Zhurnal (published Jan 2007), vol. 328, no. 1, pp. 75–9, PMID 17436718
• Moore, A R (1978), "Preanesthetic mastectomy: a patient's experience", Surgery (published Feb 1978), vol. 83, no. 2, pp. 200–5, PMID 341385
• Nau, Jean-Yves (2005), "I, Dominique Jean Larrey, baron and surgeon in chief of the Grand Army", Revue Médicale Suisse (published Jan 12, 2005), vol. 1, no. 2, p. 186, PMID 15773223
• O'Sullivan, S T; O'Shaughnessy, M; O'Connor, T P (1995), "Baron Larrey and cold injury during the campaigns of Napoleon", Annals of Plastic Surgery (published Apr 1995), vol. 34, no. 4, pp. 446–9, doi:10.1097/00000637-199504000-00020, PMID 7793796, S2CID 42758258
• Pai-Dhungat, J V; Parikh, Falguni (2006), "Medical philaely (Medical theme on stamps). Dominique J. Larrey (1766–1842). Northern France Ambulance, 1918 stamp, Grenada-1970", The Journal of the Association of Physicians of India (published Oct 2006), vol. 54, p. 811, PMID 17214278
• Quijano-Pitman, F (1997), "Surgical drainage with rubber tubes and Baron Larrey's mobile ambulances introduced by Dr. Ignacio Gama", Gaceta Médica de México, vol. 133, no. 3, p. 249, PMID 9303873
• Richardson, R G (1977), "Larrey – what manner of man?", Proc. R. Soc. Med. (published Jul 1977), vol. 70, no. 7, pp. 490–4, PMC 1543132, PMID 331340
• Richardson, R G (1974), Larrey: Surgeon to Napoleon's Imperial Guard, John Murray
• Rich, Norman M; Burris, David G; Welling, David R; Rignault, Daniel P (2006), "The Larrey legacy: two hundred years on", Current Surgery, 63 (2): 119–21, doi:10.1016/j.cursur.2005.12.008, PMID 16520113
• Rüttimann, B (1979), "Larrey's amputation technic", Gesnerus, vol. 36, no. 1–2, pp. 140–55, PMID 381112
• Skandalakis, Panagiotis N; Lainas, Panagiotis; Zoras, Odyseas; Skandalakis, John E; Mirilas, P (2006), ""To afford the wounded speedy assistance": Dominique Jean Larrey and Napoleon", World Journal of Surgery (published Aug 2006), 30 (8): 1392–9, doi:10.1007/s00268-005-0436-8, PMID 16850154, S2CID 42597837
• Soubiran, A (1966), "Larrey. The providence of soldiers (1766–1842)", La Presse Médicale, vol. 74, no. 34, pp. 1785–6, PMID 5328565
• Stembrowicz, W (1995), "Dominique Jean Larrey (1766–1842) the author of the work: On wounds of the pericardial sac and heart", Archiwum Historii I Filozofii Medycyny / Polskii Towarzystwo Historii Medycyny I Farmacji, vol. 58, no. 3, pp. 311–28, PMID 11624807
• James J. Walsh, "Dominique-Jean Larrey", Catholic Encyclopedia
• Wangensteen, S D; Wangensteen, O H (1971), "Successful pre-Listerian antiseptic management of compound fracture: Crowther (1802), Larrey (1824), and Bennion (ca. 1840)", Surgery (published Jun 1971), vol. 69, no. 6, pp. 811–24, PMID 4931133
• Welling, David R; Burris, David G; Rich, Norman M (2006), "Delayed recognition – Larrey and Les Invalides", J. Am. Coll. Surg. (published Feb 2006), vol. 202, no. 2, pp. 373–6, doi:10.1016/j.jamcollsurg.2005.08.024, PMID 16427565
• Wilson, T (1997), "The ambulance – Larrey's legacy", Scalpel & Tongs : American Journal of Medical Philately, vol. 41, pp. 82–3, PMID 11619525
• Wybieralski, A (1966), "Dominique Jean Larrey (1766–1842) On the 200 anniversary of his birth", Archiwum Historii Medycyny, vol. 29, no. 3, pp. 313–20, PMID 5335562
• Zimmerman, L M (1968), "Humanity and compassion in medicine (Ambroise Paré, Baron Dominique-Jean Larrey)", The Chicago Medical School Quarterly, vol. 27, no. 4, pp. 233–4, PMID 4913343
• "The immediate care of the eyes in Napoleonic France", Anaesthesia (published Apr 1976), vol. 31, no. 3, p. 439, 1976, doi:10.1111/j.1365-2044.1976.tb12341.x, PMID 776029, S2CID 32079369