دهگلان
| دهگلان دێولان | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | کردستان |
| شهرستان | دهگلان |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | له‌یلاخ، دێولان |
| نام(های) پیشین | دێولان |
| سال شهرشدن | ۱۳۵۹خورشیدی[۱] |
| مردم | |
| جمعیت | به تقریب ۵۰هزارنفر (برآورد ۱۴۰۰خورشیدی) |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۴۵ کیلومتر مربع |
| ارتفاع | ۱۸۰۰ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۲ درجه سانتی‌گراد |
| میانگین بارش سالانه | ۳۶۵ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۱۲۰ روز |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | عباد شکوری [۲] |
| ره‌آورد | گندم، سیب زمینی، پیاز، هویج، چغندرقند، نخود، آفتابگردان |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۸۷۳-۵۱۲ |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۶۱ ن - ۶۱ س |
  دهگلان روی نقشه ایران
۳۵°۱۷′شمالی ۴۷°۲۵′شرقی / ۳۵٫۲۸°شمالی ۴۷٫۴۲°شرقی | |
دِهگُلان (به کردی دێولان) یکی از شهرهای استان کردستان و مرکز شهرستان دهگلان واقع در غرب کشور ایران است که جمعیت آن در سرشماری سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۶۵ هزار نفر بوده است.
دهگلان در مرکز دشت وسیع و حاصلخیز لیلاخ در ۴۵ کیلومتری شرق سنندج و در مسیر بزرگراه سنندج به همدان قرار دارد. رودخانه فصلی معروف به چەم دێولان(به زبان کردی)از کنار این شهر می‌گذرد.
دشت‌های دهگلان حاصلخیز بوده و گندم و سیب زمینی از مهم‌ترین محصولات این شهرستان می‌باشند.
مردم دهگلان کُرد زبان هستند و با زبان کُردی اردلانی گویش لیلاخی تکلم می‌کنند.[۴][۵][۶]
نام
[ویرایش]اسم این شهر از اول (دێولان) بوده و در حال شهروندانش با همین نام شهرشان را به دیگران می‌شناسانند، اسم دهگلان مستعار و جدید می‌باشد. گفتنی است دیولان از ترکیب دو کلمه (دیو) به معنی خدا (دیو یکی از واژه‌های کهن و قدمت آن به دوران آریاییان می‌رسد)، و (لان) به معنی جایگاه که معنی کلی (دیولان) جایگاه خدا می‌باشد.
موقعیت جغرافیایی و هواشناسی(آب و هوا)
[ویرایش]شهرستان دهگلان در شرق استان با مساحت کلی ۲۵۰۰ کیلومتر مربع و در ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است.
شهرستان دهگلان از شمال به شهرستان بیجار و شهرستان دیواندره از شرق به شهرستان قروه، از جنوب به شهرستان کامیاران و شهرستان سنقر و از غرب به شهرستان سنندج محدود می‌شود.
آب و هوا
[ویرایش]شهر دهگلان دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های با هوای دلنشین و معتدل است.
مردم‌شناسی
[ویرایش]جمعیت
[ویرایش]برپایه برآورد عمومی و نیز مطابق با اطلاعات داده شده پایگاه خبری تحلیلی هاژه در سرشماری سال ۱۴۰۰ جمعیت شهر دهگلان بالغ بر ۶۵ هزار و ۴۰۰ نفر پیش بینی شده است که با شهر های دیواندره و سرور آباد جزو شهر هایی بوده اند که دارای جمعیت زیر پنجاه هزار نفر بوده اند و جمعیت ساکن در روستاها در مقایسه با جمعیت شهری آن بیشتر است.
طبق سرشماری سال ۱۴۰۰ جمعیت شهرستان دهگلان بدین صورت است:
جمعیت مرد: ۳۳۳۰۰
جمعیت زن:۳۲۰۰۰
جمعیت شهری:۳۱۵۰۰
جمعیت روستایی:۳۳۹۰۰
زبان
[ویرایش]شهرستان دهگلان دارای مردمانی کُردزبان است و با زبان کُردی اردلانی گویش لیلاخی تکلم می‌کنند.
مذهب
[ویرایش]مردم دهگلان مسلمان و سنی شافعی مذهب هستند.
مناطق گردشگری
[ویرایش]مناطق گردشگری دهگلان شامل: سدهای قوچم، به‌رده ره‌ش، سد سورال و سد سنگ‌سیا. از ارتفاعات می‌توان به کوه‌های سلطان سراج، سرمه‌لی، پنجه‌لی، قه‌لایلان، خاتون شیشه‌ری و شیدای نازدار اشاره کرد.
جاذبه‌های تاریخی
[ویرایش]نوشته تاریخی مربوط به ۲۲ هزار سال قبل از میلاد
[ویرایش]در دوره افشاریان قلمرو سبحان‌الله خان، کردستان، همدان، زنجان و قزوین بوده است، در دامنه کوه صخره‌ای هست که نوشته‌ای تصویری با خط هیروگلیف در آن وجود دارد و قدمت آن به ۲۲ هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد. همچنین آتشکده‌ای بوده که هم اینک ویران شده اما صخره‌هایش باقی مانده و وجود خاکستر درون آن دلیل بر این ادعاست. اهالی معتقدند این مکان، زیارتی و مقدس است و از این جهت در گذشته بیشتر مراسم‌ها را درآنجا برگزار می‌کردند. این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
کوه و مقبره شیدا
[ویرایش]کوه شیدا یکی از مکان‌های تاریخی و گردشگری شهر دهگلان است که در میان افراد شهر دهگلان به نام‌های کوه شیطه یا کوه شیا (به معنی کوه نور) معروف می‌باشد؛ که حدود ۲۲۳۲ متر ارتفاع دارد. کوه شیدا آرامگاه گنبدی شکل به نام شیدای نازار در بالای خود دارد که بنا به روایت‌هایی آرامگاه امان‌الله خان والی کردستان است. آرامگاهی که در بالای کوه شیدا قرار دارد در سال ۱۳۸۱ به ثبت آثار ملی ایران رسید. در دامنه کوه شیدا پوشش گیاهی مانند درختان بادام، گون درمنه، گندمیان و مرزه کوهی وجود دارد که در مسیر کوهپیمایی ممکن است با آنها رو به رو شوید.
شیطان بازار
[ویرایش]منطقه شیطان بازار در دو کیلومتری کوه شیدا در شهرستان دهگلان قرار دارد. ویژگی این منطقه وجود سنگ‌های آهکی است که در اثر عوامل طبیعی مانند باد و باران به شکل‌های عجیبی مانند انسان و حیوان درآمده‌اند و گردشگران بسیاری برای دیدن سنگ‌های عجیب این منطقه راهی دهگلان می‌شوند.
کوه هفت‌سواران
[ویرایش]هفت‌سواران کوهی در منطقه لیلاخ کردستان مابین دو روستای باشماخ و کله‌ره‌ش قرار گرفته که در میان اهالی کوهی تفریحی زیارتی منطقه لیلاخ است. به نقل از اهالی منطقه، زمانی هفت سوارکار شجاع که در مقابل حمله لشکر مغول مقاومت کرده‌اند بعد از جان‌باختن در این کوه تدفین شده‌اند.
سدهای سورال و سنگ سیاه
[ویرایش]سد سورال در ۲۰ کیلومتری جنوب غرب دهگلان و سه کیلومتری جنوب روستای سورال قرار دارد و مکان مناسبی برای تفریح مردم دهگلان و روستاهای اطراف این سد است. در حال حاضر این سد فاقد امکانات رفاهی برای مردم است و قرار است برای این مهم، سرمایه‌گذار بخش خصوصی وارد عمل شود. سد سنگ سیاه نیز در ۲۰ کیلومتری جنوب شرق دهگلان قرار دارد و مکان تفرج و ماهیگیری مردم منطقه است.
منابع
[ویرایش]- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۴ مارس ۲۰۱۴.
- ↑ https://dehgolanvira.ir/شهر-خوب-را-باید-ساخت/
- ↑ «فرمانداری دهگلان». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در مارس ۲۰۱۰. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - ↑ وبگاه مرکز آمار ایران - نتایج سرشماری سال نود و پنج به تفکیک شهر
- ↑ «دهگلان - دانشنامه اینترنتی بانه تی وی». ۲۰۲۲-۱۰-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۱۵.
- ↑ «دهگلان». مهروماه. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۱۵.
| پایتختها |
|  | |||
|---|---|---|---|---|---|
| شهرهای مهم |
| ||||
| شهرها و روستا |
| ||||
| دو راهی ماد |
| ||||
 | این یک مقالهٔ خرد مرتبط با جغرافیای ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |