دریاچه چیتگر
| دریاچه چیتگر | |
|---|---|
 نمای شمالی دریاچهٔ چیتگر و ساختمان‌های اطراف آن | |
 | |
| موقعیت | ایران، تهران |
| مختصات | ۳۵°۴۴′۴۳″شمالی ۵۱°۱۲′۵۳″شرقی / ۳۵٫۷۴۵۲°شمالی ۵۱٫۲۱۴۸°شرقی |
| گونه | دریاچه مصنوعی |
| کشورهای حوضه | ایران |
| ساخت | ۱۳۹۲ |
دریاچهٔ چیتگر دریاچه‌ای مصنوعی است که در غرب تهران و منطقهٔ ۲۲ شهرداری تهران واقع شده‌است.[۱] مساحت این دریاچه ۱۳۰ هکتار است و در مجاورت آن ۱۲۰ هکتار مجموعهٔ تفریحی نیز در پهنهٔ خشکی ایجاد شده‌است. طراح این دریاچه مهندس هادی اخوان حریری است که مجموعه مرکز خرید قلب شهر اصفهان نیز از کارهای اوست.[۲] دریاچهٔ چیتگر در شمال پارک جنگلی چیتگر قرار گرفته و جنوب دریاچه به بزرگراه شهید همدانی، شمال آن به بزرگراه همت، شرق آن به بزرگراه آزادگان می‌رسد و از غرب به بافت مسکونی منطقهٔ ۲۲ شهرداری تهران محدود می‌باشد.[۳] منبع تأمین آب دریاچه رودخانهٔ کن می‌باشد و به واسطهٔ سیکل بسته و ایزولهٔ سامانهٔ انتقال آب آن هیچگونه آب دیگری وارد سیلاب‌های فصلی و همچنین تغذیهٔ سفره‌های آب زیرزمینی نمی‌شود.[۱]
تاریخچه
[ویرایش]
سابقهٔ طرح ساخت این دریاچه به تدوین نخستین طرح جامع شهر تهران در سال ۱۳۴۷ بازمی‌گردد که در آن ساخت دریاچه‌ای در غرب شهر تهران پیش‌بینی شده بود ولی ساخت این دریاچه به دلیل محدودیت‌های فنی و بودجه‌ای تا سال‌ها مسکوت ماند. سرانجام در پیش‌زمینهٔ مطالعاتی، از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۹، مطالعات جزئی و دقیقی در مقاطع مختلف از سوی مشاور صورت گرفت و ابهامات طرح بررسی و تکمیل شد.[۳]
ساخت دریاچهٔ چیتگر از طریق حوزهٔ معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران به سازمان مهندسی و عمران شهر تهران واگذار شد. به واسطهٔ خاص بودن نوع پروژه (سازهٔ آبی) لازم بود تا از شرکت‌های متخصص در این زمینه بهره گرفته شود. مطالعات و طراحی پهنه ساحلی دریاچه چیتگر توسط شرکت مهندسین مشاور امکو ایران صورت گرفت و همچنین شرکت آرماتور پردیس به عنوان مدیریت طرح پروژه انتخاب شد. در مهرماه سال ۱۳۸۹ عملیات اجرایی پهنهٔ آبگیر و از تیرماه سال ۱۳۹۱ عملیات اجرایی دریاچه مصنوعی توسط پیمانکار طرح شرکت سابیر و بر اساس مطالعه و طراحی شرکت مهندسی سد تونل پارس (اشتوکی پارس) آغاز شد. فاز اول پروژهٔ دریاچه با نام دریاچهٔ چیتگر در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ افتتاح شد.[۴] پس از اتمام فاز اول، ساخت فاز دوم طرح به مساحت ۱۴۰ هکتار در جنوب بزرگراه شهید همدانی (در ادامهٔ بزرگراه رسالت و شهید حکیم) شامل تونل شهدای غزه (ادامهٔ بزرگراه شهید همدانی) و جزایر آبی (ابوموسی و تنب بزرگ و کوچک)، محور چهار باغ، پارک آبی و مونوریل در دستور کار شهرداری قراردارد.[۲]
اراضی موسوم به «چیتگر»، حدود ۵۱۱ هکتار است. مالکیت این اراضی پیش از انقلاب متعلق به ارتش بوده‌است. زمانی که طرح این مسئله در منطقهٔ ۲۲ تصویب شد، حدود ۳۵۰ هکتار از این زمین‌ها در قالب طرح ۳۰–۷۰ به شهرداری تهران واگذار شد که یک بخش از این ۳۵۰ هکتار، شبکهٔ معابر، بخشی دیگر، فضای سبز و بخشی مجموعه هزار و یک شهری است.[۵]
مشخصات فنی
[ویرایش]
- وسعت کل مجموعه در حدود ۸۰۰ هکتار است که ۱۳۰ هکتار آن پهنهٔ آبگیر (دریاچه) و مابقی پهنهٔ ساحلی است. تراز تاج دایک دریاچه ۱۲۶۸٫۵ متر از سطح دریا می‌باشد و تراز حداکثر آب دریاچه ۱۲۶۷٫۵ می‌باشد. آبگیری دریاچه در فصول پرآبی رودخانهٔ کن از ابتدای دی‌ماه تا پایان فروردین انجام می‌شود.[۶]
- حجم دریاچهٔ پشت سد نیز در حدود ۶٫۹ میلیون متر مکعب برآورد می‌گردد.
- طول تاج سد دریاچه ۷۳۰ متر و عرض آن ۱۲ متر، محیط دایک ساحلی پیرامون دریاچه ۴٬۸۰۰ متر و قطر دریاچه ۱٬۸۰۰ متر می‌باشد.[۱]
- عمق دریاچه در کناره‌ها بین یک‌ونیم تا دومتر است، اما در اواسط دریاچه به ۹٫۵ متر می‌رسد.[۷]
امکانات تفریحی
[ویرایش]
- محیطی برای گردشگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای[۱]
- چشم‌انداز با توجه به عناصر عملکردی درونی و بیرونی دریاچه[۱]
- جزایر تفریحی، جزایر حیات وحش، جزایر آموزشی، اسکله قایقرانی، پارک آبی، باشگاه ورزش‌های آبی، اسکله تفریحی، امکانات خدماتی رفاهی، شهربازی و امکانات اقامتی از جمله امکانات تفریحی این مجموعه می‌باشد.[۳]
- این مجموعه به دلیل مجاورت با پارک جنگلی چیتگر، پارک جنگلی لتمال کن، پارک جنگلی کوهسار، پارک ارم، محور چهار باغ، مجموعه ورزشی آزادی، شهر بازی هزار و یک شهر، پردیس اسب سواری، بوستان آبشار تهران و بوستان کوهستانی ایثار (تپه نورالشهدا در بالای شهرک شهید باقری و شمال بزرگراه شهید خرازی) و روددره کن (بوستان جوانمردان) قابلیت مناسبی برای برطرف سازی نیازهای تفریحی - گردشگری شهروندان تهرانی دارد.[۱]
همچنین از امکانات این مجموعه می‌توان به ساحل سنگی اشاره کرد که فضایی را برای شهروندان فراهم کرده‌است. این ساحل سنگی در بخش شمالی دریاچه مشاهده می‌شود و می‌توانید تا نزدیکی آب بروید.[۸]
تأثیرات زیست‌محیطی
[ویرایش]
- با توجه به موقعیت قرارگیری دریاچه و جهت باد غالب شهر تهران (شمال غرب - جنوب شرق) نقش دریاچه چیتگر در نفس‌گیری تلطیف هوا و بالا بردن رطوبت شهر تهران خصوصاً در منطقه غرب آن حائز اهمیت است.
- تأثیرات مثبت در جهت ارتقاء شرایط زیست‌محیطی و اقلیمی منطقه
- اسکان پرندگان مهاجر و کمیاب در این دریاچه[۹]
اهداف شکل‌گیری دریاچه
[ویرایش]- بالا بردن توان اکولوژیکی منطقه از طریق ایجاد و ارتقاء قابلیت‌های تفریحی تفرجی
- جلب گردشگر و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ایجاد اشتغال و …
- کمک به رشد و توسعه اقتصادی
- امکان کاهش خطرات ناشی از طریق هدایت رواناب‌های سطحی بر دریاچه
- تلطیف هوای منطقه ۲۲، حوزه غرب و شهر
مزیت‌های اقتصادی-اجتماعی
[ویرایش]- ایجاد محیطی سالم جهت پر کردن اوقات فراغت
- اشتغالزایی حاصل از خدمات جنبی
- درآمدزایی ناشی از رونق صنعت توریسم
- ایجاد ارزش افزوده منطقه به خصوص در کاربری‌های اطراف دریاچه[۱]
حادثه سقوط بالگرد در دریاچه
[ویرایش]در حوالی ظهر روز سه شنبه ۱۶ آذر ۱۳۹۵، یک فروند بالگرد شرکت پن‌ها (پشتیبانی و نوسازی بالگردهای ایران) در دریاچه سقوط کرد و باعث کشته شدن دو تن و همچنین زخمی شدن شش تن شد.[۱۰]
مترو
[ویرایش]ایستگاه متروی دریاچه شهدای خلیج پارس (چیتگر) به عنوان یکی از ایستگاه‌های خط ۱۰ متروی تهران در شمال دریاچه در دست ساخت است.
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ «آشنایی با دریاچه مصنوعی شهدای خلیج‌فارس (چیتگر) - تهران». همشهری آنلاین.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «دریاچهٔ شهدای خلیج فارس افتتاح شد». همشهری آنلاین.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «دریاچهٔ چیتگر رسماً افتتاح شد «تفریح و استراحت با دریاچهٔ پایتخت». روزنامه دنیای اقتصاد.
- ↑ «گزارش تصویری، افتتاح دریاچه شهدای خلیج فارس». همشهری آنلاین.
- ↑ «شفاف سازی ادعای وزارت راه در خصوص اراضی چیتگر». 2020. خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. Accessed January 30 2020. https://www.mehrnews.com/news/4839572/شفاف-سازی-ادعای-وزارت-راه-در-خصوص-اراضی-چیتگر.
- ↑ «آشنایی با دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگر) - تهران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۲-۰۶-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۵.
- ↑ «یک نسیم مرطوب از سوی دریاچه». www.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۲-۰۷.
- ↑ «دریاچه چیتگر (شهدای خلیج فارس) در غرب تهران». بانک جامع اطلاعات گردشگری تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ «گزارش تصویری/پرنده‌های کمیاب در تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۴.
- ↑ «دو کشته و ٦ زخمی در سقوط هلی‌کوپتر به دریاچه چیتگر». روزنامه اعتماد ملی.
پیوند به بیرون
[ویرایش]