درگاه:آسیا/زندگینامه برگزیده
درگاه:آسیا/زندگینامه برگزیده/۱
محمدرضا پهلوی (۴ آبان ۱۲۹۸ در تهران – ۵ مرداد ۱۳۵۹ در قاهره) که به محمدرضا شاه پهلوی نیز شهرت دارد، دومین دومین شاهنشاه دودمان پهلوی و آخرین شاهنشاه ایران بود که از ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ بر ایران حکومت کرد. محمدرضاشاه اولین بار در پی اشغال ایران در جنگ جهانی دوم و دومین بار با کودتای ۲۸ مرداد به قدرت رسید و با انقلاب ۱۳۵۷ از حکومت برکنار شد.
او حاصل ازدواج رضاشاه و تاجالملوک آیرملو بود. در حالی که ۶ سال داشت، پدرش پادشاه شد و او به ولیعهدی ایران رسید. تحصیلات مقدماتی را در تهران و تحصیلات متوسطه را در سوئیس به اتمام رساند و در بازگشت به ایران با درجه ستوان دوم از دانشکده افسری فارغالتحصیل شد. در جنگ جهانی دوم و همزمان با اشغال ایران در ۲۲ سالگی به پادشاهی رسید و از ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ تا انقلاب ایران در سال ۵۷ بر ایران پادشاهی کرد. در آغاز قدرت کمی داشت، ولی با پایان اشغال ایران و خروج نیروهای خارجی از کشور، با پشتیبانی امریکا و با سیاست نخست وزیر وقت، قوام السلطنه به حکومت خودمختار در آذربایجان و کردستان خاتمه داد. همچنین زمینهایی که پدرش از مالکان آنها گرفته بود را به صاحبان پیشینشان بازگرداند. ادامه...
درگاه:آسیا/زندگینامه برگزیده/۲
چانگ هنگ (به چینی سنتی:張衡؛ چینی ساده:张衡؛ پینیین:Zhāng Héng؛ وید-جایلز:Chang Heng) (زادهٔ ۷۸-مرگ ۱۳۹ میلادی) ستارهشناس، ریاضیدان، مخترع، جغرافیادان، نقشهکش، هنرمند، شاعر، سیاستمدار و ادیب چینی از نانیانگ هنان بود که در روزگار دودمان هان خاوری میزیست.
او دستگاهی را ساختهبود که شیوهٔ کارش همانند زلزلهنگارهای کنونی بود. او زمین را گویمانند میدانست و شمار قارههای زمین را ۹تا میانگاشت.
چانگ هِنگ زندگی حرفهای خود را به عنوان یک کارمند جزء دولت در نانیانگ آغاز کرد. در نهایت، او ستارهشناس ارشد، سرپرست بلندپایگان اصلی برای کالسکههای رسمی، و سپس عهدهدار سرپرستی کاخ در دربار پادشاهی شد. در آنجا موضع سازشناپذیر او بر روی مسائل تاریخی-تقویمی (نگاهداری دقیق زمان) و وقتشناسی او را به یک چهره جنجالی تبدیل کرد، و از رسیدن او به مقام رهبری مورخان ارشد جلوگیری کرد. رقابت سیاسی او با خواجگان کاخ در زمان سلطنت امپراتور شون (۱۲۵ تا ۱۴۴ میلادی) او را ناچار به تصمیم به کناره گیری از نهاد مرکزی و خدمت به عنوان فرماندار هیجیان در استان هبئی کرد. چانگ هِنگ برای زمان کوتاهی به نانیانگ شهر خانگی خود بازگشت، پیش از آنکه بار دیگر در ۱۳۸ برای خدمت در پایتخت بازخوانده شد. او در آنجا پس از یک سال، در ۱۳۹ درگذشت.ادامه...
درگاه:آسیا/زندگینامه برگزیده/۳
کوروش دوم (به پارسی باستان: )، کوروش بزرگ یا کوروش کبیر، که کورش هم نوشته میشود، همچنین سیروس و کورُس (برگردان آن از تلفظهای اروپایی)، بنیانگذار و نخستین شاه شاهنشاهی هخامنشی بود که به مدت سی سال، در بین سالهای ۵۵۹ تا ۵۲۹ پیش از میلاد، بر نواحی گستردهای از آسیا حکومت میکرد. کوروش در استوانهٔ خود که در بابل کشف شده، خودش را «فرزند کمبوجیه، شاه بزرگ انشان، نوادهٔ کوروش، شاه بزرگ انشان، نوادهٔ چیشپیش، شاه بزرگ انشان، از خانوادهای که همیشه پادشاه بودهاست» معرفی میکند. به گفتهٔ هرودوت، کوروش نسب شاهانه داشتهاست و بهجز کتزیاس، دیگر نویسندگان یونانی، ماندانا دختر آستیاگ را مادر کوروش دانستهاند و گزارش دادهاند که کوروش حاصل ازدواج کمبوجیه یکم و ماندانا بودهاست. برخی از مورخان امروزی این روایت را معتبر میدانند اما برخی دیگر اعتقاد دارند که رواج این روایت ریشههای سیاسی داشتهاست و هدفش این بوده که از بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی، مردی نیمهمادی بسازد تا مادها را با فرمانروایی پارسها آشتی دهد و اصولاً رابطهای بین ماندانا دختر آستیاگ و کوروش قائل نیستند و آن را افسانه میدانند.ادامه...
درگاه:آسیا/زندگینامه برگزیده/۴
توکوگاوا ایهیاسو (به ژاپنی: 徳川 家康) (نام از ۲۵ سالگی تا آخر عمر)، ماتسودایرا تاکهچیو (هنگام تولد تا ۱۴ سالگی)، ماتسودایرا موتونوبو (از ۱۴ تا ۱۶ سالگی)، ماتسودایرا موتویاسو (از ۱۶ تا ۲۲ سالگی)، ماتسودایرا ایهیاسو (از ۲۲ تا ۲۵ سالگی) (سی و یکم ژانویه ۱۵۴۳- اول ژوئن ۱۶۱۶) بنیانگذار شوگونسالاری توکوگاوا در ژاپن و شوگون نخست آن بود.
اواخر قرن شانزدهم میلادی کشور ژاپن بر اثر جنگهای داخلی میان قدرتمندان ایالتی، دایمیوها، تجزیه شده بود و آنها برای کسب قدرت نهایی در حال نبرد با یکدیگر بودند. ژاپن در دورهٔ پایانی سنگوکو یعنی آزوچی–مومویاما از حدود سالهای ۱۵۶۸ تا ۱۶۰۰ میلادی، توسط سه رهبر بزرگ متحد شد. در سال ۱۵۶۸ اودا نوبوناگا اولین شخصیت نامدار این گروه، با جنگهای متمادی علیه دایمیوهای رقیب، پایهٔ وحدت ملی را بنیان گذاشت. پس از خودکشی نوبوناگا در حادثه معبد هوننو در سال ۱۵۸۲، تویوتومی هیدهیوشی شایستهترین ژنرال ارتش وی، جانشین او شد و همان برنامهٔ مبارزههای نظامی را برای اتحاد و یکپارچگی ملی ادامه داد. با درگذشت هیدهیوشی در سال ۱۵۹۸، توکوگاوا ایهیاسو قدرت را به دست آورد. توکوگاوا تا ۱۸ سالگی، گروگان خاندان ایماگاوا بود. پس از نابودی خاندان ایماگاوا، ایهیاسو با اتحاد با نوبوناگا و با به کارگیری نیروی نظامی و پیروزی در جنگها به گسترش قلمروی خود پرداخت. در سال ۱۶۰۰ ایهیاسو توانست با پیروزی در نبرد سکیگاهارا، که بزرگترین نبرد در طول تاریخ ژاپن بود، به برتری مطلق در مقابل مهمترین رقیب خود، ایشیدا میتسوناری، برسد.ادامه...
درگاه:آسیا/زندگینامه برگزیده/۵
الکسی آرخیپوویچ لئونوف (به روسی: Алексей Архипович Леонов) کیهاننورد روسی و متولد ۳۰ مه ۱۹۳۴ (۹ خرداد ۱۳۱۳) نخستین انسانی است که اقدام به راهپیمایی فضایی کرده است.
الکسی لئونوف فضانورد و سرلشکر بازنشسته نیروی هوایی روسیه (و شوروی سابق) است. وی در کنار فضانوردی به هنر نقاشی هم اشتغال داشته و عضو فرهنگستان هنری روسیه است. لئونوف در تمام ماموریتهای فضاییاش، به همراه خود مداد رنگی و مداد شمعی به مدار زمین میبرده و صحنههایی را که از فضاپیما میدیده نقاشی میکرده است.
الکسی لئونوف در دو مأموریت تاریخی شرکت داشته است: در مأموریت واسخود-۲ نخستین راهپیمایی فضایی را انجام داد و در پروژه آزمایشی آپولو-سایوز در نخستین همکاری بینالمللی فضایی نقش مؤثری ایفا کرد. وی پس از انجام ماموریتهای فضاییاش، از سال ۱۹۷۶ فرماندهی گروه کیهاننوردان شوروی و پس از آن روسیه، مدیریت مرکز آموزش فضانوردان گاگارین، و ویراستاری گاهنامه فضانوردی نپتون را به عهده گرفت. آلکسی لئونوف در سال ۱۹۹۱ بازنشسته شد.ادامه...
درگاه:آسیا/زندگینامه برگزیده/۶
ابوبکر محمّد بن زَکَریای رازی (۲۵۱ ه. ق ـ ۳۱۳ ه. ق) ۲۵۱ ه.ق برابر با ۲۴۴ خورشیدی و ۸۶۵ - ۳۱۳ ه.ق برابر با ۳۰۴ خورشیدی، ۹۲۵</ref> همهچیزدان، پزشک، فیلسوف و شیمیدان ایرانی است. رازی آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشتهاست و بهعنوان کاشف الکل، جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است. وی همچنین دربارهٔ کیهانشناسی، منطق و ریاضیات نیز آثاری دارد.
بهگفتهٔ جرج سارتن، پدر تاریخ علم، رازی «بزرگترین پزشک ایران و جهان اسلام در زمان قرون وسطی بود». پرویز اذکایی و جوئل کریمر در کتاب «احیای فرهنگی در عهد آل بویه» رازی را شخصیتی دانستهاند که بر قله انسانگرایی ایرانی ایستادهاست.<ref>پرویز اذکایی، حکیم رازی، انتشارات طرح نو، تهران، ۱۳۸۴، صص ۱۴ و ۱۲۶.
به پاس زحمات فراوان رازی در داروسازی روز پنجم شهریورماه (۲۷ اوت)، روز بزرگداشت زکریای رازی شیمیدان بزرگ ایرانی و روز داروسازی نامگذاری شدهاست. ادامه...