خیابان سپه قزوین
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
| خیابان سپه قزوین | |
|---|---|
 اولین خیابان ایران | |
 | |
| نام | خیابان سپه قزوین |
| کشور | ایران |
| استان | استان قزوین |
| شهرستان | قزوین |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | خیابان |
| دیرینگی | دوره صفوی |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره صفوی |
| بانی اثر | شاه تهماسب |
| اطلاعات ثبتی | |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۳۸۷ |
خیابان سپه قزوین نخستین خیابان طراحی‌شدهٔ ایران است که در دورهٔ صفوی در زمان پایتختی قزوین احداث شد. در سال ۱۳۸۷ رسماً به عنوان اولین خیابان ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.[۱]
پیشینه
[ویرایش]این خیابان را شاه تهماسب صفوی در شمال محلهٔ شهرستان قدیم یا حصار شاپور، همزمان با ایجاد جعفرآباد یعنی عمارت و خانه‌های دو طرف این خیابان و باغ سعادت آباد و عمارت دولتخانه و حرمسرا و باغ‌های شرقی و غربی عمارات مذکور احداث کرده‌است.[۲] ظاهراً نام خیابان هم از نام محله‌ای به نام خیابان در هرات گرفته شده‌است که شاه طهماسب در دوران ولیعهدی در آن شهر ساکن بوده‌است.[۳]
در زمان شاه صفی خیابان را از سوی جنوب امتداد داده و به گورستان جنوب شهر قزوین (گورستان کُهَنبر) رسانده‌اند. بعدها نام این خیابان بر روی بخشی از محله شهرستان قدیم گذاشته شد و این بخش از شهر قزوین را محله خیابان نامیدند.
در زمان ناصرالدین شاه به مباشرت صعدالسلطنه که بعدها حاکم قزوین گردید در قسمت جنوبی خیابان یعنی از مقابل مسجد جامع قزوین تا چهارراه سپه کنونی، مهمانخانه بزرگ قزوین و چاپارخانه و تلگرافخانهٔ هند و اروپ احداث گردید و خیابان سپه را از شرق مهمانخانه در معبر باریکی به خیابان طهران (تهران قدیم کنونی) متصل ساختند که هم‌اکنون محل بارفروشان است. این مهمانخانه و چاپارخانه در سال ۱۳۱۰ خورشیدی خراب شد و سبزه میدانی بر جال آن احداث گردید که به سبب بی آبی مخروبه ماند و بعداً با رسیدن خط آهن به قزوین و بنا شدن ایستگاهی در جنوب شهر، خیابان سپه را تا ایستگاه ادامه دادند و سبزه میدان مذکور و قسمتی از کاروانسرای سعدالسلطنه، که در ضلع جنوبی خیابانی که از دروازه طهران تا سلامگاه شاهزاده حسین امتداد داشت از میان رفت.[۴]
ویژگی‌های شهرسازی
[ویرایش]خیابان سپه قزوین به عنوان نخستین فضای شهری که ماهیتی متفاوت از میدان‌ها و میدانچه‌ها یا گذرهای ارگانیک فاقد طراحی داشته و بیشتر به عنوان مسیری مستقیم و طراحی شده برای رفت و آمد شباهت داشت، شناخته می‌شود. این محور در دوره صفوی و در دوره پایتختی شهر قزوین از محل سردر عالی‌قاپو تا موضع تقریبی مقابل مسجد جامع احداث شده‌است. پس از آن و با انتقال پایتخت به اصفهان نمونه تکامل یافته تر آن در این شهر و با عنوان چهارباغ احداث شد؛ بنابراین کاربرد عنوان «نخستین خیابان ایران» برای این محور منطقی به نظر می‌رسد.
نگارخانه
[ویرایش]
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ «خیابان سپه قزوین در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد، فارس». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ دسامبر ۲۰۰۹. بیش از یک پارامتر
|نشانی بایگانی=و|archive-url=داده‌شده است (کمک); بیش از یک پارامتر|تاریخ بایگانی=و|archive-date=داده‌شده است (کمک) - ↑ «خیابان سپه، نخستین خیابان طراحی شده ایران- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۲۴.
- ↑ «خیابان سپه، نخستین خیابان طراحی شده ایران- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۲۴.
- ↑ سیر تاریخی بنای شهر قزوین و بناهای آن، دکترسید محمد دبیرسیاقی، انتشارات حدیث امروز با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین، صفحه ۴۵۹ شابک ۹۶۴−۷۵۳۶−۱۳−۵