خشایارشا سوفن
| خشایارشا | |
|---|---|
 سکه خشایارشا، مربوط به حدود ۲۲۰ پیش از میلاد | |
| پادشاه سوفن و کوماژن | |
| سلطنت | ۲۲۸–۲۱۲ پ. م |
| پیشین | آرشام یکم |
| جانشین | زریر |
| درگذشته | ۲۱۲ پ. م پادشاهی سوفنه |
| شهبانو | آنتیوخیس |
| فرزند(ان) | زریر(?) |
| دودمان | دودمان اروندی |
| پدر | آرشام یکم |
خشایارشا (یونانی باستان: Ξέρξης: Ξέρξης ؛پارسی باستان: 𐎧𐏁𐎹𐎠𐎼𐏁𐎠) از ۲۲۸ تا ۲۱۲ پیش از میلاد پادشاه سوفن و کوماژن بود. او پسر و جانشین آرشام یکم بود.
نام‌شناسی
[ویرایش]Xérxēs (Ξέρξης) آوانویسی یونانی و لاتین (Xerxes, Xerses) از Xšaya-ṛšā («حکومت بر قهرمانان») ایرانی باستان است که نامی رایج در میان فرمانروایان امپراتوری هخامنشی ایران است. نام خشایارشا از دو بخش «خشای» به معنای «فرمان‌روا» و «آرشا» به‌معنای «قهرمان، مرد» پدید آمده‌است. معنای این نام می‌تواند «کسی که در میان شاهان پهلوان است» یا فرمانروای قهرمانان باشد.
حکومت
[ویرایش]خشایارشا متعلق به دودمان اروندی ایرانی‌تبار بود.[۱] پدرش آرشام یکم بود که بر سوفن، کوماژن و احتمالاً ارمنستان فرمانروایی کرد. خشایارشا در سال ۲۲۸ پیش از میلاد به عنوان فرمانروای سوفن و کوماژن جانشین پدرش شد، در حالی که برادرش یرواند چهارم بر ارمنستان حکومت کرد. در سال ۲۲۳ پیش از میلاد، چندین ساتراپ سلوکی علیه پادشاه آنتیوخوس سوم شورش کردند، از جمله آرته‌بازان (آتورپاتکان)، مولون (ماد)، اسکندر (پارس)، و آخائوس (آسیای صغیر). تا سال ۲۲۰ پیش از میلاد آنتیوخوس اکثر شورش‌ها را سرکوب کرد. با این حال، آخائوس تا سال ۲۱۳ پیش از میلاد شکست نخورد.
این شورش‌ها به توضیح سیاست تهاجمی بعدی آنتیوخوس در قبال ساتراپ خود خشایارشا کمک می‌کند. تا سال ۲۱۲ پیش از میلاد، آنتیوخوس سوم به قلمرو خشایارشا حمله کرد و پس از محاصره شهر آرشام‌شاد، او را شکست داد.[۲] اندکی بعد آنتیوخوس سوم ترتیبی داد تا خشایارشا با خواهرش آنتیوخیس ازدواج کند.[۳] با این حال، در همان سال او ترتیبی داد که شوهر جدیدش را ترور کنند، زیرا فکر می‌کرد که برادرش می‌تواند کنترل سوفن را در دست بگیرد. معلوم نیست که آیا خشایارشا تا زمان ترورش همچنان بر کوماژن حکومت می‌کرد یا خیر.
پانویس
[ویرایش]- ↑ (Marciak 2017، ص. 157); (Garsoian 2005); (Babaie و Grigor 2015، ص. 80); (Sartre 2005، ص. 23)
- ↑ Schmitt 2000.
- ↑ Marciak 2017, p. 117.
منابع
[ویرایش]- Babaie, Sussan; Grigor, Talinn (2015). Persian Kingship and Architecture: Strategies of Power in Iran from the Achaemenids to the Pahlavis. I.B.Tauris. pp. 1–288. ISBN 978-0-85773-477-8.
- Garsoian, Nina (2005). "Tigran II". Encyclopaedia Iranica.
- Marciak, Michał (2017). Sophene, Gordyene, and Adiabene: Three Regna Minora of Northern Mesopotamia Between East and West. BRILL. ISBN 9789004350724.
- Sartre, Maurice (2005). The Middle East Under Rome. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01683-5.
- Schmitt, Rüdiger (2000). "Xerxes i. The Name". Encyclopaedia Iranica.