حمام شنب غازان
| حمام تاریخی شنب غازان | |
|---|---|
 قسمت رختکن حمام شنب غازان | |
| نام | حمام تاریخی شنب غازان |
| کشور | ایران |
| استان | استان آذربایجان شرقی |
| شهرستان | تبریز |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | کهنه حامام |
| دیرینگی | دوره قاجار |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار، دوره پهلوی |
| بانی اثر | میرزا عباسعلی شنب غازانی |
| مالک فعلی اثر | سازمان اوقاف و امور خیریه استان آذربایجان شرقی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۲۹۵۲۶ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۳۹۰ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | خیر |
حمام شنب غازان بنایی تاریخی و پابرجا در تبریز واقع در محلهٔ تاریخی شنب غازان است که در سال ۱۳۴۵ ه.ق توسط میرزا عباسعلی شنب غازانی و به‌همراهی شخصی به‌نام مشهدی حسن و به مساعدت اهالی محله ساخته شده است. در سال ۱۳۵۲ ه.ق وقفنامهٔ حمام نوشته شده و بعداً ادارهٔ این حمام به سازمان اوقاف و امور خیریه واگذار شد.
مصالح ایلخانی، معماری قاجار و پلانی منحصر به‌فرد از ویژگی‌های مهم این حمام است.
پیشینه
[ویرایش]در قرن هشتم ه.ق حمامی بزرگ به نام حمام سبیل در شهر غازانیه (محله شنب غازان کنونی) وجود داشت که جزو ابنیهٔ غازانی و ساختمان‌های دوازده‌گانهٔ ابواب‌البر بوده است.[۱] در اثر زمین‌لرزه‌های بزرگ تبریز این حمام نیز به‌همراه دیگر عمارات شنب غازان تخریب شد[۲] و تا زمان احداث حمام مزبور سندی از وجود حمامی دیگر در این محله در دست نیست. زمین حمام جدید توسط یک روحانی به‌نام آقا میرزا عباسعلی شنب غازانی و به‌همراهی شخصی به‌نام مشهدی حسن و به مساعدت و همت اهالی شنب غازان خریداری شده و حمام احداث گردید.[۳]
وقفنامه حمام
[ویرایش]در سال ۱۳۵۲ ه.ق میرزا عباسعلی شنب غازانی وقفنامه‌ای بر حمام نوشت و درآمد حمام را برای تعمیر حمام، خرج متولی و تعمیرات مساجد محلهٔ شنب غازان معین کرد.[۴] پس از تشکیل سازمان اوقاف ادارهٔ این حمام به آن ارگان تعلق گرفت.
معماری
[ویرایش]حمام شنب غازان بااستفاده از الگوهای معماری قاجار ساخته شده است بااین‌حال مصالح آن از خرابه‌های عمارت شنب غازان تأمین شده و آجر و سنگش متعلق به دوران دوره ایلخانی است.
پلان حمام شکلی خاص و منحصر به‌فرد دارد و گویا سبب آن ساخت حمام توسط خود اهالی و با شیوه‌ای محلی بوده است.
مساحت حمام ۳۰۰ متر مربع بوده و شامل قسمت‌های: ورودی، میان‌در، گرم‌خانه، نظافت‌خانه، سرویس‌های بهداشتی، خزینه و خلوتی است.[۵]
ثبت ملی
[ویرایش]شورای ثبت آثار تاریخی و فرهنگی استان آذربایجان شرقی، حمام شنب غازان را در سال ۱۳۹۰ شمسی به شماره ۲۹۵۲۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رساند.[۵]
وضعیت کنونی
[ویرایش]
این حمام امروزه در کوی اشاغی کوچهٔ شنب غازان قرار دارد.
پس از عدم استفاده از حمام‌های عمومی درِ این حمام بسته شده و بدون تغییر یا حفاظت رها شد و این باعث فرسودگی حمام به سبب گذشت زمان و رطوبت به‌عنوان آسیب‌های طبیعی و برخی تغییرات انسانی گشت. پس از ثبت ملی نیز تغییری در کاربری یا تعمیر و مرمت حمام رخ نداده و همچنان گذشت زمان و مخاطرات طبیعی باعث تهدیدی جدی برای تخریب و تغییرات انسانی در محدودهٔ آن باعث نقض حریم منظری این اثر تاریخی و ملی می‌شود.
منابع
[ویرایش]- ↑ فضل‌الله همدانی، رشیدالدّین؛ تاریخ مبارک غازانی؛ به تصحیح و تحشیهٔ: محمد روشن - مصطفی موسوی؛ تهران؛ نشر البرز؛ 1373؛ چاپ اول؛ ج. 2؛ ص. 209
- ↑ حسینی زنوزی، محمدحسن؛ ریاض‌الجنه؛ کتاب‌خانهٔ ملی تبریز؛ شماره 3578؛ ص. 1005
- ↑ زکاء، یحیی؛ زمین‌لرزه‌های تبریز؛ تهران؛ شرکت کتاب‌سرا؛ 1368؛ ص. 80
- ↑ اداره کل حج و اوقاف و امور خیریه آذربایجان‌شرقی؛ شماره 6/ع؛ 134 - شهرستان تبریز
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «حمام 700 ساله شنب غازان تبریز ثبت ملی شد». خبرگزاری برنا. ۱۳۹۰ شنبه ۹ مهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک)
