پرش به محتوا

حق برداشت ویژه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
حق برداشت ویژه
ایزو ۴۲۱۷
کدXDR
پول
نمادSDR
آمارها
تاریخِ معرفی۱۹۶۹
استفاده‌کننده(ها)صندوق بین‌المللی پول
ارزش‌گذاری
تثبیت بادلار آمریکا, یورو, یوآن چین, ین ژاپن, و پوند استرلینگ

حق برداشت ویژه (به انگلیسی: Special drawing rights) (به اختصار SDR؛ کد ایزوی XDR) دارایی‌های مکمل ذخیره‌های ارزی است که صندوق بین‌المللی پول آن را تعریف و نگهداری می‌کند.[۱] حق برداشت ویژه واحد محاسبه به‌کاررفته صندوق بین‌المللی پول است و خودشان مستقلا ارز به شمار نمی‌آید. آنها نمایانگر ادعایی بر ارزهایی هستند که توسط کشورهای عضو صندوق بین‌المللی پول نگهداری می‌شود و می‌توانند با آنها مبادله شوند.[۲] حق برداشت ویژه در سال ۱۹۶۹ ایجاد شدند تا به عنوان مکمل کمبود دارایی‌های ذخیره ارزی برگزیده، یعنی طلا و دلار آمریکا، عمل کنند.[۳] کد ارزی ایزو ۴۲۱۷ برای حقوق برداشت ویژه XDR و کد عددی آن ۹۶۰ است.[۴]

صندوق بین‌المللی پول به کشورهای عضو حق برداشت ویژه اختصاص می‌دهد[۵] و اشخاص خصوصی نمی‌توانند آنها را نگهداری یا به کار گیرند. تعداد واحدهای موجود حق برداشت ویژه در آگوست ۲۰۰۹ حدود ۲۱٫۴ میلیارد XDR بود. در طول بحران مالی جهانی ۲۰۰۹، مبلغی معادل ۱۸۲٫۶ میلیارد XDR به عنوان «ایجاد نقدینگی در سیستم اقتصادی جهانی و مکمل ذخایر رسمی کشورهای عضو«تخصیص داده شد. تا اکتبر ۲۰۱۴، تعداد حق برداشت‌های ویژه موجود به ۲۰۴ میلیارد XDR رسید.[۶] به دلیل فشار اقتصادی ناشی از دنیاگیری کوید-۱۹، برخی از اقتصاددانان و چندین وزیر مالیه کشورهای فقیر خواستار تخصیص جدیدی به ارزش ۴ تریلیون دلار برای حمایت از اقتصاد کشورهای عضو شده‌اند تا بهبود پیدا کنند.[۷] در مارس ۲۰۲۱، گروه G24 و دیگران پیشنهاد تخصیص ۵۰۰ میلیارد دلار برای این هدف را مطرح کردند.[۸] در پاسخ، مبلغ ۴۵۶٫۵ میلیارد XDR (حدود ۶۵۰ میلیارد دلار) در ۲۳ آگوست ۲۰۲۱ تخصیص داده شد.[۹]

ارزش یک حق برداشت ویژه بر پایه سبدی از ارزهای کلیدی بین‌المللی است که صندوق بین‌المللی پول هر پنج سال آن را بازبینی می‌کند.[۱۰] وزن‌های اختصاص یافته به ارزهای سبد XDR بر اساس اهمیت فعلی آنها از نظر تجارت بین‌المللی و ذخایر ارزی ملی تنظیم می‌شود.[۱۱] از آگوست ۲۰۲۳، سبد XDR شامل پنج ارز به نسبت‌های زیر است: دلار آمریکا ۴۳٫۳۸٪، یورو ۲۹٫۳۱٪، یوان چین ۱۲٫۲۸٪، ین ژاپن ۷٫۵۹٪ و پوند استرلینگ بریتانیا ۷٫۴۴٪.[۱۲]

در حالی که کد ارزی ایزو ۴۲۱۷ برای حقوق برداشت ویژه XDR است،[۱۳] این دارایی‌ها اغلب به اختصار حق برداشت ویژه نامیده می‌شوند. این نام به عنوان یک مصالحه بین طرف‌هایی که خواهان یک ارز بین‌المللی و آنهایی که به دنبال یک تسهیلات اعتباری بودند، انتخاب شد. کشورهای عضو که حق برداشت ویژه دریافت می‌کنند، موظف به نگهداری تعداد معینی از XDRها هستند. اگر یک کشور از بخشی از تخصیص خود استفاده می‌کرد، انتظار می‌رفت که موجودی XDR خود را مجدداً تامین کند. از آنجا که بندهای بازسازی در سال ۱۹۸۱ لغو شدند، اکنون XDR کمتر شبیه اعتبارات مالی است. کشورها هنوز انتظار می‌رود که سطح معینی از XDRهای خود را حفظ کنند، اما جریمه برای پایین رفتن میزان XDR از حداقل میزان تخصیص‌داده‌شده کمتر از گذشته است.[۱۴]

نام این دارایی ممکن است از یک پیشنهاد اولیه برای «برداشت ذخیره رزرو» از صندوق بین‌المللی پول سرچشمه گرفته باشد. واژه «ذخیره» سپس با واژه «ویژه» جایگزین شد زیرا این ایده که صندوق بین‌المللی پول یک دارایی ذخیره ارزی ایجاد کند، بحث‌برانگیز شده بود.[۱۵]

تعریف ارزش

[ویرایش]

سبد ارز

[ویرایش]

صندوق بین‌المللی پول برای تعیین ترکیب XDR چندین ارز مهم برای سیستم‌های تجاری و مالی جهانی را در نظر می‌گیرد. اهمیت یک ارز در حال حاضر با دو عامل اندازه‌گیری می‌شود: میزان صادرات فروخته شده به آن ارز، و اینکه آیا آن ارز به عنوان "قابل استفاده آزادانه" در نظر گرفته می‌شود (این امر با استفاده از آن به عنوان دارایی ذخیره ارزی و میزان استفاده گسترده آن در معاملات بین‌المللی تعیین می‌شود).[۱۶]

تعریف سبد XDR برای پنج سال معتبر است. تقریباً یک تا دو ماه پیش از پایان این دوره زمانی، هیئت اجرایی IMF سبد XDR را بازنگری می‌کند؛ ارزهای شامل شده و همچنین وزن آنها ممکن است تغییر کنند. تغییر تعریف ارزش XDR نیاز به حداقل ۷۰٪ آرا میان اعضای IMF دارد.[۱۷] تغییرات در پایان دوره پنج ساله (یک تا دو ماه پس از بازنگری هیئت) اعمال می‌شود.[۱۸] یک روز کاری قبل از اجرای تغییرات، وزن‌های تازه تعریف‌شده به مقادیر ارزی تبدیل می‌شوند که بر اساس میانگین نرخ ارز طی سه ماه گذشته محاسبه شده‌اند، به گونه‌ای که ارزش XDR به دلار آمریکا قبل و بعد از تغییر یکسان بماند. سپس مقادیر ارزی برای دوره پنج ساله ثابت باقی می‌مانند.[۱۹]

IMF این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که در صورت لزوم بازنگری را کمتر از پنج سال انجام دهد اگر به این نتیجه برسد که سبد فعلی دیگر "اهمیت نسبی ارزها در سیستم‌های تجاری و مالی جهانی" را منعکس نمی‌کند؛[۲۰] همچنین حق دارد بازنگری‌ها را به تأخیر بیندازد. اگر هر یک از این دو مورد اتفاق بیفتد (که باعث شود تعریف قدیمی برای کمتر یا بیشتر از پنج سال معتبر باشد)، تعریف جدید همچنان برای یک دوره کامل پنج ساله معتبر خواهد بود.

ارزش گذاری تاریخی

[ویرایش]

در زمان ایجاد XDR در سال ۱۹۶۹، دلار ایالات متحده توسط استاندارد طلا پشتیبانی می شد و XDR در ۱/۳۵ تروی اونس طلا یا دقیقاً 1 دلار آمریکا ثابت بود. پس از شوک نیکسون در سال ۱۹۷۱ و در طی فروپاشی سیستم برتون وودز بین سال‌های ۱۹۷۱ و ۱۹۷۳، XDR در ابتدا در ۱ دلار آمریکا باقی ماند (حتی با کاهش ارزش آن نسبت به طلا به ۱/۳۸ اونس تروی در سال ۱۹۷۲ و ۱/۴۲.۲۲ تروی.اونس در سال ۱۹۷۳). [۲۱] در ۱ ژوئیه ۱۹۷۴، XDR با یک سبد ارزی ۱۶ ارزی تعریف شد.

در ۱ ژانویه ۱۹۸۱، برنامه پنج ساله معرفی شد و سبد XDR به پنج ارز کاهش یافت: دلار آمریکا، مارک آلمان، فرانک فرانسه، پوند بریتانیا و ین ژاپن.[۲۲] وقتی یورو در ژانویه ۱۹۹۹ معرفی شد، جایگزین مارک آلمان و فرانک فرانسه شد و سبد شامل چهار ارز بود.

در نوامبر ۲۰۱۰، صندوق بین‌المللی پول تعیین کرد که رنمینبی چین نیاز صادرات را برآورده می‌کند، اما معیار "قابل استفاده آزادانه" را ندارد و بنابراین در سبد XDR که از ۱ ژانویه ۲۰۱۱ اجرایی می‌شد، گنجانده نشد. در نوامبر ۲۰۱۵، صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد که یوان اکنون معیار "قابل استفاده آزادانه" را برآورده می‌کند و در تعریف سبد بعدی گنجانده خواهد شد و اندازه آن را به پنج ارز بازمی‌گرداند. تاریخ اجرایی بازنگری به ۱ اکتبر ۲۰۱۶ به تعویق افتاد تا به کاربران زمان کافی برای سازگاری داده شود.[۲۳][۲۴] در سال ۲۰۱۶، یوان با وزنی معادل ۱۰٫۹٪ به سبد اضافه شد.[۲۵]: ۲۵۹ 

در مارس ۲۰۲۱، صندوق بین المللی پول اعلام کرد که ارزیابی مجدد بعدی، که معمولاً برای 1 اکتبر 2021 برنامه ریزی شده بود، به اول اوت ۲۰۲۲ به تعویق افتاد تا از تغییر تعریف سبد در طول دنیاگیری کووید-۱۹ جلوگیری شود. [۲۶]

ارزش یک XDR[الف]
دوره XAU
۱۹۶۹-۱۹۷۱ 1/35 (100%)
ایالات متحده آمریکا USD
۱۹۷۱-۱۹۷۴[۲۱] 1.0 (100%)
ایالات متحده آمریکا USD آلمان DEM بریتانیا GBP فرانسه FRF ایتالیا ITL ژاپن JPY کانادا CAD هلند NLG بلژیک BEF عربستان سعودی SAR اسپانیا ESP استرالیا AUD سوئد SEK ایران IRR نروژ NOK اتریش ATS
۱۹۷۴-۱۹۸۰[۲۷] 0.4 (32.6%) 0.32 (10.2%) 0.05 (9.7%) 0.42 (7.1%) 52.0 (6.6%) 21.0 (6.0%) 0.07 (5.9%) 0.14 (4.3%) 1.6 (3.5%) 0.13 (3.0%) 1.5 (2.1%) 0.017 (2.1%) 0.11 (2.1%) 1.7 (2.0%) 0.1 (1.5%) 0.28 (1.3%)
ایالات متحده آمریکا USD آلمان DEM فرانسه FRF ژاپن JPY بریتانیا GBP
۱۹۸۱-۱۹۸۵[۲۱] 0.54 (42%) 0.46 (19%) 0.74 (13%) 34.0 (13%) 0.071 (13%)
۱۹۸۶-۱۹۹۰[۲۱] 0.452 (42%) 0.527 (19%) 1.02 (12%) 33.4 (15%) 0.0893 (12%)
۱۹۹۱-۱۹۹۵[۲۱] 0.572 (40%) 0.453 (21%) 0.8 (11%) 31.8 (17%) 0.0812 (11%)
۱۹۹۶-۱۹۹۸[۲۱] 0.582 (39%) 0.446 (21%) 0.813 (11%) 27.2 (18%) 0.105 (11%)
ایالات متحده آمریکا USD اتحادیه اروپا EUR ژاپن JPY بریتانیا GBP
۱۹۹۹-۲۰۰۰[۲۱] 0.582 (39%) 0.3519 (32%)[۲۸] 27.2 (18%) 0.105 (11%)
۲۰۰۱-۲۰۰۵[۲۱] 0.577 (44%) 0.426 (31%) 21.0 (14%) 0.0984 (11%)
۲۰۰۶-۲۰۱۰[۲۹] 0.632 (44%) 0.41 (34%) 18.4 (11%) 0.0903 (11%)
۲۰۱۱-۲۰۱۶[۳۰] 0.66 (41.9%) 0.423 (37.4%) 12.1 (9.4%) 0.111 (11.3%)
ایالات متحده آمریکا USD اتحادیه اروپا EUR چین CNY ژاپن JPY بریتانیا GBP
۲۰۱۶-۲۰۲۲[۳۱] 0.58252 (41.73%) 0.38671 (30.93%) 1.0174 (10.92%) 11.9 (8.33%) 0.085946 (8.09%)
۲۰۲۲-۲۰۲۷[۳۲] 0.57813 (43.38%) 0.37379 (29.31%) 1.0993 (12.28%) 13.452 (7.59%) 0.080870 (7.44%)

ارزش‌گذاری روزانه

[ویرایش]

به دلیل نوسانات نرخ ارز، ارزش نسبی هر ارز به طور مداوم تغییر می کند، همانطور که ارزش XDR نیز تغییر می کند. صندوق بین المللی پول هر روز ارزش XDR را بر حسب دلار آمریکا تعیین می کند. آخرین ارزش دلار آمریکا XDR در وب سایت صندوق بین المللی پول منتشر شده است. [۳۳] به عنوان مثال، در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱، ارزش ۱.۴۴۰۸۰ دلار آمریکا و در ۲۲ ژوئن ۲۰۲۱، ارزش ۱.۴۲۶۴۸۰ دلار آمریکا بود.

مراجع

[ویرایش]
  1. ↑ "Special drawing right (SDR) - factsheet". www.imf.org. International Monetary Fund. Retrieved 30 October 2018.
  2. ↑ "Factsheet: Special Drawing Rights (SDRs)". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  3. ↑ "Factsheet: Special Drawing Rights (SDRs)". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  4. ↑ "Table A.1 (E): Currency and funds codes list". SIX Interbank Clearing Ltd, the ISO 4217 Maintenance Agency. Archived from the original (MS Excel file) on 2015-09-11. Retrieved 2015-12-14.
  5. ↑ "Factsheet: Special Drawing Rights (SDRs)". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  6. ↑ "Special Drawing Rights (SDR)". imf.org. International Monetary Fund. 2018-04-19. Retrieved 2018-12-24.
  7. ↑ Staff. (11 April 2020). "Special delivery: Should the IMF dole out more special drawing rights?". The Economist website Retrieved 1 April 2021.
  8. ↑ Kevin P. Gallagher, José Antonio Ocampo, and Ulrich Volz. (26 March 2021). "IMF Special Drawing Rights: A key tool for attacking a COVID-19 financial fallout in developing countries". Brookings Institution website Retrieved 1 April 2021.
  9. ↑ "Special Drawing Rights (SDR)".
  10. ↑ "Factsheet: Special Drawing Rights (SDRs)". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  11. ↑ "Factsheet: Special Drawing Rights (SDRs)". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  12. ↑ "Press Release – IMF Determines New Currency Amounts for the SDR Valuation Basket". IMF (به انگلیسی). Retrieved 2023-08-21.
  13. ↑ "Table A.1 (E): Currency and funds codes list". SIX Interbank Clearing Ltd, the ISO 4217 Maintenance Agency. Archived from the original (MS Excel file) on 2015-09-11. Retrieved 2015-12-14.
  14. ↑ "Factsheet: Special Drawing Rights (SDRs)". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  15. ↑ Margaret, Garritsen De Vries (1976). The International Monetary Fund 1966–1971: The System Under Stress, Volume 2. International Monetary Fund. p. 154. ISBN 9780939934119.
  16. ↑ "Factsheet: Special Drawing Rights (SDRs)". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  17. ↑ "IMF Determines New Currency Weights for XDR Valuation Basket". IMF. November 15, 2010. Retrieved 2015-12-05.
  18. ↑ "Review of the Method of Valuation of the SDR". IMF (به انگلیسی). Retrieved 2022-06-13.
  19. ↑ "Review of the Method of Valuation of the SDR". IMF (به انگلیسی). Retrieved 2022-06-13.
  20. ↑ "Factsheet: Special Drawing Rights (SDRs)". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ۲۱٫۲ ۲۱٫۳ ۲۱٫۴ ۲۱٫۵ ۲۱٫۶ ۲۱٫۷ Antweiler, Werner (2011). "Special Drawing Rights: The XDR Fact Sheet". University of British Columbia, Sauder School of Business. Archived from the original on 2016-04-14. Retrieved 2011-06-19. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «casheet» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  22. ↑ "OECD Reference Metadata Report: Main Economic Indicators". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-07.
  23. ↑ "IMF's Executive Board Completes Review of SDR Basket, Includes Chinese Renminbi". IMF. November 30, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  24. ↑ "IMF Executive Board Completes the 2015 Review of SDR Valuation". IMF. December 1, 2015. Retrieved December 5, 2015.
  25. ↑ Jin, Keyu (2023). The New China Playbook: Beyond Socialism and Capitalism. New York: Viking. ISBN 978-1-9848-7828-1.
  26. ↑ "Review of The Method of Valuation of The SDR—Proposed Extension of The Valuation Of The SDR Basket and Modification of The Date Of Effect of A New Basket". IMF. March 15, 2021. Retrieved 2021-03-15.
  27. ↑ Pozo, Susan (May 1984). "Composition and Variability of the SDR". Review of Economics and Statistics. 66 (2): 308–314. doi:10.2307/1925833. JSTOR 1925833.
  28. ↑ "IMF Incorporates the euro into the XDR Valuation and Interest Rate Baskets" (Press release). International Monetary Fund. December 31, 1998. Retrieved 2009-11-14.
  29. ↑ "IMF Determines New Currency Weights for XDR Valuation Basket". IMF. November 15, 2010. Retrieved 2015-12-05.
  30. ↑ "IMF Determines New Currency Amounts for SDR Valuation Basket". IMF. December 30, 2010. Retrieved 2023-08-10.
  31. ↑ "IMF Launches New SDR Basket Including Chinese Renminbi, Determines New Currency Amounts". IMF. September 30, 2016. Retrieved 2016-10-01.
  32. ↑ "Press Release – IMF Determines New Currency Amounts for the SDR Valuation Basket".
  33. ↑ "XDR Valuation (updated daily)". International Monetary Fund.

پیوندهای بیرونی

[ویرایش]


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=حق_برداشت_ویژه&oldid=40530141»