جنبش آیت‌الله شریعتمداری
 تظاهرات هواداران آیت‌الله شریعتمداری در تبریز | |
| تاریخ | بهمن ۱۳۵۷ - دی‌ماه ۱۳۵۸ |
|---|---|
| مکان | آذربایجان، قم، تهران |
| سازماندهی توسط | سید محمدکاظم شریعتمداری |
| نتیجه | سرکوب و شکست جنبش |
جنبش آیت‌الله شریعتمداری جنبشی بود که در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال۱۳۵۷ به رهبری سید محمدکاظم شریعتمداری، بنیانگذار حزب جمهوری خلق مسلمان ایران، در آذربایجان، قم و تهران فعال بود. مخالفت‌های حزب مذکور با حکومت تازه تأسیس پس از انقلاب اسلامی، سرانجام به رویارویی گسترده این دو شد. این رویارویی به ویژه در شهر تبریز مشهود بود که با مرکزیت آذربایجان مرکز اصلی طرفداران این حزب به‌شمار می‌آمد.
پیشینه
[ویرایش]حزب جمهوری خلق مسلمان ایران در جریان رفراندوم (همه‌پرسی) جمهوری اسلامی خواستار رای موافق بدان بود اما در جریان تصویب قانون اساسی با گنجاندن اصل ولایت فقیه در قانون اساسی مخالفت کرد. این مخالفت‌ها سرانجام به رویارویی گسترده این حزب با حکومت تازه تأسیس پس از انقلاب اسلامی انجامید. این رویارویی به ویژه در شهر تبریز مشهود بود که با مرکزیت آذربایجان مرکز اصلی طرفداران این حزب به‌شمار می‌آمد. در اسفند ۱۳۵۸ طرفداران حزب در تبریز موفق به تصرف ساختمان رادیو و تلویزیون تبریز شد؛ که با پیام روح‌الله خمینی به شریعتمداری برای خروج از حزب[۱] و اعدام ده تن از هوادارانش توسط دادگاه انقلاب تبریز، این حزب سرکوب و منحل اعلام شد.[۲][۳][۴][۵]
اعتراضات تبریز
[ویرایش]در دوران پیش از رای‌گیری قانون اساسی طرفداران این حزب، به طرفداری از سید محمدکاظم شریعتمداری برخی ناآرامی‌ها را در تبریز پدیدآوردند. طرفداران حزب خلق مسلمان با اختلاط دین و سیستم سیاسی مخالف بودند و همچنین خواهان احقاق حقوق اقلیت آذربایجانی بودند.[۶] در پی گسترش ناآرامی‌ها نیروهای نظامی مستقر در تبریز از جمله پایگاه دوم نیروی هوایی ایران واقع در شمال غرب تبریز به حمایت از معترضین پرداخت. در نهایت کنترل مراکز حساس شهر از جمله مرکز صدا و سیما تبریز و پایگاه دوم شکاری نیروی هوایی به دست معترضین آمد. معترضان برای نشان دادن قدرت خود پنج فروند جنگده را در ارتفاع پایین بر فراز تبریز به پرواز درآوردند.[۷][۸] نیروهای پاسداران انقلاب اسلامی اعزامی از تهران بوسیله هلیکوپتر در دانشگاه تبریز، که در آن زمان هنوز تحت کنترل گروه‌های چپ حامی حکومت تازه تأسیس انقلابی بود، پیاده شدند و درگیری‌ها در تبریز به خشونت کشیده‌شد. سید روح‌الله خمینی، رهبر وقت انقلاب ایران، به دیدار شریعتمداری که در آن زمان در قم زندگی می‌کرد شتافت. در رسانه‌ها چنان وانمود شد که این دیدار برای مصالحه انجام گرفته‌است. با دستگیری‌ها و اعدام ۱۰ نفر و تعطیلی حزب خلق مسلمان این ناآرامی‌ها در۲۰ دی‌ماه ۱۳۵۸ خاتمه یافت.[۹][۱۰]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ «حزب خلق مسلمان و آقای شریعتمداری». سایت جامع امام خمینی.
- ↑ «وصیت امام به آقای شریعتمداری برای کناره‌گیری از حزب منحرف خلق مسلمان»، مگ ایران به نقل از روزنامه کیهان بازیابی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۰۹.
- ↑ «اولین همه‌پرسی انقلاب»، دوران به نقل از نشریه زمانه بازیابی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۰۹.
- ↑ «و تو چه می‌دانی که اعتراف چیست؟»، رادیو زمانه، ۱۷ شهریور ۱۳۸۵ بازیابی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۰۹.
- ↑ «حزب خلق مسلمان»، پژوهشگاه یاقر العلوم بازیابی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۰۹.
- ↑ John D Stempel (1 August 2009). Inside the Iranian Revolution. Clark Group. ISBN 978-0-9825057-2-4.
- ↑ https://news.google.com/newspapers?nid=1310&dat=19791209&id=vgYzAAAAIBAJ&sjid=EuIDAAAAIBAJ&pg=6852,2643906&hl=en
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ Brenda Shaffer (2002). Borders and Brethren: Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity. MIT Press. ISBN 978-0-262-19477-8.
- ↑ Maziar Behrooz (4 November 2000). Rebels With A Cause: The Failure of the Left in Iran. I.B.Tauris. ISBN 978-1-86064-630-0.