جانورخانه
جانورخانه (به فرانسوی: Menagerie) مجموعه‌ای از جانوران اسیر، اغلب شگفت‌انگیز است که برای نمایش نگهداری می‌شوند یا مکانی است که چنین مجموعه‌ای در آن نگهداری می‌شود، پیش‌درآمدی برای باغ وحش نوین یا باغ جانورشناسی است.[۱]
این اصطلاح برای نخستین بار در سدهٔ هفدهم در فرانسه به کار رفت و به مدیریت ذخیرهٔ دامی یا خانگی اشاره داشت. بعدها، عمدتاً در ارجاع به مجموعه‌های جانوری اشرافی یا پادشاهی مورد استفاده قرار گرفت. دایرةالمعارف متدیکال فرانسوی زبان در سال 1782 Menagerie را به عنوان «بنیاد تجملات و کنجکاوی» تعریف می‌کند. بعداً، این اصطلاح به مجموعه‌های جانوری گردشی نیز اطلاق می‌شود که جانوران وحشی را در نمایشگاه‌های سراسر اروپا و آمریکا به نمایش می‌گذاردند.
جانورخانه‌های اشرافی
[ویرایش]یک جانورخانه بیشتر با یک دربار اشرافی یا سلطنتی مرتبط بود و در باغ یا پارک یک قصر قرار داشت. این اشراف می‌خواستند قدرت و ثروت خود را با نمایش جانوران شگفت‌انگیز که نامعمول، دسترس‌ناپذیر و گران‌بها برای نگهداری در حالت زنده و فعال بودند، نشان دهند.
جانورخانه‌های اشرافی از باغ‌های جانورشناسی متأخر متمایز می‌شوند، زیرا توسط اشراف‌زاده‌ای بنیان‌گذاری و وابسته به آنها بوده‌اند که مقاصد اصلی آنها منافع علمی و آموزشی نبوده است.
در سدهٔ نوزدهم، باغ‌های جانورشناسی نوین با رویکرد علمی و آموزشی، جایگزین جانورخانه‌های اشرافی شدند. آخرین جانورخانه در اروپا Tiergarten Schönbrunn در وین بود که تا سال ۱۹۲۴ به‌طور رسمی به عنوان یک باغ‌وحش شناخته می‌شد، پیش از اینکه به یک باغ جانورشناسی نوین با جهت‌گیری‌های علمی، آموزشی و حفاظتی تبدیل شود. به دلیل تداوم محلی آن، باغ وحش پیشین که در قرون وسطی از طریق سنت باروک مجموعه‌های خصوصی جانوران وحشی شاهزاده‌ها و پادشاهان تأسیس شد، اغلب به‌عنوان قدیمی‌ترین باغ‌وحش برجای‌مانده در جهان دیده می‌شود. اگرچه بسیاری از محوطه‌های قدیمی باروک تغییر کرده‌اند، هنوز هم می‌توان تصور خوبی از مجموعه متقارن جانورخانه‌های شاهانه پیین داشت.
جانورخانه‌های گردشی
[ویرایش]در انگلستان جانورخانه‌های گردشی برای نخستین بار در حدود سال ۱۷۰۰ پدید آمد.[نیازمند منبع] برخلاف جانورخانه‌های اشرافی، این مجموعه‌های جانوری گردشی توسط نمایش‌هایی اداره می‌شد که ولع احساسات مردم عادی را برآورده می‌کردند. اندازه این حیوانات نمایش داده می‌شد، اما بزرگ‌ترین آنها نمایش‌های جورج وامبول بود. نخستین رکورد مرگ‌ومیر در یکی از این باغ‌خانه‌های گردشی، مرگ هانا تویننوی در سال ۱۷۰۳ بود که توسط ببری در مالمزبری، ویلت‌شایر کشته شد. همچنین در آمریکای شمالی، جانورخانه‌های گردشی در آن زمان محبوبیت بیشتری پیدا کردند.
نخستین جانوران بیگانه‌ای که در آمریکا به نمایش گذاشته شد یک شیر در بوستون در سال ۱۷۱۰ بود و یک سال بعد در همان شهر یک شتر به نمایش درآمد.[۲] ملوانی در اوت ۱۷۲۷ به همراه یک شیر دیگر به فیلادلفیا رسید که به مدت هشت سال در این شهر و شهرهای پیرامون آن را به نمایش گذاشته شد.[۳] نخستین فیل در سال ۱۷۹۶ توسط کاپیتان کشتی به نام جیکوب کرونینشیلد از هند به آمریکا وارد شد. این نخستین بار بود که در شهر نیویورک به نمایش گذاشته شد و به‌طور گسترده در ساحل شرقی به بالا و پایین سفر کرد.[۲] در سال ۱۸۳۴، در نیویورک جانورخانه جیمز و ویلیام هاوس به همراه یک فیل، یک کرگدن، یک شتر، دو ببر، یک خرس قطبی و چندین طوطی و میمون به نیوانگلند گردش کردند.[۴]
منابع
[ویرایش]- ↑ "menagerie". Merriam-Webster On-line Dictionary. Merriam-Webster. Retrieved 15 December 2014.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Kisling, Vernon N. , "Zoological Gardens of the United States", in Zoo and Aquarium History: Ancient Collections to Zoological Gardens, Vernon N. Kisling (ed.), CRC Press, Boca Raton, 2001, pp.147-150. شابک ۰−۸۴۹۳−۲۱۰۰-X
- ↑ Hancocks, David, A different nature: The paradoxical world of zoos and their uncertain future, University of California Press, Berkeley, 2001, pp.86-87. شابک ۰−۵۲۰−۲۱۸۷۹−۵
- ↑ Flint, Richard W. , "American Showmen and European Dealers: Commerce in Wild Animals in Nineteenth Century", in New World, New Animals: From Menagerie to Zoological Park in the Nineteenth Century, Hoage, Robert J. and Deiss, William A. (ed.), Johns Hopkins University Press, Baltimore, 1996, p.98. شابک ۰−۸۰۱۸−۵۱۱۰−۶