تک‌گروه دی‌ان‌ای کروموزوم Y انسانی

تک‌گروه دی‌ان‌ای کروموزوم Y انسانی (انگلیسی: Human Y-chromosome DNA haplogroup) تک‌گروهی است که با تفاوت در بخش‌های غیر نوترکیبی دی‌ان‌ای از کروموزوم Y (موسوم به Y-DNA) تعریف می‌شود. این تک گروه گوناگونی ژنتیکی انسانی را بر اساس چندریختی‌های تک-نوکلئوتیدی در کروموزوم Y نشان می‌دهد.^[۱] افراد درون یک هاپلوگروپ تعداد مشابهی از تکرارهای کوتاه پشت‌سرهم (STR) و چندشکلی‌های تک‌نوکلئوتیدی (SNP) را به اشتراک می‌گذارند.^[۱] کروموزوم Y تقریباً دو جهش در هر نسل جمع می‌کند^[۲] و هاپلوگروپ‌های دی‌ان‌ای Y شاخه‌های مهمی از درخت تبارشناسی کروموزوم Y را نمایندگی می‌کنند که هر کدام با صدها یا حتی هزاران جهش منحصر به فرد مشخص می‌شوند.

جد مشترک اخیر کروموزوم Y (Y-MRCA)، که اغلب به عنوان «آدم کروموزوم Y» شناخته می‌شود، جدیدترین جد مشترکی است که تمامی انسان‌های زنده امروزی به‌طور پدری از او تبار دارند. تخمین زده می‌شود که آدم کروموزوم Y حدود ۲۳۶,۰۰۰ سال پیش در آفریقا زندگی کرده است [نیازمند منبع]. با بررسی دیگر تنگناهای جمعیتی، اکثر مردان اوراسیایی تبار خود را از مردی که حدود ۶۹,۰۰۰ سال پیش در آفریقا زندگی می‌کرده (هاپلوگروپ CT) پیگیری می‌کنند. اگرچه آسیای جنوب شرقی به عنوان منشأ احتمالی برای تمام کروموزوم‌های Y غیر آفریقایی مطرح شده است،^[۳] این فرضیه بعید تلقی می‌شود.^[۴] دیگر تنگناهای جمعیتی تقریباً ۵۰,۰۰۰ و ۵,۰۰۰ سال پیش رخ داده‌اند و باور بر این است که اکثر مردان اوراسیایی از چهار جد مشترک که ۵۰,۰۰۰ سال پیش زندگی می‌کرده‌اند و همگی از یک تبار آفریقایی (هاپلوگروپ E-M168) بودند، تبار دارند.^[۵]^[۶]^[۷]

ساختار فیلوژنتیکی

درخت فیلوژنتیک هاپلوگروپ های Y-DNA^[۸]

آدم کروموزوم Y

تک گروه A

BT

تک گروه B

CT

DE

	تک گروه D

	تک گروه E

CF

F

IJK

IJ

	تک گروه I

	تک گروه J

K

LT

	تک گروه L

	تک گروه T

MNOPS

NO

	تک گروه N

	تک گروه O

MPS

MS

	تک گروه S

	تک گروه M

P

	تک گروه Q

	تک گروه R

جستارهای وابسته

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ "Understanding Haplogroups: How are the haplogroups named?". Family Tree DNA. Archived from the original on 21 June 2012. Retrieved 31 March 2013.
↑ Dolgin, Elie (2009). "Human mutation rate revealed". Nature. doi:10.1038/news.2009.864. Retrieved 18 September 2017. "one mutation in every 30 million base pairs"
↑ Hallast, Pille; Agdzhoyan, Anastasia; Balanovsky, Oleg; Xue, Yali; Tyler-Smith, Chris (2021). "A Southeast Asian origin for present-day non-African human Y chromosomes". Human Genetics (به انگلیسی). 140 (2): 299–307. doi:10.1007/s00439-020-02204-9. ISSN 0340-6717. PMC 7864842. PMID 32666166.
↑ St. Clair, Michael (2021). The Prehistory of Language: A Triangulated Y-Chromosome-Based Perspective (به انگلیسی). Stuttgart, Germany: Genetic–Linguistic Interface. p. 29. ISBN 978-3-00-071045-2.
↑ Karmin; et al. (2015). "A recent bottleneck of Y chromosome diversity coincides with a global change in culture". Genome Research. 25 (4): 459–66. doi:10.1101/gr.186684.114. PMC 4381518. PMID 25770088. "we date the Y-chromosomal most recent common ancestor (MRCA) in Africa at 254 (95% CI 192–307) kya and detect a cluster of major non-African founder haplogroups in a narrow time interval at 47–52 kya, consistent with a rapid initial colonization model of Eurasia and Oceania after the out-of-Africa bottleneck. In contrast to demographic reconstructions based on mtDNA, we infer a second strong bottleneck in Y-chromosome lineages dating to the last 10 ky. We hypothesize that this bottleneck is caused by cultural changes affecting variance of reproductive success among males."
↑ "YFull YTree". YFull. Retrieved 15 September 2017.
↑ "Something Weird Happened to Men 7,000 Years Ago, And We Finally Know Why". 31 May 2018. Around 7000 years ago - all the way back in the Neolithic - something really peculiar happened to human genetic diversity. Over the next 2,000 years, and seen across Africa, Europe and Asia, the genetic diversity of the Y chromosome collapsed, becoming as though there was only one man for every 17 women.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Human Y-chromosome DNA haplogroup». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۷.

پیوند به بیرون

[FTDNAUnderstandingHaplogroups-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ "Understanding Haplogroups: How are the haplogroups named?". Family Tree DNA. Archived from the original on 21 June 2012. Retrieved 31 March 2013.

[NatureHumanMutationRateRevealed-2] Dolgin, Elie (2009). "Human mutation rate revealed". Nature. doi:10.1038/news.2009.864. Retrieved 18 September 2017. "one mutation in every 30 million base pairs"

[3] Hallast, Pille; Agdzhoyan, Anastasia; Balanovsky, Oleg; Xue, Yali; Tyler-Smith, Chris (2021). "A Southeast Asian origin for present-day non-African human Y chromosomes". Human Genetics (به انگلیسی). 140 (2): 299–307. doi:10.1007/s00439-020-02204-9. ISSN 0340-6717. PMC 7864842. PMID 32666166.

[4] St. Clair, Michael (2021). The Prehistory of Language: A Triangulated Y-Chromosome-Based Perspective (به انگلیسی). Stuttgart, Germany: Genetic–Linguistic Interface. p. 29. ISBN 978-3-00-071045-2.

[bottleneck-5] Karmin; et al. (2015). "A recent bottleneck of Y chromosome diversity coincides with a global change in culture". Genome Research. 25 (4): 459–66. doi:10.1101/gr.186684.114. PMC 4381518. PMID 25770088. "we date the Y-chromosomal most recent common ancestor (MRCA) in Africa at 254 (95% CI 192–307) kya and detect a cluster of major non-African founder haplogroups in a narrow time interval at 47–52 kya, consistent with a rapid initial colonization model of Eurasia and Oceania after the out-of-Africa bottleneck. In contrast to demographic reconstructions based on mtDNA, we infer a second strong bottleneck in Y-chromosome lineages dating to the last 10 ky. We hypothesize that this bottleneck is caused by cultural changes affecting variance of reproductive success among males."

[YFullYTree-6] "YFull YTree". YFull. Retrieved 15 September 2017.

[bottleneck2-7] "Something Weird Happened to Men 7,000 Years Ago, And We Finally Know Why". 31 May 2018. Around 7000 years ago - all the way back in the Neolithic - something really peculiar happened to human genetic diversity. Over the next 2,000 years, and seen across Africa, Europe and Asia, the genetic diversity of the Y chromosome collapsed, becoming as though there was only one man for every 17 women.

[isogg2015-8] Copyright 2015 ISOGG. "ISOGG 2015 Y-DNA Haplogroup Tree Trunk". isogg.org.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]