تقارن در بلور
تقارن در علم بلورشناسی عبارت است از تکرار و انطباق اجزای نظیر در یک کریستال بر روی یک‌دیگر.این عمل باعث تکرار و انطباق موتیف‌های تقارن می‌گردد. انواع تقارن در بلور عبارت است از:
- تقارن نوع اول
- تقارن دورانی
- تقارن انعکاسی آینه‌ای(سطحی)
- تقارن انعکاسی مرکزی
- تقارن نوع دوم:
- تقارن دروانی و انعکاسی مرکزی (معکوس)
- تقارزن دورانی و انعکاسی آینه‌ای
تقارن نوع اول
[ویرایش]منظور از محور دوران محوری فرضی است که از مرکز کریستال گذشته و موتیف‌های تقارن کریستال پس از دوران زاویه‌ای معین چندین بار پیاپی تکرار می‌گردند. اگر a زاویه‌ای باشد که هر کریستال بر اثر دوران حول محورش طی می‌کند تا به حالت مشابه قبلی خود برسد آنگاه برحسب میزان a براساس اینکه در هر گردش ۳۶۰ چند بار این زاویه گنجانده شده محورهای درجه یک،۲و...خواهیم داشت. به این نوع تقارن تقارن نوع اول می‌گویند. در بلورها محورهای درجه پنج و درجه ۶ به بالا وجود ندارد.چرا که نمی‌توان سطحی را با پنج ظلعی مفروش کرد و قسمت‌هایی خالی می‌ماند
تقارن انعکاسی آینه‌ای (سطحی)
[ویرایش]عمل سطح تقارن مانندیک آینه مسطح منعکس کردن موتیف‌های تقارن می‌باشد.به عبارت دیگر سطح تقارن هر شکلی را به دوبخش هم‌شکل و مساوی تقسیم می‌کند. تعداد سطوح تقارن در بلورها متفاوت بوده و در برخی از آنها حتی به نه عدد هم می‌رسد. محورهای درجه سه و بالاتر را محورهای اصلی نامیده و سطوح تقارن عمود بر آنها را نیز سطوح تقارن اصلی می‌نامند.
تقارن انعکاسی مرکزی(مرکز تقارن)
[ویرایش]هرگاه نقاط مختلف جزئی از بلوری را به مرکز آن وصل نموده و به اندازه خود امتداد دهیم در صورتی که به نقطه مشابهی برسیم این بلور دارای مرکز تقارن یا تقارن انعکاسی مرکزی است.
تقارن نوع دوم
[ویرایش]در تقارن نوع دوم تاثیر تقارن دورانی با اعمال تقارن انعکاسی سطحی یا مرکزی ترکیب شده‌است.
منابع
[ویرایش]- بلورشناسی و تفرق آزمایشگاه، منوچهر حکیم