پرش به محتوا

تغییر اقلیم در خاورمیانه و شمال آفریقا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نقشه‌های رده‌بندی اقلیمی برای خاورمیانه در زمان حال (بالا) و پیش‌بینی‌شده برای شمال آفریقا برای دوره ۲۰۷۱–۲۱۰۰ تحت شدیدترین سناریوی تغییر اقلیم (پایین). سناریوهای میان‌برد در حال حاضر محتمل‌تر در نظر گرفته می‌شوند.[۱][۲][۳]

تغییرات اقلیمی در خاورمیانه و شمال آفریقا به تغییرات اقلیم در منطقه منا (MENA) و همچنین واکنش‌ها، راهبردهای سازگاری و کاهش اثرات ناشی از آن توسط کشورهای این منطقه اشاره دارد. در سال ۲۰۱۸، منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) ۳٫۲ میلیارد تن دی‌اکسید کربن منتشر کرد که معادل ۸٫۷ درصد از انتشار گاز گلخانه‌ای جهان بود، در حالی که تنها ۶ درصد از جمعیت جهانی را تشکیل می‌دهد.[۴][۵] این انتشارات عمدتاً از صنعت انرژی سرچشمه می‌گیرد،[۶] که به دلیل وجود نفت خام و گاز طبیعی گسترده، بخشی حیاتی از اقتصاد بسیاری از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به‌شمار می‌آید.[۷][۸]

منطقه خاورمیانه یکی از آسیب‌پذیرترین مناطق در برابر تغییر اقلیم است. اثرات تغییر اقلیم در این منطقه شامل افزایش شرایط خشکسالی، خشکی، موج گرما و افزایش سطح آب دریاها است.

هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم (IPCC) تغییرات شدید دما و سطح آب جهانی، تغییر الگوهای بارش و افزایش دفعات هوای غیرعادی را به عنوان اثرات اصلی تغییر اقلیم شناسایی کرده است.[۹] منطقه منا به دلیل محیط خشک و نیمه‌خشک خود در برابر چنین تغییراتی بسیار آسیب‌پذیر است و با چالش‌های اقلیمی مانند بارش کم، دماهای بالا و خاک خشک مواجه است.[۱۰][۹]

شرایط اقلیمی‌ای که این چالش‌ها را برای منا ایجاد می‌کند، طبق پیش‌بینی هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم در طول قرن ۲۱ بدتر خواهد شد.[۹] اگر انتشار گاز گلخانه‌ای به‌طور چشمگیری کاهش نیابد، بخش‌هایی از منطقه منا تا سال ۲۱۰۰ ممکن است غیرقابل سکونت شوند.[۱۱][۱۲]

تغییر اقلیم پیش‌بینی می‌شود فشار قابل‌توجهی بر منابع آب و کشاورزی که در منطقه منا کمیاب هستند وارد کند، و این امر امنیت ملی و ثبات سیاسی کشورهای این منطقه را تهدید می‌کند.[۱۳] بیش از ۶۰ درصد از جمعیت این منطقه در نواحی با تنش آبی بالا و بسیار بالا زندگی می‌کنند، در حالی که میانگین جهانی این رقم ۳۵ درصد است.[۱۴] این وضعیت باعث شده است که برخی از کشورهای منا در سطح بین‌المللی از طریق توافق‌های زیست‌محیطی مانند توافق پاریس به مسئله تغییرات اقلیمی بپردازند. همچنین، قوانین و سیاست‌هایی در سطح ملی در کشورهای منا در حال تدوین است که بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر تمرکز دارند.[۱۵]

انتشار گازهای گلخانه‌ای

[ویرایش]
گازهای گلخانه‌ای که از دودکش یک میدان گاز طبیعی و نفت در غرب ایران منتشر می‌شود

از ژانویه ۲۰۲۱، وب‌سایت یونیسف فهرستی از ۲۰ کشور را به‌عنوان کشورهای عضو منا معرفی می‌کند که شامل این کشورهاست: «الجزایر، بحرین، جیبوتی، مصر، ایران (جمهوری اسلامی)، عراق، اردن، کویت، لبنان، لیبی، مراکش، عمان، قطر، عربستان سعودی، دولت فلسطین، سودان، جمهوری عربی سوریه، تونس، امارات متحده عربی و یمن».[۱۶] برخی منابع، اسرائیل را نیز به این فهرست اضافه می‌کنند.[۱۷]

بر اساس گزارش آی‌پی‌سی‌سی و اکثریت دانشمندان اقلیمی، انتشار گازهای گلخانه‌ای تولیدشده توسط انسان، عامل اصلی تغییرات اقلیمی است.[۱۸][۹] در سه دهه گذشته، منطقه منا انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را بیش از سه برابر افزایش داده و اکنون بالاتر از میانگین جهانی به‌ازای هر نفر، گازهای گلخانه‌ای منتشر می‌کند، به‌طوری که بیشتر کشورهای حاضر در فهرست کشورها بر پایه سرانه تولید کربن دی‌اکسید در خاورمیانه قرار دارند.[۱۹][۴]

این سطوح بالای انتشار گازهای گلخانه‌ای عمدتاً به عربستان سعودی و ایران نسبت داده می‌شود که به‌ترتیب نهمین و هفتمین تولیدکننده بزرگ CO2 در جهان هستند و در سال ۲۰۱۸، ۴۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای منطقه را به خود اختصاص داده‌اند.[۴] کشورهای منا برای تولید برق به‌شدت به سوخت‌های فسیلی متکی هستند، به‌طوری که ۹۷ درصد از انرژی مورد نیاز آن‌ها از نفت، گاز طبیعی و زغال‌سنگ (در ترکیه) تأمین می‌شود.[۲۰] استخراج، تولید و صادرات سوخت‌های فسیلی نیز بخش قابل‌توجهی از اقتصاد بسیاری از کشورهای منطقه منا را تشکیل می‌دهد، چرا که این منطقه ۶۰ درصد از ذخایر نفت جهان و ۴۵ درصد از ذخایر شناخته‌شده گاز طبیعی را در اختیار دارد.[۲۱] کاهش مشعل‌سوزی می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کند.[۲۲]

شکست هدفمندسازی یارانه‌ها در ایران در دهه ۲۰۱۰ باعث شد که ایران در سال ۲۰۱۸ به بزرگ‌ترین پرداخت‌کننده یارانه‌های سوخت فسیلی در جهان تبدیل شود.[۲۳] اما برخلاف سایر کشورهایی که به‌تدریج یارانه‌ها را حذف کردند، در پایان این دهه، دولت ایران تلاش کرد یارانه‌های بنزین را به‌طور ناگهانی کاهش دهد که این اقدام به شورش‌های گسترده منجر شد.[۲۴][۲۵]

تأثیرات بر محیط‌زیست

[ویرایش]

تغییرات دما و آب‌وهوا

[ویرایش]

گرمای شدید

[ویرایش]

آی‌پی‌سی‌سی پیش‌بینی می‌کند که میانگین دمای جهانی تا پایان قرن بیست‌ویکم بیش از ۱.۵ درجه افزایش یابد.[۹] منطقه منا به‌دلیل شرایط محیطی خشک به‌عنوان یکی از نقاط حساس تغییرات دمایی آینده شناسایی شده است.[۲۶] درحالی‌که نرخ پیش‌بینی‌شده گرمایش در ماه‌های زمستان پایین است، انتظار می‌رود منطقه در تابستان‌ها افزایش شدید دما را تجربه کند.[۲۷][۲۸] افزایش دما احتمالاً با کاهش بارندگی و کاهش رطوبت خاک تشدید خواهد شد و این مسئله خنک‌سازی تبخیری را محدود می‌کند.[۲۹]

در نتیجه، انتظار می‌رود که شدت و فراوانی گرمای شدید در سراسر منطقه منا به‌شدت افزایش یابد. بر اساس مطالعات منتشرشده توسط مؤسسه ماکس پلانک برای شیمی، تعداد روزهای بسیار گرم در این منطقه از دهه ۱۹۷۰ تا زمان انتشار این گزارش (۲۰۱۶) دو برابر شده است.[۲۷] این مطالعه همچنین پیش‌بینی می‌کند که امواج گرما در سال ۲۰۵۰ برای ۸۰ روز در سال و در سال ۲۱۰۰ برای ۱۱۸ روز در سال رخ دهد.[۲۷]

افزایش گرد و غبار ناشی از دوره‌های طولانی‌تر خشکسالی نیز احتمالاً وضعیت را بدتر خواهد کرد، به‌طوری که حتی افزایش دما به‌میزان ۲ درجه می‌تواند بخش‌های بزرگی از منطقه را غیرقابل سکونت کند و مردم را وادار به مهاجرت کند.[۲۷][۳۰]

محدود کردن افزایش دما به ۱٫۵ درجه به‌طور قابل‌توجهی خطرات را برای منطقه کاهش می‌دهد.[۳۱]

در ۳۰ سال گذشته، میانگین دمای حداکثر در گرم‌ترین روزها ۴۳ درجه سانتی‌گراد بوده است.[۱۰] یوهانس لیلی‌فلد، شیمی‌دان اتمسفری هلندی، پیش‌بینی می‌کند که حداکثر دماها تحت سناریوهای کنونی اقلیمی آی‌پی‌سی‌سی به نزدیک ۵۰ درجه سانتی‌گراد برسد.[۲۹] او همچنین پیش‌بینی می‌کند که میانگین دمای تابستان در منطقه منا تا ۷ درصد و در مناطق شهری تا ۱۰ درصد افزایش یابد.[۲۹]

گرمای شدید به‌عنوان تهدیدی جدی برای سلامت انسان شناسایی شده است، زیرا خطر گرمازدگی، حمله قلبی و مرگ‌ومیر را افزایش می‌دهد.[۳۲]

دانشمند اقلیم‌شناس علی احمدعلی‌پور پیش‌بینی می‌کند که میزان مرگ‌ومیر مرتبط با گرما در منطقه منا تا پایان قرن تا ۲۰ برابر افزایش یابد.[۳۳]

منابع آب

[ویرایش]
یک کشاورز سودانی و زمین‌های زراعی‌اش. خشکسالی و کاهش بارندگی به‌شدت توانایی این کشاورز برای کشت محصولات را کاهش داده است.

منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) در حال حاضر با کمبود شدید کمبود آب مواجه است، به‌طوری‌که ۱۲ کشور از ۱۷ کشور با بیشترین فشار آبی در جهان در این منطقه قرار دارند.[۳۴] بانک جهانی منطقه‌ای را که سرانه منابع آب آن کمتر از ۱۷۰۰ متر مکعب در سال باشد، به‌عنوان منطقه تحت تنش آبی تعریف می‌کند.[۳۵]

عرضه آب در سراسر منطقه منا به‌طور متوسط ۱۲۷۴ متر مکعب به‌ازای هر نفر است، درحالی‌که در برخی از کشورها این رقم تنها ۵۰ متر مکعب به‌ازای هر نفر است.[۱۳] بخش کشاورزی در منطقه منا به‌دلیل اقلیم خشک این منطقه به‌شدت به شبکه‌های آبیاری متکی است، به‌طوری‌که ۸۵ درصد از منابع آب شیرین برای مقاصد کشاورزی استفاده می‌شود.[۳۶][۳۷]

آی‌پی‌سی‌سی اعلام کرده است که توزیع جهانی بارندگی در پاسخ به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای در حال تغییر است، به‌طوری‌که میزان بارندگی در مناطق مرطوب عرض‌های بالا و عرض‌های میانی افزایش یافته و در مناطق خشک استوایی مانند منطقه منا کاهش یافته است.[۹] این تغییر الگوی بارندگی پیش‌ازاین فشار قابل‌توجهی بر بخش کشاورزی منطقه منا وارد کرده است، به‌گونه‌ای که در دهه گذشته فراوانی و شدت خشکسالی‌ها به‌شدت افزایش یافته است.[۳۸]

مطالعه‌ای که اخیراً توسط ناسا انجام شده، نشان می‌دهد که خشکسالی بین سال های ۱۹۹۸–۲۰۱۲ در خاورمیانه شدیدترین خشکسالی در ۹۰۰ سال گذشته بوده است.[۳۹]

دانشمند اقلیم‌شناس، کالین کلی، معتقد است که تغییرات اقلیمی، عاملی مهم در افزایش شدت خشکسالی‌های اخیر در این منطقه بوده است. او ادعا می‌کند که احتمال وقوع چنین خشکسالی‌هایی به‌دلیل تأثیرات انسانی بر اقلیم، سه برابر بیشتر شده است و این خشکسالی‌ها به آغاز جنگ داخلی سوریه کمک کرده‌اند.[۴۰]

علاوه بر تأثیرات زیست‌محیطی، افزایش دوره‌های خشکسالی بر درآمدهای کشاورزی تأثیر می‌گذارد، سلامت عمومی را کاهش می‌دهد و ثبات سیاسی را در منطقه منا تضعیف می‌کند.[۴۱]

سوریه از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ شدیدترین خشکسالی ثبت‌شده در تاریخ خود را تجربه کرد که در آن منابع آبی محدود شده و منابع کشاورزی تخریب شد و فشارهای اقتصادی افزایش یافت.[۴۰][۴۲]

دانشمند علوم محیطی آمریکایی، پیتر گلیک، نیز بیان می‌کند که آسیب‌پذیری اجتماعی و درگیری بر سر منابع آب کمیاب در این دوره، آغاز جنگ سوریه را تسریع کرده است.[۴۲]

بااین‌حال، در سال ۲۰۱۷، مطالعه‌ای به سرپرستی جامعه‌شناس و بوم‌شناس سیاسی، یان سلبی، این ادعاها را رد کرد و گزارش داد که هیچ مدرک معتبری برای ارتباط تغییرات اقلیمی با خشکسالی و تأثیر آن بر درگیری در سوریه وجود ندارد.[۴۳]

ناامنی آب و تأثیر آن بر امنیت غذایی

[ویرایش]

افزایش ناامنی آبی ناشی از تغییرات اقلیمی، مشکلات امنیت غذایی را در کشورهای تحت تأثیر این تغییرات تشدید خواهد کرد.[۴۴] مطالعه‌ای که توسط برنامه جهانی غذا منتشر شده، پیش‌بینی می‌کند که به‌دلیل افزایش خشکسالی، میزان تولید محصولات کشاورزی تا سال ۲۰۵۰ حدود ۳۰ درصد کاهش یابد.[۴۴] کشورهای شمال آفریقا به‌شدت در برابر کاهش بارندگی آسیب‌پذیر هستند، چرا که ۸۸ درصد از محصولات این منطقه به آبیاری وابسته نیستند و به بارندگی‌های مداوم متکی‌اند.[۴۵]

پیامدهای کاهش برداشت محصولات کشاورزی، تأثیر عمیقی بر مناطق روستایی و جوامعی دارد که به‌شدت به کشاورزی به‌عنوان منبع درآمد وابسته‌اند.[۴۶]

افزایش سطح آب دریاها

[ویرایش]
ساحل اسکندریه، دومین شهر بزرگ مصر

اسکندریه یکی از شهرهایی است که به‌شدت در برابر افزایش سطح آب دریاها آسیب‌پذیر است.[۱۱]

در سال ۲۰۱۰، حدود ۶۰ میلیون نفر از مردم منطقه منا در مناطق ساحلی زندگی می‌کردند و طبق پیش‌بینی بانک جهانی، این جمعیت تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰۰ میلیون نفر خواهد رسید.[۱۳][۴۷] در نتیجه انتظار می‌رود که جمعیت منطقه منا به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر افزایش سطح دریا ناشی از تغییرات اقلیمی قرار گیرد.[۴۸]

یکی از پیامدهای افزایش سطح دریا، از بین رفتن تالابها است که منبعی طبیعی برای ارائه خدمت بوم‌سازگان مانند حفاظت در برابر طوفان، حفظ کیفیت آب و ترسیب کربن محسوب می‌شوند.[۴۹] مطالعه‌ای که توسط بانک جهانی انجام شده پیش‌بینی می‌کند که در صورت افزایش یک‌متری سطح دریا، بیش از ۹۰ درصد از تالاب‌های ساحلی و آب شیرین در منطقه منا از بین خواهند رفت.[۴۹]

در شمال آفریقا، مصر بیشترین آسیب را از تغییرات سطح دریا خواهد دید.[۴۸] یک‌سوم از دلتای نیل و بخش‌های بزرگی از اسکندریه، دومین شهر بزرگ مصر، پایین‌تر از میانگین سطح جهانی دریا قرار دارند.[۵۰] این مناطق برای مقاصد کشاورزی زهکشی شده و تحت توسعه شهری قرار گرفته‌اند، جایی که ورود آب به این مناطق از طریق دیوار دریایی و سدها کنترل می‌شود.[۵۰]

بااین‌حال، شکست این سازه‌ها، خیزآبها و رخدادهای شدید آب‌وهوایی ممکن است در آینده، در صورت ادامه افزایش سطح دریا، منجر به زیرآب رفتن این مناطق شود.[۵۰]

مناطق کشاورزی مصر به‌ویژه در معرض خطر هستند، به‌طوری‌که افزایش یک‌متری سطح دریا ۱۲ تا ۱۵ درصد از کل زمین‌های کشاورزی این کشور را زیرآب خواهد برد.[۵۱] برآورد شده که این امر باعث جابه‌جایی ۶٫۷ میلیون نفر در مصر خواهد شد و میلیون‌ها نفر دیگر را که به کشاورزی برای درآمد وابسته‌اند، تحت تأثیر قرار می‌دهد.[۵۱] پیش بینی می شود با افزایش سطح دریا به میزان ۵۰ سانتی‌متر ، ۲ میلیون نفر را مجبور به مهاجرت می کند و ۳۵ میلیارد دلار خسارت به بار می آورد.[۵۲]

کاهش و سازگاری با تغییر اقلیم

[ویرایش]

تأثیرات شدید تغییرات اقلیمی بر منطقه، مسئله کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی را به یکی از موضوعات مهم در این منطقه تبدیل کرده است. همکاری‌های منطقه‌ای به‌عنوان یکی از شرایط اصلی برای کاهش مؤثر و سازگاری با این تغییرات در نظر گرفته می‌شود.[۵۳][۵۴]

انرژی تجدیدپذیر

[ویرایش]
محمد ششم مراکش در حال سخنرانی در COP22 در مراکش (شهر)

منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) به‌دلیل سطح بالای تابش خورشید و باد که با اقلیم آن مرتبط است، ظرفیت بالایی برای توسعه فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر دارد.[۵۵]

آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) اعلام کرده که بیش از نیمی از زمین‌های کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای استفاده از فناوری‌های انرژی خورشیدی و انرژی بادی مناسب هستند.[۵۶]

IRENA همچنین اعلام کرده است که کشورهای شمال آفریقا، پتانسیل بیشتری برای تولید انرژی بادی و خورشیدی نسبت به سایر مناطق قاره آفریقا دارند.[۵۷] جایگزینی انرژی‌های فسیلی با انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با انرژی را کاهش دهد، که در حال حاضر ۸۵ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای در منطقه منا را تشکیل می‌دهد.[۵۸][۵۹]

تولید انرژی‌های تجدیدپذیر همچنین به‌طور قابل‌توجهی از مصرف آب کمتری نسبت به فرآیندهای مرتبط با استخراج و تبدیل سوخت‌های فسیلی به انرژی برخوردار است و این امر می‌تواند به بهبود کیفیت و در دسترس بودن آب در منطقه کمک کند.[۶۰][۶۱] در حال حاضر، انرژی‌های تجدیدپذیر تنها ۱ درصد از کل عرضه اولیه انرژی در منطقه منا را تشکیل می‌دهند.[۶۲]

در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل ۲۰۱۶ (COP22) که در شهر مراکش برگزار شد، مراکش، تونس، یمن، لبنان و دولت فلسطین به همراه ۴۳ کشور دیگر متعهد شدند که تا سال ۲۰۵۰ تمام انرژی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کنند.[۶۳][۶۴]

نیروگاه خورشیدی نور

[ویرایش]
نیروگاه خورشیدی نور، مراکش

نیروگاه خورشیدی نور، بزرگ‌ترین نیروگاه برق خورشیدی متمرکز جهان، در منطقه درعه–تافیلالت در مراکش قرار دارد. این مجموعه شامل چهار نیروگاه جداگانه است که از فناوری‌های برق خورشیدی متمرکز و فتوولتائیک استفاده می‌کنند.[۶۵]

سیاست‌ها و قوانین

[ویرایش]

توافق پاریس

[ویرایش]
اطلاعات بیشتر: توافق پاریس
کشورهایی که توافق پاریس را تصویب نکرده‌اند، با رنگ زرد نشان داده شده‌اند

یازده کشور از منطقه منا در کنفرانس تغییر اقلیم ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد حضور داشتند، جایی که کشورها دربارهٔ توافق پاریس که توافقی با سازمان ملل متحد در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است، مذاکره کردند. تا تاریخ ۲۰۲۱ اریتره، ایران، عراق، لیبی و یمن تنها کشورهایی در جهان هستند که این توافق را تصویب نکرده‌اند.[۶۶]

مراکش، در تعهد ملی خود، هدف‌گذاری کرده است که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را بین ۱۷٪ تا ۴۲٪ کاهش دهد و تا سال ۲۰۵۰، ۵۲٪ از ظرفیت کل تولید برق نصب‌شده خود را از منابع انرژی تجدیدپذیر تأمین کند.[۶۷]

سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در مراکش در سال ۲۰۱۸ به ۲۸ درصد رسید و سازمان ملل متحد اعلام کرده است که این کشور در مسیر دستیابی به اهداف مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر قرار دارد.[۶۸]

امارات متحده عربی، علی‌رغم تصویب توافق پاریس، هیچ‌گونه هدفی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در تعهد ملی خود تعیین نکرده است. سازمان ملل متحد هدف تعیین‌شده آن‌ها را به‌عنوان «به‌شدت ناکافی» طبقه‌بندی کرده است.[۶۹]

      1. طرح اقدام اقلیمی منا (MENA Climate Action Plan)

در سال ۲۰۱۶، بانک جهانی طرح اقدام اقلیمی منا (MENA Climate Action Plan) را ارائه کرد که مجموعه‌ای از تعهدات مالی متمرکز بر توزیع مجدد منابع مالی به منطقه منا بود.[۷۰]

بانک جهانی هدف اصلی این طرح را اطمینان از امنیت غذایی و امنیت آب، افزایش تاب‌آوری در برابر تأثیرات تغییرات اقلیمی و بهبود سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر اعلام کرده است.[۷۰]

یکی از تعهدات عمده این طرح، تخصیص ۱۸ تا ۳۰ درصد از بودجه منطقه منا به ابتکارات مرتبط با تغییرات اقلیمی است که در حال حاضر سالانه ۱٫۵ میلیارد دلار را شامل می‌شود.

بانک جهانی همچنین افزایش قابل‌توجهی در تأمین مالی ابتکارات سازگاری با اقلیم، مانند حفاظت از آب، بازیافت، ایجاد تأسیسات آب‌شیرین‌کن و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های ترسیب کربن، در نظر گرفته است.[۷۰]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Hausfather, Zeke; Peters, Glen (29 January 2020). "Emissions – the 'business as usual' story is misleading". Nature. 577 (7792): 618–20. Bibcode:2020Natur.577..618H. doi:10.1038/d41586-020-00177-3. PMID 31996825.
  2. ↑ Schuur, Edward A.G.; Abbott, Benjamin W.; Commane, Roisin; Ernakovich, Jessica; Euskirchen, Eugenie; Hugelius, Gustaf; Grosse, Guido; Jones, Miriam; Koven, Charlie; Leshyk, Victor; Lawrence, David; Loranty, Michael M.; Mauritz, Marguerite; Olefeldt, David; Natali, Susan; Rodenhizer, Heidi; Salmon, Verity; Schädel, Christina; Strauss, Jens; Treat, Claire; Turetsky, Merritt (2022). "Permafrost and Climate Change: Carbon Cycle Feedbacks From the Warming Arctic". Annual Review of Environment and Resources. 47: 343–371. doi:10.1146/annurev-environ-012220-011847. Medium-range estimates of Arctic carbon emissions could result from moderate climate emission mitigation policies that keep global warming below 3°C (e.g. , RCP4.5). This global warming level most closely matches country emissions reduction pledges made for the Paris Climate Agreement...
  3. ↑ Phiddian, Ellen (5 April 2022). "Explainer: IPCC Scenarios". Cosmos. Archived from the original on 20 September 2023. Retrieved 30 September 2023. "The IPCC doesn’t make projections about which of these scenarios is more likely, but other researchers and modellers can. The Australian Academy of Science, for instance, released a report last year stating that our current emissions trajectory had us headed for a 3°C warmer world, roughly in line with the middle scenario. Climate Action Tracker predicts 2.5 to 2.9°C of warming based on current policies and action, with pledges and government agreements taking this to 2.1°C.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ "CO2 Emissions". Global Carbon Atlas. Archived from the original on Oct 11, 2020. Retrieved 2020-04-10. {{cite web}}: line feed character in |title= at position 15 (help)
  5. ↑ "Population, total – Middle East & North Africa, World". World Bank Open Data. Retrieved 2020-04-11.
  6. ↑ Abbass, Rana Alaa; Kumar, Prashant; El-Gendy, Ahmed (February 2018). "An overview of monitoring and reduction strategies for health and climate change related emissions in the Middle East and North Africa region" (PDF). Atmospheric Environment. 175: 33–43. Bibcode:2018AtmEn.175...33A. doi:10.1016/j.atmosenv.2017.11.061. ISSN 1352-2310. Archived (PDF) from the original on Jun 14, 2021 – via Surrey Research Insight Open Access.
  7. ↑ Al-mulali, Usama (2011-10-01). "Oil consumption, CO2 emission and economic growth in MENA countries". Energy (به انگلیسی). 36 (10): 6165–6171. doi:10.1016/j.energy.2011.07.048. ISSN 0360-5442. {{cite journal}}: line feed character in |title= at position 32 (help)
  8. ↑ Tagliapietra, Simone (2019-11-01). "The impact of the global energy transition on MENA oil and gas producers". Energy Strategy Reviews (به انگلیسی). 26: 100397. doi:10.1016/j.esr.2019.100397. ISSN 2211-467X.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ ۹٫۵ IPCC, 2014: Climate Change 2014: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Core Writing Team, R.K. Pachauri and L.A. Meyer (eds.)]. IPCC, Geneva, Switzerland, 151 pp.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ El-Fadel, M.; Bou-Zeid, E. (2003). "Climate change and water resources in the Middle East: vulnerability, socio-economic impacts and adaptation". Climate Change in the Mediterranean. doi:10.4337/9781781950258.00015. hdl:10535/6396. ISBN 978-1-78195-025-8.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Broom, Douglas (5 April 2019). "How the Middle East is suffering on the front lines of climate change". World Economic Forum. Retrieved 4 February 2020.
  12. ↑ Gornall, Jonathan (24 April 2019). "With climate change, life in the Gulf could become impossible". Euroactive. Retrieved 4 February 2020.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ Waha, Katharina; Krummenauer, Linda; Adams, Sophie; Aich, Valentin; Baarsch, Florent; Coumou, Dim; Fader, Marianela; Hoff, Holger; Jobbins, Guy; Marcus, Rachel; Mengel, Matthias (2017-04-12). "Climate change impacts in the Middle East and Northern Africa (MENA) region and their implications for vulnerable population groups" (PDF). Regional Environmental Change. 17 (6): 1623–1638. Bibcode:2017REnvC..17.1623W. doi:10.1007/s10113-017-1144-2. hdl:1871.1/15a62c49-fde8-4a54-95ea-dc32eb176cf4. ISSN 1436-3798. S2CID 134523218. Archived from the original on 2022-04-12.
  14. ↑ Giovanis, Eleftherios; Ozdamar, Oznur (2022-06-13). "The impact of climate change on budget balances and debt in the Middle East and North Africa (MENA) region". Climatic Change (به انگلیسی). 172 (3): 34. Bibcode:2022ClCh..172...34G. doi:10.1007/s10584-022-03388-x. ISSN 1573-1480. PMC 9191535. PMID 35729894.
  15. ↑ Brauch, Hans Günter (2012), "Policy Responses to Climate Change in the Mediterranean and MENA Region during the Anthropocene", Climate Change, Human Security and Violent Conflict, Hexagon Series on Human and Environmental Security and Peace, vol. 8, Springer Berlin Heidelberg, pp. 719–794, doi:10.1007/978-3-642-28626-1_37, ISBN 978-3-642-28625-4
  16. ↑ "Middle East and North Africa". unicef.org. UNICEF. Archived from the original on 27 November 2020. Retrieved 16 January 2021.
  17. ↑ Nuno Santos & Iride Ceccacci (2015). "Egypt, Jordan, Morocco and Tunisia: Key trends in the agrifood sector" (PDF). fao.org. FAO. Retrieved 16 January 2021.
  18. ↑ Cook, John; Oreskes, Naomi; Doran, Peter T; Anderegg, William R L; Verheggen, Bart; Maibach, Ed W; Carlton, J Stuart; Lewandowsky, Stephan; Skuce, Andrew G; Green, Sarah A; Nuccitelli, Dana (2016-04-01). "Consensus on consensus: a synthesis of consensus estimates on human-caused global warming". Environmental Research Letters. 11 (4): 048002. Bibcode:2016ERL....11d8002C. doi:10.1088/1748-9326/11/4/048002. hdl:1983/34949783-dac1-4ce7-ad95-5dc0798930a6. ISSN 1748-9326.
  19. ↑ Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries: 2019 report. Publications Office of the European Union. 2019-09-26. ISBN 9789276111009. Retrieved 2020-05-20.
  20. ↑ menara. "The MENA Region in the Global Energy Markets". Menara Project (به انگلیسی). Archived from the original on 2018-11-16. Retrieved 2020-04-24.
  21. ↑ Bridle, Richard, L. Kitson, and Petre Wooders. "Fossil-fuel subsidies: A barrier to renewable energy in five Middle East and North African countries." GSI Report (2014): 8-9.
  22. ↑ Ghadaksaz, Hesam; Saboohi, Yadollah (2020-11-01). "Energy supply transformation pathways in Iran to reduce GHG emissions in line with the Paris Agreement". Energy Strategy Reviews (به انگلیسی). 32: 100541. doi:10.1016/j.esr.2020.100541. ISSN 2211-467X.
  23. ↑ "Iran: Largest Fuel Subsidizer in 2018". Financial Tribune. July 16, 2019.
  24. ↑ "AP Explains: Iran gas price protests quickly turn violent". AP NEWS. 2019-11-18. Retrieved 2020-05-11.
  25. ↑ "How Reforming Fossil Fuel Subsidies Can Go Wrong: A lesson from Ecuador". IISD (به انگلیسی). Retrieved 2020-05-11.
  26. ↑ Planton, Serge; Driouech, Fatima; Rhaz, Khalid EL; Lionello, Piero (2016), "Sub-chapter 1.2.2. The climate of the Mediterranean regions in the future climate projections", The Mediterranean region under climate change, IRD Éditions, pp. 83–91, doi:10.4000/books.irdeditions.23085, ISBN 978-2-7099-2219-7
  27. ↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ ۲۷٫۲ ۲۷٫۳ Lelieveld, J.; Proestos, Y.; Hadjinicolaou, P.; Tanarhte, M.; Tyrlis, E.; Zittis, G. (2016-04-23). "Strongly increasing heat extremes in the Middle East and North Africa (MENA) in the 21st century". Climatic Change. 137 (1–2): 245–260. Bibcode:2016ClCh..137..245L. doi:10.1007/s10584-016-1665-6. ISSN 0165-0009.
  28. ↑ Bucchignani, Edoardo; Mercogliano, Paola; Panitz, Hans-Jürgen; Montesarchio, Myriam (March 2018). "Climate change projections for the Middle East–North Africa domain with COSMO-CLM at different spatial resolutions". Advances in Climate Change Research. 9 (1): 66–80. Bibcode:2018ACCR....9...66B. doi:10.1016/j.accre.2018.01.004. ISSN 1674-9278.
  29. ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ Lelieveld, J.; Hadjinicolaou, P.; Kostopoulou, E.; Giannakopoulos, C.; Pozzer, A.; Tanarhte, M.; Tyrlis, E. (2013-03-24). "Model projected heat extremes and air pollution in the eastern Mediterranean and Middle East in the twenty-first century". Regional Environmental Change. 14 (5): 1937–1949. doi:10.1007/s10113-013-0444-4. ISSN 1436-3798.
  30. ↑ "Climate-exodus expected in the Middle East and North Africa". MAX-PLANCK-GESELLSCHAFT. the Max Planck Institute for Chemistry and the Cyprus Institute in Nicosia. Retrieved 7 December 2023.
  31. ↑ Limiting Global Warming to 1.5°C (PDF). Berlin: Brot für die Welt Evangelisches Werk für Diakonie und Entwicklung, World Council of Churches, ACT Alliance Ecumenical Center, The Lutheran World Federation Ecumenical Center. November 2018. pp. 5, 8, 14, 15, 20. Retrieved 7 December 2023.
  32. ↑ Nairn, John; Ostendorf, Bertram; Bi, Peng (2018-11-08). "Performance of Excess Heat Factor Severity as a Global Heatwave Health Impact Index". International Journal of Environmental Research and Public Health. 15 (11): 2494. doi:10.3390/ijerph15112494. ISSN 1660-4601. PMC 6265727. PMID 30413049.
  33. ↑ "Drought and heat-stress mortality risks...". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  34. ↑ Hofste, Rutger Willem; Reig, Paul; Schleifer, Leah (2019-08-06). "17 Countries, Home to One-Quarter of the World's Population, Face Extremely High Water Stress". World Resources Institute (به انگلیسی). Retrieved 2020-04-24.
  35. ↑ "International Decade for Action 'Water for Life' 2005-2015. Focus Areas: Water scarcity". www.un.org (به انگلیسی). Retrieved 2020-04-24.
  36. ↑ Joffé, George (2016-07-02). "The Impending Water Crisis in the MENA Region". The International Spectator. 51 (3): 55–66. doi:10.1080/03932729.2016.1198069. ISSN 0393-2729. S2CID 157997328.
  37. ↑ Sowers, Jeannie; Vengosh, Avner; Weinthal, Erika (2010-04-23). "Climate change, water resources, and the politics of adaptation in the Middle East and North Africa". Climatic Change. 104 (3–4): 599–627. doi:10.1007/s10584-010-9835-4. hdl:10161/6460. ISSN 0165-0009. S2CID 37329318.
  38. ↑ Hazell, P. B. R. (2001). Managing droughts in the low-rainfall areas of the Middle East and North Africa. International Food Policy Research Institute. OCLC 48709976.
  39. ↑ Cook, Benjamin I.; Anchukaitis, Kevin J.; Touchan, Ramzi; Meko, David M.; Cook, Edward R. (2016-03-04). "Spatiotemporal drought variability in the Mediterranean over the last 900 years". Journal of Geophysical Research: Atmospheres. 121 (5): 2060–2074. Bibcode:2016JGRD..121.2060C. doi:10.1002/2015jd023929. ISSN 2169-897X. PMC 5956227. PMID 29780676.
  40. ↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ Kelley, Colin P.; Mohtadi, Shahrzad; Cane, Mark A.; Seager, Richard; Kushnir, Yochanan (2015-03-02). "Climate change in the Fertile Crescent and implications of the recent Syrian drought". Proceedings of the National Academy of Sciences. 112 (11): 3241–3246. Bibcode:2015PNAS..112.3241K. doi:10.1073/pnas.1421533112. ISSN 0027-8424. PMC 4371967. PMID 25733898.
  41. ↑ Haddadin, Munther J. (2001). "Water Scarcity Impacts and Potential Conflicts in the MENA Region". Water International. 26 (4): 460–470. Bibcode:2001WatIn..26..460H. doi:10.1080/02508060108686947. ISSN 0250-8060. S2CID 154814291.
  42. ↑ ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ Gleick, Peter H. (2014). "Water, Drought, Climate Change, and Conflict in Syria". Weather, Climate, and Society. 6 (3): 331–340. doi:10.1175/wcas-d-13-00059.1. ISSN 1948-8327. S2CID 153715885.
  43. ↑ Selby, Jan; Dahi, Omar S.; Fröhlich, Christiane; Hulme, Mike (2017-09-01). "Climate change and the Syrian civil war revisited". Political Geography (به انگلیسی). 60: 232–244. doi:10.1016/j.polgeo.2017.05.007. ISSN 0962-6298.
  44. ↑ ۴۴٫۰ ۴۴٫۱ Devereux, Stephen (December 2015). "Social Protection and Safety Nets in the Middle East and North Africa" (PDF). Institute of Development Studies. 2015 (80). Retrieved 15 May 2020.
  45. ↑ Mougou, Raoudha; Mansour, Mohsen; Iglesias, Ana; Chebbi, Rim Zitouna; Battaglini, Antonella (2010-11-17). "Climate change and agricultural vulnerability: a case study of rain-fed wheat in Kairouan, Central Tunisia". Regional Environmental Change. 11 (S1): 137–142. doi:10.1007/s10113-010-0179-4. ISSN 1436-3798. S2CID 153595504.
  46. ↑ Verner, Dorte (2012). "Adaptation to a changing climate in the Arab countries: a case for adaptation governance and leadership in building climate resilience" (PDF). Mean Development Report. 1 (1). Retrieved 15 May 2020.
  47. ↑ "Climate change adaptation and natural disasters preparedness in the coastal cities of North Africa: phase 2: adaptation and resilience action plan –alexandria area". World Bank (به انگلیسی). Retrieved 2023-01-05.
  48. ↑ ۴۸٫۰ ۴۸٫۱ Dasgupta, Susmita; Laplante, Benoit; Meisner, Craig; Wheeler, David; Yan, Jianping (2008-10-10). "The impact of sea level rise on developing countries: a comparative analysis" (PDF). Climatic Change. 93 (3–4): 379–388. doi:10.1007/s10584-008-9499-5. hdl:10986/7174. ISSN 0165-0009. S2CID 154578495.
  49. ↑ ۴۹٫۰ ۴۹٫۱ Blankespoor, Brian; Dasgupta, Susmita; Laplante, Benoit (2014-12-01). "Sea-Level Rise and Coastal Wetlands". Ambio (به انگلیسی). 43 (8): 996–1005. Bibcode:2014Ambio..43..996B. doi:10.1007/s13280-014-0500-4. ISSN 1654-7209. PMC 4235901. PMID 24659473.
  50. ↑ ۵۰٫۰ ۵۰٫۱ ۵۰٫۲ Baumert, Niklas; Kloos, Julia (2017), "Anticipating Emerging Risks and Vulnerabilities from Sea Level Rise Induced Preventive Resettlement in Greater Alexandria, Egypt", Environmental Change and Human Security in Africa and the Middle East, Springer International Publishing, pp. 133–157, doi:10.1007/978-3-319-45648-5_8, ISBN 978-3-319-45646-1
  51. ↑ ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ Sivakumar, Mannava V. K.; Ruane, Alex C.; Camacho, Jose (2013), "Climate Change in the West Asia and North Africa Region", Climate Change and Food Security in West Asia and North Africa, Springer Netherlands, pp. 3–26, doi:10.1007/978-94-007-6751-5_1, ISBN 978-94-007-6750-8
  52. ↑ El-Raey, M. (1997). "Vulnerability assessment of the coastal zone of the Nile delta of Egypt, to the impacts of sea level rise". Ocean & Coastal Management. 37 (1): 29–40. Bibcode:1997OCM....37...29E. doi:10.1016/s0964-5691(97)00056-2. ISSN 0964-5691. {{cite journal}}: line feed character in |journal= at position 8 (help)
  53. ↑ Shafi, Neeshad (April 2019). "Can fighting climate change bring the Arab world closer together?". World Economic Forum. Retrieved 1 June 2020.
  54. ↑ Climate Change, Water Security, and National Security for Jordan, Palestine, and Israel (PDF). Ecopeace Middle East. January 2019. Archived from the original (PDF) on 20 September 2020. Retrieved 1 June 2020.
  55. ↑ Kahia, Montassar; Aïssa, Mohamed Safouane Ben; Lanouar, Charfeddine (2017). "Renewable and non-renewable energy use - economic growth nexus: The case of MENA Net Oil Importing Countries". Renewable and Sustainable Energy Reviews. 71: 127–140. doi:10.1016/j.rser.2017.01.010. ISSN 1364-0321. S2CID 157146704.
  56. ↑ Ferroukhi, R. , Khalid, A. , Hawila, D. , Nagpal, D. , El-Katiri, L. , Fthenakis, V. and Al-Fara, A. , 2016. Renewable Energy Market Analysis: The GCC Region. International Renewable Energy Agency: Abu Dhabi, UAE.
  57. ↑ IRENA (2015), Africa 2030: Roadmap for a Renewable Energy Future. IRENA, Abu Dhabi. www.irena.org/remap
  58. ↑ Sims, Ralph E.H.; Rogner, Hans-Holger; Gregory, Ken (2003-10-01). "Carbon emission and mitigation cost comparisons between fossil fuel, nuclear and renewable energy resources for electricity generation". Energy Policy. 31 (13): 1315–1326. doi:10.1016/s0301-4215(02)00192-1. ISSN 0301-4215.
  59. ↑ Charfeddine, Lanouar; Kahia, Montassar (2019). "Impact of renewable energy consumption and financial development on CO2 emissions and economic growth in the MENA region: A panel vector autoregressive (PVAR) analysis". Renewable Energy. 139: 198–213. doi:10.1016/j.renene.2019.01.010. ISSN 0960-1481. S2CID 115691794. {{cite journal}}: line feed character in |title= at position 83 (help)
  60. ↑ El-Katiri, Laura (2014). A Roadmap for Renewable Energy in the Middle East and North Africa. The Oxford Institute for Energy Studies. doi:10.26889/9781907555909. ISBN 978-1-907555-90-9.
  61. ↑ Kondash, Andrew J; Patino-Echeverri, Dalia; Vengosh, Avner (2019-12-04). "Quantification of the water-use reduction associated with the transition from coal to natural gas in the US electricity sector". Environmental Research Letters. 14 (12): 124028. Bibcode:2019ERL....14l4028K. doi:10.1088/1748-9326/ab4d71. ISSN 1748-9326.
  62. ↑ Poudineh, Rahmatallah; Sen, Anupama; Fattouh, Bassam (2018-08-01). "Advancing renewable energy in resource-rich economies of the MENA". Renewable Energy. 123: 135–149. doi:10.1016/j.renene.2018.02.015. ISSN 0960-1481. S2CID 115194162.
  63. ↑ "Climate Vulnerable Forum Commit to Stronger Climate Action at COP22". Climate Vulnerable Forum (به انگلیسی). 2016-11-18. Archived from the original on 2018-07-13. Retrieved 2020-05-26.
  64. ↑ "Marrakech High Level Meeting". Climate Vulnerable Forum (به انگلیسی). 2016-11-18. Archived from the original on 2020-09-23. Retrieved 2020-05-28.
  65. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :0 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  66. ↑ "United Nations Treaty Collection". treaties.un.org. Retrieved 2020-11-24.
  67. ↑ "Morocco". www.ndcs.undp.org (به انگلیسی). Retrieved 2020-04-24.
  68. ↑ "Morocco | Climate Action Tracker". climateactiontracker.org. Retrieved 2020-04-24.
  69. ↑ "Saudi Arabia | Climate Action Tracker". climateactiontracker.org. Retrieved 2020-04-24.
  70. ↑ ۷۰٫۰ ۷۰٫۱ ۷۰٫۲ "World Bank Steps Up Climate Funding in Arab World". World Bank (به انگلیسی). Retrieved 2020-04-06.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=تغییر_اقلیم_در_خاورمیانه_و_شمال_آفریقا&oldid=40963179»