تساوی (شطرنج)

کیش دائم

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

وزیر سفید (مدعی تساوی) قادر است، شاه سیاه را از دوخانه g۵ و f۶ بی وقفه کیش کند. سفید در نوبت حرکت خود، چاره ای به غیر از تکرار حرکت با شاه، ندارد.

تساوی (انگلیسی: Draw) در شطرنج حالتی است که در آن، ادامه بازی ممکن نباشد یا بی ثمر قلمداد گردد، یا عملاُ نتیجه بازی نامعلوم بماند. شرایطی که باعث اعلام تساوی یک بازی می‌شوند، علاوه بر توافق دو حریف مدعی، طبق قوانین شطرنج تعریف شده‌اند. این قوانین از ۱- پات ۲- تکرار سه‌گانه ۳- ۵۰ حرکت و ۴- نبود نیروی کافی، تشکیل شده‌اند.

1. پات: زمانی که بازیکنی که نوبت حرکت با اوست، هیچ حرکت قانونی نداشته باشد.
2. تکرار سه‌گانه: در نوبت حرکت مدعی تساوی، یک وضعیت کاملاً مشابه از چیدمان مهره‌ها ۳ بار تکرار شود.
3. پنجاه حرکت: اگر در طول ۵۰ حرکت، نه مهره‌ای زده شده و نه پیاده‌ای حرکت کرده باشد.
4. نبود نیروی کافی: هیچ‌یک از حریفان نیروی کافی برای کیش و مات طرف مقابل نداشته باشد.
5. کیش دائم: مدعی تساوی قادر است بی وقفه شاه حریف را کیش کند و شاه حریف هیچ خانه امنی در افق ندارد و تنها با تکرار دائم حرکات خود، موقتاً رفع کیش می‌کند. اگر بیشتر از ده کیش باشد.

مثال

کورچنوی مقابل کارپف سال ۱۹۷۸م

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

پات: وضعیت بازی بعد از حرکت ۱۲۴- فیل سفید به g۷؛ سیاه هیچ حرکت قانونی ندارد. ,

فیشر مقابل پطروسیان سال ۱۹۷۱م

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

تکرار سه‌گانه: وضعیت بازی بعد از حرکت ۳۰- وزیر سفید به e۲ و ۳۲- وزیر سفید به e۲ و باز ۳۴- وزیر سفید به e2

تیمن در مقابل لوتز سال ۱۹۹۵م

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

قانون پنجاه حرکت: وضعیت بازی در هنگام ادعای تساوی توسط لوتز، در حرکت ۱۲۱–۰۰۰رخ سیاه به b۵ و کیش؛ پیش از آنکه رخ سیاه بتواند از خانه b۵ شاه سفید را کیش کند. سیاه می‌توانست در حرکت ۱۱۹ ادعای تساوی کند.

ویدمار مقابل ماروچی سال ۱۹۳۲م

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

نبود نیروی کافی: با وجود برتری سیاه و داشتن یک فیل، نیروی کافی برای پیروزی ندارد.

(Mednis 1990:۴۳)

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

بی ثمری: هیچ حرکت قانونی نمی‌تواند به پیروزی یکی از حریفان منجر شود.

پطروسیان مقابل فیشر سال ۱۹۵۸م

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

توافق: وضعیت بازی بعد از حرکت ۶۷- پیاده سفید به f7؛ دو مدعی بر سر تساوی توافق کردند.

الگوی تقسیم امتیاز

• به غیر از مواردی که قوانین خاص یک مسابقه، از قبل ممنوع کرده باشد، دو حریف مدعی، در هر مقطع بازی می‌توانند با توافق متقابل، بازی را پایان داده و نتیجه را مساوی اعلام کنند. این حالت بیشتر زمانی پیش می‌آید که حرکات زیاد و بی‌نتیجه و خسته کننده ای انجام شده و هیچ‌یک از حریفان برتری قاطعی، نسبت به طرف مقابل نداشته باشد. با این حال توافق بر سر تساوی حتی در آغاز بازی ممنوع نیست و پیش آمده‌است. اگر چه یک توافق زودرس، زمانی که ناظران خارجی بازی، امکان تعیین نتیجه ای قاطع را معقول می‌دانند یا انتظار پیروزی لااقل، یکی از حریفان را دارند، با روحیه ورزشی سازگار نیست.
  سابقاً در قرن نوزدهم میلادی، به ویژه در مسابقات سال ۱۸۸۳م، در لندن، رسم بر این بود که بازیهای مساوی، به عنوان بازیهای ناتمام دوباره تکرار شوند. اما به علت انبار شدن تعداد زیادی از بازیهای به اصطلاح ناتمام و مشکلاتی که تجدید این بازیها بر تشکیلات سازماندهی مسابقات، تحمیل می‌کرد، تصمیم گرفته شد که برای هر پیروزی یک امتیاز و برای هر مساوی، نیم امتیاز منظور شود. در حال حاضر نیز طبق قوانین فدراسیون بین‌المللی شطرنج، همین الگوی امتیاز، ملاک است.

جستارهای وابسته

• پات