تاریخ مکتوب
تاریخ ثبت شده یا تاریخ مکتوب یا تاریخ نوشته شده، یک روایت تاریخی است که بر اساس یک پیشینه مکتوب یا سایر مدارک مستند، گردآوری شده است. تاریخ مکتوب با دیگر روایات مربوط به گذشته، مانند سنت‌های اساطیری، تاریخ شفاهی یا تاریخ باستان‌شناسی تفاوت دارد. در بررسی عمومی تاریخ جهان، تاریخ مکتوب با گزارش‌های موجود از تاریخ دنیای باستانی در حدود هزاره چهارم پیش از میلاد آغاز می‌شود و با تاریخ نوشتن همخوانی دارد. به دلیل استفاده محدود از مدارک نوشتاری، تاریخ مکتوب برای برخی از مناطق جغرافیایی یا فرهنگ‌ها محدود به یک دوره نسبتاً کوتاه معاصر است. در گذشته همه اطلاعات تاریخی ثبت و ضبط نمی‌شده و گاه مواردی مانند تأثیرات بلایای طبیعی یا اسامی افراد ثبت نمی‌شدند. به همین دلیل، پیشینه مکتوب در حوزه‌های مختلف یکدست نیست.
تفسیر تاریخ ثبت شده اغلب متکی به روش تاریخی یا مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و دستورالعمل‌هایی است که مورخان از منابع اولیه و شواهد دیگر برای تحقیق و سپس برای نوشتن گزارش‌های گذشته استفاده می‌کنند. سؤال در خصوص طبیعت و حتی امکان به‌کارگیری روشی مؤثر برای تفسیر تاریخ ثبت شده در فلسفه تاریخ به عنوان یک سؤال معرفت‌شناسی مطرح شده است. مطالعه روش‌های مختلف تاریخی با عنوان تاریخ‌شناسی شناخته می‌شود که بر بررسی نحوه تفسیرهای مختلف از تاریخ ثبت‌شده می‌پردازد.
تاریخ انقضا
[ویرایش]پیش از تاریخ (پیشاتاریخ) به‌طور سنتی به دوران قبل از تاریخ ثبت شده گفته می‌شود که با اختراع سیستم نوشتن (خط) خاتمه یافت.[۱] پیشاتاریخ به بخشی از گذشته یک منطقه اشاره دارد که هیچ سوابق کتبی در خصوص آن وجود ندارد یا هر جا که نوشتن بخشی از فرهنگ آن نبوده است.
آغاز تاریخ به دوره گذار بین پیش از تاریخ و تاریخ، پس از ظهور سواد در جامعه، اما قبل از نوشته‌های مورخان اولیه اشاره می‌کند. این اصطلاح همچنین ممکن است به دورانی که طی آن یک فرهنگ یا تمدن هنوز به نوشتار نرسیده است، اشاره کند، در حالی که همزمان در فرهنگهای دیگر، وجود آن را در نوشته‌های خود ذکر کرده باشند.
سیستمهای نوشتاری آغازین پیش از سیستمهای پیچیده به وجود آمدند. نمونه‌های اولیه آن، نمادهای جیاهو (حدود ۶۶۰۰ قبل از میلاد)، نشانه‌های Vinča (حدود ۵۳۰۰ قبل از میلاد)، اسناد دره ایندوس (حدود ۳۵۰۰ قبل از میلاد) و اسکریپت Nsibidi (قبل از ۵۰۰ میلادی) هستند. اختلاف نظر در مورد زمان دقیقی است که پیشاتاریخ به تاریخ تبدیل شد و زمانی که نوشتارهای اولیه به نوشتار راستین تبدیل شد.[۲] با این حال، اختراع اولین سیستم نوشتن تقریباً معاصر با آغاز عصر برنز در نوسنگی اواخر قرن هزاره چهارم قبل از میلاد است. در مجموع، زبان سومری باستانی خط میخی و هیروگلیف مصری به عنوان نخستین سیستمهای نوشتاری شناخته می‌شوند.
نشانه‌های تاریخی
[ویرایش]اولین گاهشماری‌ها به نخستین تمدن‌های دوران آغازین دودمان مقدس مصر، بین‌النهرین و سومری‌ها[۳] می‌رسند که از حدود ۳۵۰۰ پیش از میلاد به‌طور مستقل از یکدیگر ظاهر شدند.[۴] اولین تاریخ ثبت شده که با کیفیت و قابلیت اطمینان بسیار متفاوت نسبت به سایر گاهشماری‌هاست، با فرعون‌ها و حکومت آنها ارتباط دارد و توسط مصریان باستان توسعه یافته است.[۵] با توجه به آثار به دست آمده از محوطه‌های باستانی، بسیاری از سوابق تاریخی مضبوط، در دوران اخیر مجدداً کشف شده‌اند.[۶]
آسیای شرقی
[ویرایش]در چین، اولین سابقه از تاریخ مکتوب در نسخه ای استخوانی مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد به دست آمده است.[۷] شوچینگ (کتاب اسناد) یکی از پنج متن کلاسیک چینی و یکی از اولین روایت‌های تاریخ چین است.
سیما چیان (حدود ۱۰۰ میلادی) نخستین کسی بود که در چین زمینه کار برای نوشتن حرفه ای تاریخی را فراهم آورد. کار نوشتاری او «شیجی» (سوابق تاریخی بزرگ)، یک دستاورد ماندگار مادام العمر در ادبیات بود که دامنه آن تا قرن شانزدهم گسترش می‌یافت و شامل بسیاری از رساله‌های مربوط به موضوعات خاص و شرح حال شخصی افراد برجسته است، و همچنین در مورد زندگی و اعمال عامیان، هر دو معاصر و از دوره‌های گذشته را بررسی می‌کند. کار او بر آثار بعدی تاریخی در چین، از جمله آثار خانواده معتبر Ban از دوران سلسله هان اثرگذار بود.
اروپا
[ویرایش]هرودوت (۴۸۴–۴۲۵ سال پیش از میلاد)[۸] به‌طور کلی به عنوان «پدر تاریخ» نامیده می‌شود و اثر معروف او تاریخ هرودوت حوادث دهه‌های ۴۵۰ تا ۴۲۰ پیش از میلاد را در بر می‌گیرد. با این حال، مورخ معاصر او تروسیدید (Thucydides) (حدود ۴۶۰ قبل از میلاد - حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد) به عنوان نخستین مورخی شناخته می‌شود که با روش‌شناسی تاریخی خوبی در اثر خود با نام تاریخ جنگهای پلوپونزی به تاریخ نویسی پرداخته است. بر خلاف هرودوت، تروسیدید تاریخ را محصول انتخابها و اعمال انسان دانسته است و نه در نتیجه علت و معلولی مداخله الهی.[۸]
سن آگوستین در اندیشه مسیحت غربی و فلسفه غرب در آغاز دوره قرون وسطایی، فردی تأثیرگذار بود. طی دوره‌های قرون وسطی و رنسانس، تاریخ اغلب از منظر مقدس و مذهبی مورد مطالعه قرار می‌گرفت. حدود ۱۸۰۰ میلادی، فیلسوف و مورخ آلمانی، فریدریش هگل، فلسفه و رویکرد سکولار را در مطالعه تاریخ ارائه داد.[۹]
به گفته جان توش، «از دوره قرون وسطایی بالا (۱۳۰۰ تا ۱۰۰۰)، واژگان نوشته شده با فراوانی بیش از هر منبع دیگری برای تاریخ غرب، زنده ماند».[۱۰] مورخان غرب، در قرن‌های هفدهم و هجدهم، بویژه در فرانسه و آلمان، روش‌های قابل مقایسه با تحقیقات تاریخ نگاری مدرن را توسعه دادند، وقتی که شروع به تحقیق دربارهٔ این منابع اولیه برای نوشتن آثار تاریخی خود کردند. بسیاری از این تاریخها ارتباطات ایدئولوژیک و سیاسی قوی با روایت‌های تاریخی خود داشتند. در قرن بیستم، مورخان دانشگاهی تمرکز خود را از روایت‌های حماسی ناسیونالیستی، که اغلب تمایل داشتند تا کشور یا مردان بزرگ را تحسین کنند، به تحلیل‌های عینی و پیچیده از نیروهای اجتماعی و فکری سوق دادند. روند عمده متدولوژی تاریخی در قرن بیستم متمایل بود که تاریخ را بیشتر به عنوان یک علم اجتماعی و نه به مثابه هنر مورد توجه قرار دهد. مورخان فرانسوی در ارتباط با مکتب آنال، تاریخ کمّی را با استفاده از داده‌های خام برای ردیابی زندگی افراد معمولی معرفی کردند و در ایجاد تاریخ فرهنگی نقش برجسته‌ای داشتند.
آسیای جنوبی
[ویرایش]در سریلانکا، قدیمی‌ترین متن تاریخی «ماهاوامسا» است. راهبان بودایی تاریخ سریلانکا را از قرن سوم قبل از میلاد مکتوب کردند. این سالنامه‌های تاریخی در سده پنجم ترکیب شده و به یک سند واحد منتشر می‌شدند. [۱۱]
یک کتاب ترکیبی با نام کولااماما «کرونیکل کوچک»، که توسط راهبان سینهالی تهیه شد، رویدادهای تاریخی از قرن چهارم تا تصاحب سریلانکا توسط انگلیس در سال ۱۸۱۵ را پوشش می‌دهد.
ماهاوامسا اثری ترکیبی است که پیشینه تاریخی پیوسته‌ای از دو هزار سال تاریخ را در بر می‌گیرد و یکی از طولانی‌ترین آثار تاریخی بی وقفه جهان محسوب می‌شود.[۱۲] این اثر یکی از معدود مدارکی است که حاوی مطالب مربوط به مردم ناگا و یوکا، ساکنان بومی لانکا قبل از ورود افسانه‌ای شاهزاده ویجایا از سینگا پوا کالینگا است.
خاورمیانه
[ویرایش]ابن خلدون، مورخ عرب و جامعه‌شناس تاریخی در پیشگفتار کتاب مقدمه (۱۳۷۷ میلادی) هفت اشتباه را که او معتقد بود مورخان مرتکب شده، هشدار داد. در این انتقاد، او به گذشته به عنوان یک موضوع عجیب و نیازمند تفسیر نگاه می‌کرد. ابن خلدون اغلب از «خرافه سرگران و پذیرش غیرنقادانه داده‌های تاریخی» انتقاد می‌کند. در نتیجه، او روش علمی ویژه ای برای مطالعه تاریخ معرفی کرد و از آن با عنوان «علم جدید» نام برد.[۱۳] روش تاریخی او همچنین زمینه را برای مشاهده نقش دولت، ارتباط، تبلیغات و خطای مشاهده در تاریخ باز کرد[۱۴] و بنابراین او به عنوان «پدر تاریخ نگاری»[۱۵][۱۶] یا «پدر فلسفه تاریخ» شناخته می‌شود.[۱۷]
روش‌های ثبت تاریخ
[ویرایش]در حالی که تاریخ مکتوب با اختراع نوشتن آغاز می‌شود، با گذشت زمان، روش‌های جدیدی برای ضبط تاریخ همراه با پیشرفت تکنولوژی همراه بوده است. حالا می‌توان تاریخ را از طریق عکاسی، ضبط صدا و ضبط ویدئو ثبت کرد. اخیراً آرشیوهای اینترنتی کپی صفحات وب را ذخیره کرده‌اند و تاریخچه اینترنت را مستند کرده‌اند. روش‌های دیگر جمع‌آوری اطلاعات تاریخی همچنین تغییر در فناوری را همراهی می‌کنند؛ برای مثال، از حداقل ابتدای قرن بیستم، تلاش برای حفظ تاریخ شفاهی با ثبت کردن این نوع تاریخ، شروع شده است. تا دهه ۱۹۹۰ این کار با استفاده از روش‌های ضبط آنالوگ مانند کاست‌ها و نوارهای مغناطیسی انجام می‌شد. با رواج فناوری‌های جدید، در حال حاضر امکان ضبط دیجیتال فراهم شده است.[۱۸] با این وجود، ضبط و تفسیر تاریخی اغلب به شدت بر روی سوابق نوشته شده (مکتوب) تأکید دارد، زیرا بیشتر آثار تاریخی به صورت مکتوب هستند و نیز به دلیل این که مورخین برای ارتباط و تحقیق از منابع مکتوب استفاده می‌شوند.[۱۹]
روش تاریخی
[ویرایش]روش تاریخی شامل تکنیک‌ها و دستورالعمل‌هایی است که مورخان از منابع اولیه و شواهد دیگر برای تحقیق و سپس برای تاریخ‌نگاری استفاده می‌کنند منابع اطلاعاتی اولیه، شواهد دست اول حاکی از تاریخ هستند (معمولاً به صورت مکتوب اما گاهی نیز در قالب رسانه‌های دیگر) که در زمان یک رویداد توسط یک شخص حاضر در آن رویداد تهیه می‌شوند. مورخان، این منابع را به عنوان نزدیکترین منبع اطلاعات یا ایده مورد مطالعه در نظر می‌گیرند.[۲۰][۲۱]
مورخان همچنین از منابع دیگر برای درک تاریخ نیز استفاده می‌کنند. منابع ثانویه گزارش‌های تاریخی هستند که با استفاده از شواهد مندرج در منابع اولیه نوشته می‌شوند. منابع ثانویه عمدتاً حاوی حساب‌ها، آثار یا تحقیقاتی هستند که با تجزیه و تحلیل، جذب، ارزیابی، تفسیر و / یا ترکیب منابع اولیه به دست می‌آیند. منابع دست سوم با تلفیق منابع اولیه و ثانویه ایجاد می‌شوند و اغلب بر اساس تحقیقات خاص بر روی منابع ردیف اول و دوم ساخته می‌شوند.[۲۰][۲۲][۲۳]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ شوتول، جیمز تامسون. مقدمه ای بر تاریخچه تاریخ اسناد تمدن، منابع و مطالعات. نیویورک: انتشارات دانشگاه کلمبیا، 1922.
- ↑ اسماعیل، دانیل لرد در تاریخ عمیق و مغز. یک کتاب پایه Ahmanson در علوم انسانی. برکلی: دانشگاه کالیفرنیا، 2008.
- ↑ "The Cuneiform Writing System in Ancient Mesopotamia: Emergence and Evolution". EDSITEment. Retrieved 16 December 2013.
- ↑ Kott, Ruth E. "The origins of writing". The University of Chicago Magazine. Retrieved 16 December 2013.
- ↑ Adès, Harry (2007). A Traveller's History of Egypt. Interlink Publishing. p. 28. ISBN 978-1-56656-654-4.
- ↑ Greer, Thomas H. (2004). A Brief History of the Western World. Cengage Learning. p. 16. ISBN 978-0-534-64236-5.
- ↑ "综述", 中国考古学报第5册(Acta Archaeologica Sinica) (به چینی). 《考古学报》编辑部. 1951.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Lamberg-Karlovsky, C. C. & Jeremy A. Sabloff (1979). Ancient Civilizations: The Near East and Mesoamerica. Benjamin-Cummings Publishing. p. 5. ISBN 0-88133-834-6.
- ↑ Graham, Gordon (1997). "Chapter 1". The Shape of the Past. Oxford University.
- ↑ Tosh، The Pursuit of History، 90.
- ↑ Oldenberg 1879.
- ↑ Tripāṭhī, Śrīdhara, ed. (2008). Encyclopaedia of Pali Literature: The Pali canon. Vol. 1. Anmol. p. 117. ISBN 9788126135608.
- ↑ Ibn Khaldun, Franz Rosenthal, N. J. Dawood (1967), The Muqaddimah: An Introduction to History, p. x, Princeton University Press, شابک ۰−۶۹۱−۰۱۷۵۴−۹.
- ↑ H. مولانا (2001). "اطلاعات در جهان عرب"، Cooperation South Journal 1.
- ↑ Salahuddin Ahmed (1999). A Dictionary of Muslim Names. C. Hurst & Co. Publishers. شابک ۱−۸۵۰۶۵−۳۵۶−۹.
- ↑ Enan, Muhammed Abdullah (2007). Ibn Khaldun: His Life and Works. The Other Press. p. v. ISBN 983-9541-53-6.
- ↑ دکتر سوف اختر (1997). "مفهوم علمی اسلامی"، الطوحید: مجله فصلنامه دین و فرهنگ اسلامی 12 (3).
- ↑ Colin Webb; Kevin Bradley (1997). "Preserving Oral History Recordings". National Library of Australia. Archived from the original on 20 June 2008. Retrieved 16 December 2013.
- ↑ Tosh، The Pursuit of History 58-59
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ "Primary, Secondary and Tertiary Sources". University of Maryland Libraries. Archived from the original on 3 July 2013. Retrieved 10 July 2013.
- ↑ "Library Guides: Primary, secondary and tertiary sources" بایگانی‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۰۵ توسط Wayback Machine
- ↑ "Glossary, Using Information Resources". Archived from the original on 28 August 2008. ("Tertiary Source" is defined as "reference material that synthesizes work already reported in primary or secondary sources")
- ↑ "Library Guides: Primary, secondary and tertiary sources". Archived from the original on 12 February 2005.
کتابشناسی
[ویرایش]- Oldenberg, Hermann (1879). Dipavamsa. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-0217-5.
- Tosh, John (2006). The Pursuit of History (4th ed.). Pearson Longamn. ISBN 9781405823517.