تاریخچه‌ی سوپر کامپیوتر ها
تاریخچه‌ی سوپر کامپیوتر ها
[ویرایش]تاریخچه سوپرکامپیوتر ها به دهه ۱۹۶۰ برمی‌گردد، زمانی که مجموعه‌ای از کامپیوتر ها در شرکت کنترل دیتا (CDC) توسط سیمور کری طراحی شدند تا با استفاده از طراحی‌های نوآورانه و موازی‌سازی به عملکرد محاسباتی برتر دست یابند. [1] CDC 6600 که در سال ۱۹۶۴ عرضه شد، به‌طور کلی به عنوان اولین سوپر کامپیوتر محسوب می‌شود. [2][3] با این حال، برخی کامپیوترهای قدیمی‌تر نیز برای زمان خود به عنوان سوپر کامپیوتر در نظر گرفته می‌شدند، مانند IBM NORC در سال 1954،[4] و در اوایل دهه 1960، UNIVAC LARC (1960)، [5] IBM 7030 Stretch (1962)، [6] و Manchester Atlas (1962)، همگی از قدرت مشابهی برخوردار بودند.
در دهه 1980 میلادی، ابرکامپیوترهایی با تنها چند پردازنده استفاده می‌شدند، اما در دهه 1990، دستگاه‌هایی با هزاران پردازنده در ایالات متحده و ژاپن ظاهر شدند که رکوردهای عملکرد محاسباتی جدیدی را برپا کردند.
تا پایان قرن بیستم، ابرکامپیوترهای پردازش موازی با هزاران پردازنده‌ای که بدون نیاز به تغییرات یا سفارشی‌سازی به‌طور مستقیم قابل استفاده هستند ، مانند آنهایی که در رایانه‌های شخصی یافت می‌شود، ساخته شدند و نفوذی به سد محاسباتی ترافلاپس داشتند.
پیشرفت در دهه اول قرن ۲۱ بسیار چشمگیر بود و ابرکامپیوترهایی با بیش از ۶۰٬۰۰۰ پردازنده ظاهر شدند که به سطوح عملکرد پتافلاپس رسیدند.
آغازها: دهه‌ها ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰
[ویرایش]سوپر کامپیوتینگ" برای اولین بار در سال ۱۹۲۹ در روزنامه [7] New York World به استفاده از ماشین های‌محاسباتی سفارشی بزرگی اشاره داشت که شرکت IBM برای دانشگاه کلمبیا ساخته بود[8].
در سال ۱۹۵۷، یک گروه از مهندسین از شرکت Sperry Corporation جدا شده و شرکت Control Data Corporation (CDC) را در مینه‌سوتا، مینیاپولیس تأسیس کردند. سیمور کری یک سال بعد از آن از شرکت Sperry جدا شده و به همراه همکارانش به CDC پیوست. [1]
در سال ۱۹۶۰، کری CDC 1604 را کامل کرد که یکی از نسل‌های اول کامپیوترهای ترانزیستوری موفق تجاری بود و در زمان عرضه‌اش، سریعترین کامپیوتر جهان بود. [9] با این حال، Harwell CADET تماماً ترانزیستوری در سال ۱۹۵۱ قابل استفاده بود و IBM کامپیوتر ترانزیستوری تجاری موفق خود را با نام IBM 7090 در سال ۱۹۵۹ تحویل داد.
در اواخر دهه 1960، کری تصمیم گرفت یک کامپیوتر طراحی کند که با یک مارژین بزرگترین سرعت را در جهان داشته باشد. پس از چهار سال آزمایش همراه با همکارانش جیم تورنتون و دین روش و حدود 30 مهندس دیگر، کری در سال 1964 مدل CDC 6600 را تکمیل کرد. Cray از ترانزیستورهای ژرمانیوم به سیلیکون منتقل شد که توسط شرکت فرچایلد سمیکانداکتر ساخته شده بودند و از فرایند planar استفاده می‌کردند. این ترانزیستورها دارای معایب ترانزیستورهای سیلیکون mesa نبودند. او این ترانزیستورها را بسیار سریع اجرا کرد و محدودیت سرعت نور باعث طراحی بسیار فشرده‌ای با مشکلات شدید گرم شدن شد که با معرفی یخچال به تصمیم دین روش حل شد. [10] 6600 با ضریبی سه برابر درخشان‌ترین کامپیوتر قبلی صنعت، IBM 7030 Stretch را پیش سر گرفت. [11][12] با عملکردی تا سه مگافلاپس [13][14] ، آن با نام "سوپرکامپیوتر" شناخته شد و با فروش ۲۰۰ دستگاه به قیمت ۹ میلیون دلار هر کدام، بازار سوپرکامپیوترها را تعریف کرد[9][15].
در دهه ۱۹۶۰، کامپیوتر CDC 6600 با اعمال "بیرون سپردن" کار به عناصر محاسباتی جانبی، CPU (واحد پردازش مرکزی) را از پردازش داده‌های واقعی آزاد کرد. کامپایلر فرتران مینه‌سوتا برای این دستگاه توسط Liddiard و Mundstock در دانشگاه مینه‌سوتا توسعه یافت و با استفاده از آن، CDC 6600 می‌توانست در عملیات ریاضی استاندارد ۵۰۰ کیلوفلاپ را حفظ کند[16]. در سال ۱۹۶۸، Cray CDC ۷۶۰۰ را تکمیل کرد که باز هم سریعترین کامپیوتر جهان بود. [9] با فرکانس ۳۶ مگاهرتز، ۷۶۰۰ ۳.۶ برابر سرعت کلاک ۶۶۰۰ داشت، اما به دلیل نوآوری‌های فنی دیگر به صورت قابل توجهی سریع‌تر اجرا می‌شد. آنها تنها حدود ۵۰ دستگاه از مدل ۷۶۰۰ را فروختند که به معنای کاملی شکست نبود. کری در سال ۱۹۷۲ از CDC خارج شد تا شرکت خود را تشکیل دهد[9]. دو سال پس از رفتن او، CDC مدل STAR-100 را تحویل داد که با ۱۰۰ مگافلاپ، سه برابر سرعت ۷۶۰۰ بود. همراه با سیستم کامپیوتری پیشرفته از شرکت تگزاس اینسترومنتس ، STAR-100 یکی از اولین دستگاه‌هایی بود که از پردازش برداری استفاده می‌کردند، ایده‌ای که از حدود سال ۱۹۶۴ توسط زبان برنامه نویسی APL الهام گرفته بود. [17][18]
در سال ۱۹۵۶، یک تیم در دانشگاه منچستر در انگلستان، زمینه‌سازی توسعه MUSE را آغاز کردند — یک نام مشتق شده از موتور میکروثانیه — با هدف ساخت یک کامپیوتر که قادر به عملکرد با سرعت‌های پردازشی نزدیک به یک میکروثانیه برای هر دستور باشد، یعنی تقریباً یک میلیون دستور در ثانیه. Mu (نام حرف یونانی μ) پیشوندی است که در SI و سایر سیستم‌های واحدها، برای نشان دادن ضریب 6-۱۰ (یک میلیونم) استفاده می‌شود.
در پایان سال ۱۹۵۸، فرانتی توافق کرد که با دانشگاه مانچستر در این پروژه همکاری کند و کامپیوتر به زودی پس از آن با نام آتلس شناخته می‌شود و این مشروع مشترک تحت کنترل تام کیلبرن قرار می‌گیرد. اولین آتلس به‌طور رسمی در تاریخ ۷ دسامبر ۱۹۶۲، تقریباً سه سال قبل از معرفی سوپرکامپیوتر Cray CDC 6600، به عنوان یکی از اولین سوپرکامپیوترهای جهان به بهره‌برداری رسید. در زمان به کار گیری آن، آتلس به عنوان قدرتمندترین کامپیوتر جهان محسوب می‌شد و معادل چهار عدد IBM 7094 بود. گفته می‌شد که هرگاه آتلس غیرفعال می‌شد، نیمی از ظرفیت کامپیوتری انگلستان از بین می‌رفت. [20] آتلس، فناوری حافظه مجازی و صفحه‌بندی را به عنوان روشی برای توسعه حافظه کاری خود به کار برد که با ترکیب ۱۶٬۳۸۴ واژه حافظه مغناطیسی اصلی با ۹۶هزار واژه حافظه دیسکی فرعی، حافظه خود را گسترش می‌دهد. [21] آتلس همچنین پیشروی در زمینه نرم‌افزار سرپرست آتلس را نیز داشت که به عنوان "اولین سیستم عامل مدرن قابل شناسایی" توسط بسیاری از افراد در نظر گرفته می‌شود. [20]
دوره‌ی کری: اواسط دهه ۷۰ و ۱۹۸۰
[ویرایش]چهار سال پس از ترک CDC، کری در سال 1976، سوپر کامپیوتر Cray-1 با سرعت 80 مگاهرتز را تحویل داد و آن به موفق‌ترین سوپرکامپیوتر در تاریخ تبدیل شد. [18][22] Cray-1 ، که از مدارهای یکپارچه با دو گیت در هر تراشه استفاده میکرد، یک پردازنده برداری بود. این کامپیوتر نوآوری‌های زیادی را معرفی کرد، مانند چینش‌ها (chaining)، که در آن ثبت‌های علمی و برداری نتایج میانی تولید میکنند که بدون نیاز به ارجاعات حافظه اضافی، میتوانند بلافاصله استفاده شوند و سرعت محاسباتی را کاهش نمی‌دهند[10][23]. Cray X-MP (طراحی شده توسط استیو چن) در سال 1982 به عنوان یک پردازنده برداری موازی با حافظه مشترک و پشتیبانی بهتر از چینش‌ها و چندین خط لوله حافظه عرضه شد. همه سه خط لوله اعشاری در X-MP میتوانستند همزمان عمل کنند. [23] تا سال 1983، کری و کنترل دیتا رهبران سوپرکامپیوتر بودند؛ علیرغم تراز برتری در بازار کامپیوتر کلی IBM قادر به تولید یک رقیب سودآورنبود[24].
کامپیوتر Cray-2 که در سال 1985 عرضه شد، یک کامپیوتر مایع با چهار پردازنده بود که به‌طور کامل درون یک مخزن از فلورینرت قرار گرفته بود و در حین عملکرد خود حباب‌هایی از آن برافروخت.[10] این کامپیوتر به سرعت 1.9 گیگافلوپس رسید و سریعترین سوپرکامپیوتر جهان و اولین کامپیوتری بود که مرز گیگافلاپ را شکست.[25] Cray-2 یک طراحی کاملاً جدید بود. از زنجیره‌بندی استفاده نمی‌کرد و تاخیر حافظه بالایی داشت، اما استفاده بیشتری از خط‌های تولیدی (پایپلاینینگ) داشت و برای مسائلی که نیاز به حافظه بزرگ داشتند، ایده‌آل بود. [23] هزینه نرم‌افزار در توسعه سوپرکامپیوترها نباید کم ارزش شمرده شود، زیرا در دهه 1980، هزینه توسعه نرم‌افزار در کری برابر با هزینه‌های سخت‌افزاری بود. [26] این روند به موجب تغییر سیستم عامل درونی کری به سیستم عامل UNICOS مبتنی بر یونیکس منجر شد. [26]
کامپیوتر Cray Y-MP نیز که نیز توسط استیو چن طراحی شده بود، در سال 1988 به عنوان بهبودی از مدل X-MP عرضه شد و می‌توانست هشت پردازنده برداری با سرعت 167 مگاهرتز و عملکرد بالقوه 333 مگافلوپس در هر پردازنده داشته باشد. [23] در اواخر دهه 1980، آزمایش کری برای استفاده از نیمه‌هادی‌های گالیم آرسنید در کامپیوتر Cray-3 موفقیت آمیز نبود. سیمور کری در اوایل دهه 1990 به ساخت یک کامپیوتر با معماری همزمانی گسترده پرداخت، اما در سال 1996 در یک تصادف رانندگی جان خود را از دست داد، قبل از اینکه بتواند آن را به پایان برساند. اما تحقیقات کری موفق به تولید چنین کامپیوترهایی شد[22][10].
پردازش انبوه:دهه ۱۹۹۰
[ویرایش]در دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی، Cray-2 با فقط ۸ پردازنده به عنوان یک سوپرکامپیوتر، مرزهای محاسبات فوق العاده را تعیین کرد. در دهه‌ی ۱۹۹۰، سوپرکامپیوترهایی با هزاران پردازنده شروع به ظاهر شدن کردند. یک توسعه دیگر در پایان دهه ی ۱۹۸۰، ظهور سوپرکامپیوترهای ژاپنی بود، برخی از آنها بر پایه‌یCray-1 مدل‌سازی شده بودند.
در سال 1989 شرکت NEC Corporation مدل SX-3/44R را معرفی کرد و یک سال بعد با مدل چهار پردازنده‌ای خود، عنوان سریعترین کامپیوتر جهان را کسب کرد[27]. با این حال، در سال 1994، کامپیوتر فوجیتسو به نام Numerical Wind Tunnel با استفاده از ۱۶۶ پردازنده وکتور، رتبه اول را کسب کرد. این کامپیوتر یک سرعت بالقوه ۱.۷ گیگافلاپ برای هر پردازنده داشت. [28][29]
Hitachi SR2201 در سال 1996 با استفاده از ۲،۰۴۸ پردازنده که از طریق یک شبکه متقاطع سه‌بعدی سریع متصل بودند، عملکرد بالقوه‌ی ۶۰۰ گیگافلاپ را بدست آورد. [30][31][32]
در همان دوره، Intel Paragon با تنظیمات مختلف می‌توانست دارای ۱٬۰۰۰ تا ۴٬۰۰۰ پردازنده Intel i860 باشد و در سال ۱۹۹۳ به عنوان سریعترین کامپیوتر جهان رتبه بندی شد. Paragon یک دستگاه موازی MIMD بود که پردازنده‌ها را از طریق یک مش دوبعدی با سرعت بالا متصل میکرد، این امکان را به فرایندها می‌داد که در گره‌های جداگانه اجرا شوند؛ ارتباطات خود را از طریق رابط ارسال پیام انجام می‌دادند[33] .
تا سال ۱۹۹۵، Cray همچنین سیستم‌های موازی بسیار موازی را حمل میکرد، به عنوان مثال Cray T3E با بیش از ۲٬۰۰۰ پردازنده که از یک اتصال سه‌بعدی توروس استفاده میکرد. [34][35]
ساختار Paragon به زودی منجر به کامپیوتر با معماری همزمانی گستردهIntel ASCI Red در ایالات متحده شد، که به عنوان بخشی از ابتکار شبیه‌سازی و محاسبات پیشرفته، رتبه اول کامپیوترهای سوپر را تا انتهای قرن بیستم در اختیار داشت. این همچنین یک سیستم موازی MIMD مبتنی بر مش با بیش از ۹٬۰۰۰ گره محاسباتی و بیش از ۱۲ ترابایت فضای دیسک بود، اما از پردازنده‌های پنتیوم پرو با کیفیت استفاده میکرد که می‌توان آنها را در کامپیوترهای شخصی روزمره پیدا کرد. ASCI Red ، نخستین سیستمی بود که در سال ۱۹۹۶ بر روی بایگانی MP- Linpack ۱ ترافلاپ را عبور کرد و به مرور به ۲ ترافلاپ دست پیدا کرد. [36]
استفاده از قدرت محاسباتی پتا در قرن 21
[ویرایش]در دهه‌ی اول قرن بیست‌ویکم پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌ی ابرکامپیوترها صورت گرفت. کارایی ابرکامپیوترها همچنان افزایش یافت، اما به‌طور چشمگیری نبود. به عنوان مثال، کامپیوتر Cray C90 در سال ۱۹۹۱ از ۵۰۰ کیلووات برق استفاده میکرد، در حالی که در سال ۲۰۰۳ کامپیوتر ASCI Q از ۳,۰۰۰ کیلووات برق استفاده میکرد و در عین حال دو هزار برابر سریع‌تر بود، که باعث افزایش عملکرد در هر وات ۳۰۰ برابری شد. [37]
در سال ۲۰۰۴، ابرکامپیوتر Earth Simulator ساخته‌شده توسط شرکت NEC در ژاپن با مشارکت سازمان فناوری دریایی و زمینی ژاپن به توان ۳۵.۹ ترافلاپس رسید، با استفاده از ۶۴۰ نود، هر کدام دارای هشت پردازنده‌ی برداری اختصاصی بودند.[38]
معماری ابرکامپیوتر IBM Blue Gene در قسمت اول قرن بیست‌ویکم استفاده‌ی گسترده‌ای داشت و ۲۷ کامپیوتر از لیست TOP500 از این معماری استفاده می‌کردند. رویکرد Blue Gene در واقع کمبود سرعت پردازنده را برای کاهش مصرف برق معاوضه می‌کند، تا تعداد بیشتری از پردازنده‌ها در دماهای تهویه‌شده‌ی هوا استفاده شود. این ماشین‌ها میتوانستند از بیش از ۶۰٬۰۰۰ پردازنده استفاده کنند و با داشتن ۲۰۴۸ پردازنده "در هر رک" آنها را از طریق اتصال سه‌بعدی توروس به هم وصل می‌کردند. [39][40]
پیشرفت‌های چین به سرعت صورت گرفت و این کشور در ژوئن ۲۰۰۳ در رتبه‌ی ۵۱ام در لیست TOP500 قرار گرفت؛ سپس این رتبه در نوامبر ۲۰۰۳ به ۱۴م، در ژوئن ۲۰۰۴ به ۱۰م و سپس در ۲۰۰۵ به ۵ام افزایش یافت و در سال ۲۰۱۰ با ابرکامپیوتر ۲.۵ پتافلاپس تیانه-۱ رتبه‌ی اول را کسب کرد. [41][42]
در ژوئیه ۲۰۱۱، ابرکامپیوتر ۸.۱ پتافلاپسی K ژاپن رتبه‌ی اول را به‌دست آورد، با استفاده از بیش از ۶۰٬۰۰۰ پردازنده SPARC64 VIIIfx که در بیش از ۶۰۰ کابینت قرار گرفته بودند. این نکته که این ابرکامپیوتر بیش از ۶۰ برابر سریع‌تر از Earth Simulator بود و اینکه Earth Simulator هفت سال پس از اینکه رتبه‌ی اول را داشته بود به رتبه‌ی ۶۸ام سقوط کرده بود، هر دو نشان از افزایش چشمگیر عملکرد برتر و گسترش گسترده‌ی فناوری ابرکامپیوتر در سراسر جهان می‌دهد.[43][44][45]
تا سال ۲۰۱۴، Earth Simulator از لیست خارج شده بود و تا سال ۲۰۱۸ ابرکامپیوتر K از رتبه‌ی ده اول خارج شده بود. تا سال ۲۰۱۸، Summit به قوی‌ترین ابرکامپیوتر جهان تبدیل شده بود با ۲۰۰ پتافلاپس. در سال ۲۰۲۰، ژاپن دوباره رتبه‌ی اول را با ابرکامپیوتر فوگاکو با عملکرد ۴۴۲ پتافلاپس به‌دست آورد. در نهایت، از سال ۲۰۲۲ تاکنون (تا دسامبر ۲۰۲۳) قوی‌ترین ابرکامپیوتر جهان ابرکامپیوتر Frontier شرکت هیولت پکارد انترپرایز یا همان OLCF-5 بود که در مرکز محاسبات رهبری اوراینچ تنسی، ایالات متحده آمریکا میزبانی می‌شد. Frontier بر اساس کامپیوتر Cray EX بود، از قوی‌ترین ابرپردازنده‌ها و پردازنده‌های گرافیکی شرکت AMD استفاده میکرد و با دستیابی به Rmax برابر با ۱.۱۰۲ اکسا فلاپس، یعنی ۱.۱۰۲ کوادریلیون عملیات در هر ثانیه، به عنوان اولین ابرکامپیوتر اگزافلاپس جهان شناخته می‌شد.[46][47][48][49][50]
TOP500 جدول تاریخی
[ویرایش]این یک لیست از کامپیوترهایی است که از سال ۱۹۹۳ به بعد بر روی لیست TOP500 ظاهر شده‌اند.[51] "سرعت بیشینه" به عنوان رتبه "Rmax" ذکر شده است.
|
سال |
سوپرکامپیوتر |
Peak speed (Rmax) |
Power efficiency
(GFLOPS per Watt) |
مکان |
|
1993 |
Fujitsu Numerical Wind Tunnel |
124.50 GFLOPS |
National Aerospace Laboratory, Tokyo, Japan | |
|
1993 |
Intel Paragon XP/S 140 |
143.40 GFLOPS |
DoE-Sandia National Laboratories, New
Mexico, USA | |
|
1994 |
Fujitsu Numerical Wind
Tunnel |
170.40 GFLOPS |
National Aerospace Laboratory, Tokyo, Japan | |
|
1996 |
Hitachi SR2201/1024 | 220.40 GFLOPS | University of Tokyo, Japan | |
| Hitachi CP-PACS/2048 | 368.20 GFLOPS | University of Tsukuba, Tsukuba, Japan | ||
| 1997 | Intel ASCI Red/9152 | 1.338 TFLOPS | DoE-Sandia National Laboratories, New Mexico, USA | |
| 1999 | Intel ASCI Red/9632 | 2.3796 TFLOPS | ||
|
2000 |
IBM ASCI White |
7.226 TFLOPS |
DoE-Lawrence Livermore National Laboratory, California, USA | |
| 2002 | NEC Earth Simulator | 35.860 TFLOPS | Earth Simulator Center, Yokohama, Japan | |
| 2004 |
IBM Blue Gene/L |
70.720 TFLOPS | DoE/IBM Rochester, Minnesota, USA | |
|
2005 |
136.800 TFLOPS | DoE/U.S. National Nuclear Security Administration,
Lawrence Livermore National Laboratory, California, USA | ||
| 280.600 TFLOPS | ||||
| 2007 | 478.200 TFLOPS | |||
|
2008 |
IBM Roadrunner |
1.026 PFLOPS | DoE-Los Alamos National Laboratory, New Mexico, USA | |
| 1.105 PFLOPS | 0.445 | |||
|
2009 |
Cray Jaguar |
1.759 PFLOPS |
DoE-Oak Ridge National Laboratory, Tennessee, USA | |
|
2010 |
Tianhe-IA |
2.566 PFLOPS |
0.635 |
National Supercomputing Center, Tianjin, China |
| 2011 | Fujitsu K computer | 10.510 PFLOPS | 0.825 | Riken, Kobe, Japan |
|
2012 |
IBM Sequoia |
16.320 PFLOPS |
Lawrence Livermore National Laboratory, California, USA | |
|
2012 |
Cray Titan |
17.590 PFLOPS |
Oak Ridge National Laboratory, Tennessee, USA | |
| 2013 | NUDT Tianhe-2 | 33.860 PFLOPS | 2.215 | Guangzhou, China |
| 2016 | Sunway TaihuLight | 93.010 PFLOPS | 6.051 | Wuxi, China |
|
2018 |
IBM Summit |
122.300 PFLOPS |
14.668 |
DoE-Oak Ridge National Laboratory, Tennessee, USA |
| 2020 | Fugaku | 415.530 PFLOPS | 15.418 | Riken, Kobe, Japan |
|
2021 |
Frontier |
>1.1 EFLOPS |
Oak Ridge Leadership Computing Facility,
AMD, USA |
کنترل صادرات
[ویرایش]هماهنگی همکاری تجاری برای کنترل صادرات (CoCom) و واقعیت موضوع جابه‌جایی یعنی توافقنامه‌ی واسنار، به‌طور قانونی کنترل می‌کردند، یعنی نیاز به مجوز و تایید و نگهداری اسناد داشتند و یا به‌طور کامل صادرات کامپیوترهای با عملکرد بالا (HPCs) به برخی از کشورها را منع کرده بودند. این کنترل‌ها به دلیل افزایش سختی در توجیه آنها، منجر به تسهیل در مقررات شده است. برخی ادعا کرده‌اند که این مقررات هرگز توجیه‌پذیر نبوده‌اند. [52][53][54][55][56][57]
همچنین ببینید
[ویرایش]FLOPS – شاخص عملکرد کامپیوتر
Green500 – رتبه‌بندی ابرکامپیوترها از TOP500 بر اساس کارایی انرژی
تعداد دستورالعمل در ثانیه – معیار سرعت پردازش کامپیوتر
ابرکامپیوترهای نیمه‌فرصتی – الگوی محاسباتی برای ابرکامپیوترها
لینک‌های خارجی
[ویرایش]Supercomputers (1960s-1980s) (https://www.computerhistory.org/revolution/?alias=supercomputers&type=section) at the Computer History Museum
منابع
[ویرایش]1. Chen, Sao-Jie; Lin, Guang-Huei; Hsiung, Pao-Ann; Hu, Yu-Hen (2009). Hardware software co-design of a multimedia SOC platform (https://books.google.com/books?id=OXyo3om9ZOkC&pg=PA70) . Springer Science+Business Media. pp. 70–72. ISBN 9781402096235. Retrieved 20 February 2018.
2. Impagliazzo, John; Lee, John A. N. (2004). History of computing in education (https://books.google.c om/books?id=SzTTBwAAQBAJ&pg=PA172) . Springer. p. 172. ISBN 1-4020-8135-9. Retrieved
20 February 2018.
3. Sisson, Richard; Zacher, Christian K. (2006). The American Midwest: an interpretive encyclopedia (http s://books.google.com/books?id=n3Xn7jMx1RYC&pg=PA1489) . Indiana University Press. p. 1489. ISBN 0-253-34886-2.
4. Frank da Cruz (25 October 2013) [2004]. "IBM NORC" (http://www.columbia.edu/cu/comput inghistor y/norc.html) . Retrieved 20 February 2018.
5. Lundstrom, David E. (1984). A Few Good Men from UNIVAC (https://books.google.com/books?id=CK 4LAAAACAAJ) . MIT Press. ISBN 9780735100107. Retrieved 20 February 2018.
6. David Lundstrom, A Few Good Men from UNIVAC, page 90, lists LARC and STRETCH as supercomputers.
7. Eames, Charles; Eames, Ray (1973). A Computer Perspective. Cambridge, Mass: Harvard University Press. p. 95.. Page 95 identifies the article as "Super Computing Machines Shown". New York World. March 1, 1920.. However, the article shown on page 95 references the Statistical Bureau in
Hamilton Hall, and an article at the Columbia Computing History web site states that such did not exist until 1929. See The Columbia Difference Tabulator - 1931 (http://www.columbia.edu/acis/hist ory/packard.html)
8. "Super Computing Machines Shown (in New York World)" (http://www.columbia.edu/cu/comput inghist ory/statlab-clipping.jpg) . Retrieved 26 February 2024.
9. Hannan, Caryn (2008). Wisconsin Biographical Dictionary (https://books.google.com/books?id=V08bj kJeXkAC&pg=PA83) . State History Publications. pp. 83–84. ISBN 978-1-878592-63-7. Retrieved
20 February 2018.
10. Murray, Charles J. (1997). The Supermen (https://books.google.com/books?id=VsA86kiUkC0C) . Wiley & Sons. ISBN 9780471048855.
11. "Designed by Seymour Cray, the CDC 6600 was almost three t imes faster than the next fastest machine of its day, the IBM 7030 Stretch." Making a World of Difference: Engineering Ideas into Reality (https://books.google.com/books?isbn=0309312655) . National Academy of Engineering. 2014. ISBN 978-0309312653.
12. "In 1964 Cray's CDC 6600 replaced Stretch as the fastest computer on Earth." Sofroniou, Andreas (2013). Expert Systems, Knowledge Engineering for Human Replication (https://books.google.com/bo oks?isbn=1291595090) . Lulu.com. ISBN 978-1291595093.
13. Anthony, Sebastian (April 10, 2012). "The History of Supercomputers" (http://www.ext remetech.co m/extreme/125271-the-history-of-supercomputers) . ExtremeTech. Retrieved 2015-02-02.
14. "CDC 6600" (http://www.brit annica.com/EBchecked/topic/899655/CDC-6600) . Encyclopædia Britannica. Retrieved 2015-02-02.
15. Ceruzzi, Paul E. (2003). A history of modern computing (https://archive.org/det ails/historyofmodernc 00ceru_0) . MIT Press. p. 161 (https://archive.org/det ails/historyofmodernc00ceru_0/page/16
1) . ISBN 978-0-262-53203-7. Retrieved 20 February 2018.
16. Frisch, Michael J. (December 1972). "Remarks on algorithm 352 [S22], algorithm 385 [S13],
algorithm 392 [D3]" (https://doi.org/10.1145%2F361598.361914) . Communications of the ACM. 15
(12): 1074. doi:10.1145/361598.361914 (https://doi.org/10.1145%2F361598.361914) .
S2CID 6571977 (https://api.semant icscholar.org/CorpusID:6571977) .
17. Fosdick, Lloyd Dudley (1996). An Introduction to high-performance scientific computing (https://archiv e.org/details/introductiontohi00fosd) . MIT Press. p. 418 (https://archive.org/det ails/introductiont ohi00fosd/page/418) . ISBN 0-262-06181-3.
18. Hill, Mark Donald; Jouppi, Norman Paul; Sohi, Gurindar (1999). Readings in computer architecture. Gulf Professional. pp. 41–48. ISBN 978-1-55860-539-8.
19. "The Atlas" (https://web.archive.org/web/20120728105352/ht tp://www.comput er50.org/kgill/atlas/ atlas.html) . University of Manchester. Archived from the original (http://www.comput er50.org/kgil l/atlas/atlas.html) on 28 July 2012. Retrieved 21 September 2010.
20. Lavington, Simon Hugh (1998). A History of Manchester Computers (https://books.google.com/book s?id=rVnxAAAAMAAJ) (2 ed.). Swindon: The British Computer Society. pp. 41–52. ISBN 978-1- 902505-01-5.
21. Creasy, R. J. (September 1981), "The Origin of the VM/370 Time-Sharing System" (http://pages.cs.w isc.edu/~stjones/proj/vm_reading/ibmrd2505M.pdf) (PDF), IBM Journal of Research & Development, vol. 25, no. 5, p. 486
22. Reilly, Edwin D. (2003). Milestones in computer science and information technology (https://archive.or g/details/milestonesincomp0000reil) . Bloomsbury Academic. p. 65 (https://archive.org/det ails/mil estonesincomp0000reil/page/65) . ISBN 1-57356-521-0.
23. Tokhi, M. O.; Hossain, Mohammad Alamgir (2003). Parallel computing for real-time signal processing and control (https://archive.org/det ails/parallelcomputin00phdm) . Springer. pp. 201 (https://archiv e.org/details/parallelcomputin00phdm/page/n209) -202. ISBN 978-1-85233-599-1.
24. Greenwald, John (1983-07-11). "The Colossus That Works" (http://cont ent.time.com/time/magazi ne/article/0,9171,949693-2,00.html) . Time. Archived (https://web.archive.org/web/2008051400433 4/http://www.t ime.com/time/magazine/article/0,9171,949693-2,00.html) from the original on 2008-05-14. Retrieved 2019-05-18.
25. Due to Soviet propaganda, it can be read sometimes that the Soviet supercomputer M13 was the first to reach the gigaflops barrier. Actually, the M13 construction began in 1984, but it was not
operational before 1986. Rogachev Yury Vasilievich, Russian Virtual Computer Museum (https://ww w.computer-museum.ru/english/galglory_en/Rogachev.php)
26. MacKenzie, Donald (1998). Knowing machines: essays on technical change. MIT Press. pp. 149–151. ISBN 0-262-63188-1.
27. Glowinski, R.; Lichnewsky, A. (January 1990). Computing methods in applied sciences and engineering. pp. 353–360. ISBN 0-89871-264-5.
28. "TOP500 Annual Report 1994" (http://www.net lib.org/benchmark/top500/reports/report94/main.ht ml) . 1 October 1996.
29. Hirose, N.; Fukuda, M. (1997). Numerical Wind Tunnel (NWT) and CFD Research at National Aerospace Laboratory. Proceedings of HPC-Asia '97. IEEE Computer Society. doi:10.1109/HPC.1997.592130 (htt ps://doi.org/10.1109%2FHPC.1997.592130) .
30. Fujii, H.; Yasuda, Y.; Akashi, H.; Inagami, Y.; Koga, M.; Ishihara, O.; Kashiyama, M.; Wada, H.; Sumimoto,
T. (April 1997). Architecture and performance of the Hitachi SR2201 massively parallel processor system. Proceedings of 11th International Parallel Processing Symposium. pp. 233–241.
doi:10.1109/IPPS.1997.580901 (https://doi.org/10.1109%2FIPPS.1997.580901) . ISBN 0-8186-7793- 7.
31. Iwasaki, Y. (January 1998). "The CP-PACS project". Nuclear Physics B - Proceedings Supplements. 60
(1–2): 246–254. arXiv:hep-lat/9709055 (https://arxiv.org/abs/hep-lat /9709055) .
Bibcode:1998NuPhS..60..246I (https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998NuPhS..60..246I) .
doi:10.1016/S0920-5632(97)00487-8 (https://doi.org/10.1016%2FS0920-5632%2897%2900487-8) .
32. A.J. van der Steen, Overview of recent supercomputers, Publication of the NCF, Stichting Nationale Computer Faciliteiten, the Netherlands, January 1997.
33. Reed, Daniel A. (2003). Scalable input/output: achieving system balance. MIT Press. p. 182. ISBN 978- 0-262-68142-1.
34. "Cray Sells First T3E-1350 Supercomputer to PhillipsPetroleum" (https://www.t hefreelibrary.com/Cr ay+Sells+First+T3E-1350+Supercomputer+to+Phillips+Petroleum.-a063900928) (Press release). Seattle: Gale Group. Business Wire. 7 August 2000.
35. Agida, N. R.; et al. (et al.) (March–May 2005). "Blue Gene/L Torus Interconnection Network" (https:// web.archive.org/web/20110815102821/http://www.cc.gat ech.edu/classes/AY2008/cs8803hpc_spri ng/papers/bgLtorusnetwork.pdf) (PDF). IBM Journal of Research and Development. 45 (2–3): 265. Archived from the original (http://www.cc.gat ech.edu/classes/AY2008/cs8803hpc_spring/papers/b gLtorusnetwork.pdf) (PDF) on 15 August 2011. Retrieved 9 February 2012.
36. Greenberg, David S. (1998). Heath, Michael T. (ed.). "Enabling Department-Scale Supercomputing" (h ttps://books.google.com/books?id=zo61nbirb_ gC&pg=PA323) . Algorithms for Parallel Processing. 105: 323. ISBN 0-387-98680-4. Retrieved 20 February 2018.
37. Feng, Wu-chun (1 October 2003). "Making a Case for Efficient Supercomputing" (https://doi.org/10. 1145%2F957717.957772) . ACM Queue. 1 (7): 54–64. doi:10.1145/957717.957772 (https://doi.org/1 0.1145%2F957717.957772) . S2CID 11283177 (https://api.semant icscholar.org/CorpusID:1128317 7) .
38. Sato, Tetsuya (2004). "The Earth Simulator: Roles and Impacts". Nuclear Physics B: Proceedings Supplements. 129: 102. Bibcode:2004NuPhS.129..102S (https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004NuPh S.129..102S) . doi:10.1016/S0920-5632(03)02511-8 (https://doi.org/10.1016%2FS0920-5632%280 3%2902511-8) .
39. Almasi, George; et al. (et al.) (2005). Cunha, José Cardoso; Medeiros, Pedro D. (eds.). Early Experience with Scientific Applications on the Blue Gene/L Supercomputer (https://books.google.com/ books?id=RCEHCAAAQBAJ&pg=PA560) . Euro-Par 2005 parallel processing: 11th International Euro- Par Conference. pp. 560–567. ISBN 9783540319252.
40. Morgan, Timothy Prickett (22 November 2010). "IBM uncloaks 20 petaflops BlueGene/Q super" (htt ps://www.t heregister.co.uk/2010/11/22/ibm_blue_gene_q_super/) . The Register.
41. Graham, Susan L.; Snir, Marc; Patterson, Cynthia A. (2005). Getting up to speed: the future of supercomputing (https://archive.org/det ails/gettinguptospeed00grah) . National Academies Press.
p. 188 (https://archive.org/det ails/gettinguptospeed00grah/page/n204) . ISBN 0-309-09502-6.
42. Vance, Ashlee (28 October 2010). "China Wrests Supercomputer Title From U.S." (https://www.nyt i mes.com/2010/10/28/technology/28compute.html) The New York Times. Retrieved 20 February 2018.
43. "Japanese supercomputer 'K' is world's fastest" (https://www.t elegraph.co.uk/technology/news/85 86655/Japanese-supercomputer-K-is-worlds-fastest.html) . The Telegraph. 20 June 2011.
Retrieved 20 June 2011.
44. "Japanese 'K' Computer Is Ranked Most Powerful" (https://www.nyt imes.com/2011/06/20/technol ogy/20computer.html) . The New York Times. 20 June 2011. Retrieved 20 June 2011.
45. "Supercomputer 'K computer' Takes First Place in World" (http://www.fujit su.com/global/news/pr/a rchives/month/2011/20110620-02.html) . Fujitsu. Retrieved 20 June 2011.
46. Wells, Jack (March 19, 2018). "Powering the Road to National HPC Leadership" (https://www.yout ub e.com/watch?v=9tmWN9PR-ZU&t=2h24m41s) . OpenPOWER Summit 2018. Archived (https://web. archive.org/web/20200804004021/https://www.yout ube.com/watch?v=9tmWN9PR-ZU&t=2h24m41s) from the original on August 4, 2020. Retrieved March 25, 2018.
47. Bethea, Katie (February 13, 2018). "Frontier: OLCF'S Exascale Future – Oak Ridge Leadership
Computing Facility" (https://www.olcf.ornl.gov/2018/02/13/front ier-olcfs-exascale-future/) . Oak Ridge National Laboratory - Leadership Computing Facility. Archived (https://web.archive.org/web/201 80310203823/https://www.olcf.ornl.gov/2018/02/13/front ier-olcfs-exascale-future/)from the original on March 10, 2018.
48. "DOE Under Secretary for Science Dabbar's Exascale Update" (https://insidehpc.com/2020/10/doe- under-secretary-for-science-dabbars-exascale-update-frontier-to-be-first-aurora-to-be-monitore d/) . insideHPC. October 9, 2020. Archived (https://web.archive.org/web/20201028093045/ht tps://i nsidehpc.com/2020/10/doe-under-secretary-for-science-dabbars-exascale-update-frontier-to-be-f irst-aurora-to-be-monitored/) from the original on October 28, 2020.
49. Don Clark (May 30, 2022). "U.S. Retakes Top Spot in Supercomputer Race" (https://www.nyt imes.co m/2022/05/30/business/us-supercomputer-frontier.html) . The New York Times. Archived (https:// web.archive.org/web/20220601230913/https://www.nyt imes.com/2022/05/30/business/us-superc
omputer-frontier.html) rom the original on June 1, 2022. Retrieved June 1, 2022.
50. Larabel, Michael (May 30, 2022). "AMD-Powered Frontier Supercomputer Tops Top500 At 1.1
Exaflops, Tops Green500 Too" (https://www.phoronix.com/scan.php?page=news_ item&px=Top500
-Green500-Frontier) . Phoronix. Archived (https://web.archive.org/web/20220606064113/ht tps://w ww.phoronix.com/scan.php?page=news_item&px=Top500-Green500-Frontier) from the original
on June 6, 2022. Retrieved June 1, 2022.
51. "Sublist Generator" (https://www.top500.org/st atistics/sublist/) . Top500. 2017. Retrieved 20 February 2018.
52. "Complexities of Setting Export Control Thresholds: Computers". Export controls and nonproliferation policy (http://www.princeton.edu/~ot a/disk1/1994/9408/940810.PDF) (PDF). DIANE Publishing. May 1994. ISBN 9781428920521.
53. Wolcott, Peter; Goodman, Seymour; Homer, Patrick (November 1998). "High Performance
Computing Export Controls: Navigating Choppy Waters" (http://www.isqa.unomaha.edu/wolcot t/Pu blications/vpcacm.htm) . Communications of the ACM. 41 (11). New York, USA: 27–30doi:10.1145/287831.287836 (https://doi.org/10.1145%2F287831.287836) . S2CID 18519822 (http s://api.semant icscholar.org/CorpusID:18519822) .
54. McLoughlin, Glenn J.; Fergusson, Ian F. (10 February 2003). High Performance Computers and Export Control Policy (http://www.fas.org/sgp/crs/RL31175.pdf)(PDF) (Report).
55. Brugger, Seth (1 September 2000). "U.S. Revises Computer Export Control Regulations" (http://ww w.armscontrol.org/act/2000_09/exportsept00) . Arms Control Association.
56. "Export Controls for High Performance Computers" (https://www.federalregist er.gov/articles/201 1/06/24/2011-15842/export-controls-for-high-performance-computers-wassenaar-arrangement-a greement-implementation-for) . 24 June 2011.
57. Blagdon, Jeff (30 May 2013). "US removes sanctions on computer exports to Iran" (https://www.t h everge.com/2013/5/30/4381592/us-removes-sanctions-on-computer-exports-to-iran) .