برکه کاروانسرا

برکه کاروانسرا
نام	برکه کاروانسرا
کشور	ایران
استان	استان هرمزگان
شهرستان	بستک
بخش	مرکزی
اطلاعات اثر
کاربری	آب‌انبار
دیرینگی	صفویه-قاجاریه
دورهٔ ساخت اثر	صفویه
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۵۳۶۶
تاریخ ثبت ملی	۲۴ اسفند ۱۳۸۴
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	آری

برکه کاروانسرا یک آب‌انبار تاریخی مربوط به دوره صفویه-قاجاریه است که در شهر بستک، استان هرمزگان قرار دارد. این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۵۳۶۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این برکه در انتهای خیابان کاروانسرا، غرب کاروانسرای بستک قرار دارد.

آب‌انبار در شهرستان بستک مانند دیگر مناطق جنوب ایران مطمئن‌ترین و رایج‌ترین وسیله تأمین آب مشروب است یک اختلاف مهم آب‌انبارهای جنوب با آب‌انبارهای معمولی در سایر نقاط ایران در منبع آب است در سایر نقاط ایران آب قنات یا رودخانه و چاه را در آب‌انبار بدو منظور ذخیره یا تصفیه انبار می‌کنند، ولی در بستک مانند همه جنوب ایران آب باران را در آب‌انبار ذخیره می‌کنند و دومین اختلاف نیز این است که در آب‌انبارهای جنوب پله و شیر آب به‌شكل آب‌انبارهای دیگر مرسوم نیست که البته علت آن برای جلوگیری از اتلاف آب است.

معماری و ساختار برکه

ساختمان آب‌انبارهای منطقه بستک از سنگ و ساروج تشکیل یافته و بیرون آنها را معمولا هر چند سالی با گچ سفید می‌کنند عمق آبگیر آنها تا سطح زمین از ۴ متر تا ۱۲ متر و قطر آنها از ۶ متر تا ۲۰ متر دیده می‌شود که دارای سه دریچه است که از آنها برای برداشتن آب به‌وسیله سطل و طناب استفاده می‌کنند. همچنین هر برکه دارای یک تا سه دریچه مخصوص ورود آب باران می باشد. قسمت آبگیر برکه معمولاً بصورت استوانه با مقطع دایره‌ای است ولی گاهی‌اوقات با مقطع بیضی و یا مربع و مربع‌مستطیل می‌باشد به‌ندرت هم از دو مربع‌مستطیل که به‌صورت بعلاوه قرار گرفته‌اند ساخته می‌شود در هر حال سقف همه آنها مقطع نيم‌دایره‌ای دارد. مطلب اساسی و قابل توجه در ساختمان این برکه‌ها موقعیت آن است بدین معنی که باید در مسیر جریان آب باران قرار گیرد و باصطلاح هر برکه‌ای دارای یک مَمَر و یا چند ممری است که آب باران آن حوالی را جمع‌آوری کرده و بداخل برکه هدایت می‌کند این ممرها مانند خود برکه‌ها وقف و جزو اراضی عمومی بوده و تغییر و هر نوع تصرف در آنها ممنوع است. برکه‌ها توسط اشخاص خیّر ساخته، تعمير، لایروبی و نگهداری می‌شوند آب برکه‌ها نیز برای استفاده عموم وقف است.

جستارهای وابسته

• آثار ملی ایران
• وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
• آب انبار
• برکه کریکی بستک
• برکه آقا احمد بستک
• برکه شیخ محمد خان
• برکه یوسف خان
• برکه کریکی بستک
• برکه حاجی محمد رشید
• برکه شیخ محمد شیخ عبدالهادی
• برکه شیخ یوسف
• برکه شفیع روستای دهنگ
• برکه شیخ بستک
• برکه ملا روستای دهنگ

منابع

• «آثار ثبت شده». اداره‌کل میراث فرهنگی،گردشگری وصنایع دستی استان هرمزگان. ۲۰ دی ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱.
• حاج علی اکبر پیام بستکی (۱۳۵۹)، فرهنگ بستکی، تهران: انتشارات هفته، ص. ۲۳۷-۲۳۸-۲۳۹-۲۴۰
• مهندس: موحد، جمیل. (بستک و خلیج فارس) چاپ اول، تهران: سال انتشار ۱۳۴۹ خورشیدی.
• «دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱.