برنامه هسته‌ای مصر
عدلی منصور، رئیس‌جمهور مصر در ۷ نوامبر ۲۰۱۳ اعلام کرد که این کشور در حال راه‌اندازی دوبارهٔ برنامهٔ انرژی هسته‌ای خود در الضبعه است؛ همچنین با ساکنین این منطقه نیز توافقی جهت ساخت یک منطقه مسکونی صورت گرفت.[۱] احمد امام، وزیر برق مصر، به‌دلیل مقدار کم منابع انرژی تجدیدپذیر و کمبود سوخت، این پروژه را «لازم» خواند.[۲]
تاریخچه
[ویرایش]برنامهٔ انرژی هسته‌ای مصر در سال ۱۹۵۴ آغاز شد و نخستین رآکتور تحقیقاتی ئی‌تی‌آرآر-۱ در سال ۱۹۵۸ از سوی اتحاد جماهیر شوروی تحویل داده‌شد و توسط جمال عبدالناصر در انشاص واقع در دلتای نیل افتتاح شد.[۳]
در سال ۱۹۶۴ یک ایستگاه انرژی هسته‌ای با توان ۱۵۰ مگاوات الکتریکال راه‌اندازی شد و پس از آن نیز در سال ۱۹۷۴ یک ایستگاه دیگر با توان ۶۰۰ مگاوات الکتریکال به این شبکه اضافه شد. همچنین ادارهٔ نیروگاه‌های انرژی هسته‌ای (NPPA) نیز در سال ۱۹۷۶ تأسیس شد و در سال ۱۹۸۳ کارگاه الضبعه واقع در ساحل مدیترانه‌ای این کشور برای احداث نیروگاه انتخاب شد.[۴] پس از شکست مصر در مقابل اسرائیل در جنگ شش‌روزه در سال ۱۹۶۷ و ضعیف شدن اقتصاد مصر، برنامهٔ هسته‌ای این کشور متروک شد.[۵] در سال ۱۹۶۸ کشور مصر پیمان منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای را امضا کرد اما با اشاره به شواهدی مبنی بر راه‌اندازی برنامه سلاح‌های هسته‌ای توسط اسرائیل، تصویب این پیمان را به تعویق انداخت. در نتیجه مصر بسیاری از متخصصان و دانشمندان هسته‌ای خود که برای جستجوی موقعیت‌های شغلی باید به خارج از کشور سفر می‌کردند را از دست داد. بعضی از این دانشمندان و متخصصان به برنامه هسته‌ای عراق پیوستند و سایر آنان نیز به کانادا مهاجرت کردند؛ برنامه‌های هسته‌ای مصر پس از وقوع فاجعه چرنوبیل متوقف شدند.[۳]
مصر در سال ۱۹۹۲ یک رآکتور تحقیقاتی چندمنظوره ئی‌تی‌آرآر-۲ با قدرت ۲۲ مگاوات را از آرژانتین تحویل گرفت.[۶]
در سال ۲۰۰۶ مصر اعلام کرد که قصد دارد برنامهٔ هسته‌ای غیرنظامی خود را احیاء کرده و در مدت ۱۰ سال یک ایستگاه انرژی هسته‌ای ۱٬۰۰۰ مگاواتی را در الضبعه بنا کند. برآورد شده بود که هزینهٔ ساخت این نیروگاه معادل ۱٫۵ میلیارد دلار خواهد بود و با مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی احداث خواهد شد.[۷] در مارس ۲۰۰۸ توافقنامه‌ای با موضوع استفاده‌های صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را با روسیه به امضا رساند.[۸]
در سال ۲۰۱۲ منطقهٔ الضبعه هدف معترضینی قرار گرفت که مدعی بودند زمین‌های آن‌ها به اشتباه برای جا بازکردن جهت نیروگاه هسته‌ای توسط دولت گرفته شده‌است. تا سال ۲۰۱۲ مجموعهٔ الضبعه در نتیجهٔ این اعتراض‌ها تعطیل شده بود. از آنجا که احداث این نیروگاه متوقف شده بود، دولت محمد مرسی دربارهٔ برنامه‌هایش برای این نیروگاه هیچ بیانیه‌ای منتشر نکرد.[۹]
مصر در ۲۹ آوریل ۲۰۱۳ از مذاکرات دربارهٔ اجرا و تأثیرگذاری پیمان منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای (NPT) در ژنو کنار کشید، اما به‌عنوان تصویب‌کنندهٔ این پیمان باقی ماند.[۱۰]
مصر در نوامبر ۲۰۱۵ و مارس ۲۰۱۷ توافقنامه‌های مقدماتی برای آغاز به کار نخستین رآکتور انرژی آبی-آبی|رآکتور وی‌وی‌ئی‌آر-۱۲۰۰ در نیروگاه انرژی هسته‌ای الضبعه در سال ۲۰۲۴ را با شرکت هسته‌ای روسیه‌ای روس‌اتم امضا کرد. گفتگو برای تأیید نهایی ادامه خواهد داشت.[۱۱][۱۲][۱۳]
فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده
[ویرایش]آژانس بین‌المللی انرژی اتم (IAEA) در اوایل سال ۲۰۰۴ و اواخر سال ۲۰۰۵ تحقیق بررسی در مورد آزمایش‌های کشف‌نشده را آغاز کرد[۱۴] که نتایج آن توسط کارکنان سابق و کنونی این آژانس در منابع آزاد منتشر شد. این تحقیقات به نمایان شدن مواد، فعالیت‌ها و تأسیسات هسته‌ای مرتبط با استخراج، واگردانی، پرتوافکنی و غنی‌سازی که به آژانس گزارش نشده بودند، منجر شد و یک تیم از بازرسان آژانس از ۹ تا ۱۳ اکتبر ۲۰۰۴ از مرکز پژوهش‌های هسته‌ای در انشاص بازدید کردند.[۱۵][۱۶]
محمد البرادعی، مدیر کل آژانس انرژی اتمی در ۱۴ فوریه ۲۰۰۵ گزارشی را تسلیم شورای حکام کرد که شامل گزارش کشف «قصور متعدد مصر در گزارش به آژانس مطابق با تعهداتش» بود.[۱۷][۱۸]
مصر، با بیان اینکه دولت این کشور و آژانس دارای «تعابیر متفاوت» از تعهدات پادمانی مصر هستند، و نیز تأکید بر اینکه «فعالیت‌های هسته‌ای [این کشور] اکیداً با اهداف صلح‌آمیز» هستند، قصور خود در گزارش‌دهی به آژانس را توجیه کرد.[۱۹] بر همین اساس مصر اقدامات اصلاحی را انجام داد و مبادرت با همکاری کامل در طول تحقیق سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ نمود. این تحقیقات زمانی پایان یافت که آزانس بین‌المللی انرژی اتمی هیچ تفاوتی میان یافته‌های آژانس و آنچه در زمان تحقیق اعلام شده بود کشف نکرد، و هیچ شواهدی مبنی که نشانگر استخراج پلوتونیم یا غنی‌سازی اورانیوم یافت نشد، و بازرسی مختومه شد.[۱۶][۲۰]
طبق یک گزارش محدود منتشر شده توسط آژانس انرژی اتمی در مهٔ ۲۰۰۹ (گزارش پیاده‌سازی پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (SIR) برای سال ۲۰۰۸)[۱۸] و جمع‌آوری شده از سوی رویترز، نگهبانان هسته‌ای سازمان ملل متحد در آن زمان در حال تحقیق دربارهٔ کشف مقادیری از اورانیوم بسیار غنی‌شده (HEU) در تأسیسات پژوهشی هسته‌ای بوده‌اند. تشخیص این مقادیر بواسطهٔ نمونه‌های زیست‌محیطی برداشت‌شده در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ از مرکز پژوهش هسته‌ای صورت گرفت که نتیجهٔ آزمایش آن‌ها هم برای اورانیوم کمتر غنی‌شده (LEU) و هم برای اورانیوم بسیار غنی‌شده مثبت بوده و اینکه این ذره‌های اورانیوم بسیار غنی‌شده در درجهٔ تسلیحاتی بوده‌اند یا خیر تأیید نشد.[۲۰][۲۱][۲۲]
مصر علت کشف مواد HEU را اینطور ذکر کرد که این موارد «می‌توانند از طریق آلودگی مخازن حمل رادیوایزوتوپ وارد کشور شده‌باشند»، و بازرسان آژانس انرژی اتمی نیز منبع این ذرات را وارسی نکرده بوده‌اند، و همچنین شواهدی مبنی بر اشتباه بودن توضیحات مصر موجود نبود.[۲۰][۲۱][۲۲] علاوه بر این، این گزارش استنتاج می‌کند که مسائل قبلی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده و مواد گزارش‌شده به شورای حکام در فوریه ۲۰۰۵ دیگر حل‌نشده محسوب نمی‌شوند و تمامی مواد هسته‌ای اعلام‌شده در فعالیت‌های صلح‌آمیز باقی ماندند.[۱۸]
آزمایش‌های واگردانی اورانیوم
[ویرایش]در طول بازرسی‌های دسامبر ۲۰۰۴ و ژانویه ۲۰۰۵، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کشف کرد که مصر در گزارش اولیه در سال ۱۹۸۲ در ارائه گزارش برخی مواد کوتاهی کرده‌است؛ این موارد عبارت بودند از ۶۷ کیلوگرم اورانیوم تترافلورید (UF4) وارداتی، ۳ کیلوگرم فلز اورانیوم وارداتی و تولیدشده به‌صورت بومی، ۹٫۵ کیلوگرم ترکیبات توریم وارداتی و مقادیر کمی از اورانیوم دی‌اکسید (UO2)، تری‌اکسید اورانیوم (UO3) و اورانیوم تترافلورید انبارشده در زیرزمین ساختمان شیمی هسته‌ای واقع در انشاص. مصر گزارش کرد که مواد هسته‌ای را وارد کرده و پیش از ورود اجباری خود به توافق پادمانی، با استفاده از این مواد واگردانی اورانیوم را به پیش برده‌است و سپس امکان دسترسی به ساختمان شیمی هسته‌ای، که آزمایش‌ها بر روی واگردانی اورانیوم در چارچوب توسعهٔ کارکنان برای بخش نخست چرخهٔ سوخت در آن انجام گرفته بود را برای آژانس فراهم کرده و فهرستی از مواد هسته‌ای وارداتی و موادی که متعاقباً تولید شده بودند و در گزارش اولیه در سال ۱۹۸۲ گزارش نشده بودند را در اختیار آژانس قرار داد.[۱۶][۲۳]
مصر به آژانس اعلام کرد که ادارهٔ مواد هسته‌ای (NMA) پروژه‌ای را جهت بازیابی چگالهٔ سنگ معدن اورانیوم از فعالیت‌های پالایشگاه اسید فسفریک در انشاص به‌عنوان یک محصول جانبی آغاز کرده اما در جداسازی اورانیوم موفق نبوده‌است. مصر برنامهٔ خود برای فروشویی توده‌ای سنگ معدن اورانیوم سینا و بیابان‌های شرقی کشور را به آژانس ارائه کرد و اعلام کرد که هیچ مقداری از چگالهٔ سنگ معدن اورانیوم تولید شده در نتیجهٔ فعالیت‌های فروشویی در سطح از خلوص و ترکیبی که نیازمند گزارش باشند، نبوده‌اند.[۱۶]
فعالیت‌های مرتبط با بازفرآوری
[ویرایش]آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مارس ۲۰۰۱ و ژوئیه ۲۰۰۲ در حال تحقیق بر روی نمونه‌های محیطی گرفته‌شده از تابشگردانهای رآکتور ئی‌تی‌آرآر-۱ بود و مقادیری از آکتینیدها و فراورده‌های شکافت را کشف کرد که مصر در مورد آن‌ها در ژوئیه ۲۰۰۳ توضیحاتی ارائه کرد. طبق توضیح مصر، وجود این ذرات به یک پوشش فلزی سوخت هسته‌ای صدمه‌دیده مربوط بود که به آلودگی آب رآکتور، که از مخازن نمونهٔ پرتوافکنی‌شده به داخل تابشگردان‌ها نفوذ کرده‌بود، منجر شده بود.[۱۶]
منابع
[ویرایش]- ↑ Zeinab El Gundy (7 November 2013). "Mansour revives plan for nuclear power plant on Egyptian coast". Ahram Online. Archived from the original on 2 May 2019. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ Al-Masry Al-Youm (9 November 2013). "Egypt's nuclear project inevitable: electricity minister". Egypt Independent. Archived from the original on 22 June 2017. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ John Pike (30 May 2012). "Nuclear Weapons Program". Federation of American Scientists. Archived from the original on 8 February 2019. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ "Emerging Nuclear Energy Countries". World Nuclear Association. November 2013. Archived from the original on 2 May 2016. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ "Egypt's Missile Efforts Succeed with Help from North Korea". Archived from the original on 2016-01-23. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ "ETRR-2". NTI Building a Safe World. James Martin Center for Nonproliferation Studies. Archived from the original on 1 January 2018. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ "Egypt unveils nuclear power plan". BBC. 25 September 2006. Archived from the original on 20 November 2019. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ "Middle Eastern nations do nuclear diplomacy". World Nuclear News. 25 March 2008. Archived from the original on 13 September 2018. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ Sharon Weinberger (20 January 2012). "Radioactive material stolen in Egypt". Nature. Archived from the original on 2 May 2019. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ "Egypt pulls out of talks to protest Middle East nuclear arms". Reuters. 29 April 2013. Archived from the original on 5 December 2017. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ Ezzidin, Toqa (29 November 2015). "El-Dabaa nuclear station to generate electricity in 2024: Prime Minister". Daily News. Egypt. Archived from the original on 2 May 2019. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ "Egypt and Russia agree on two contracts for El Dabaa NPP". Nuclear Engineering International. 20 March 2017. Archived from the original on 26 May 2019. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ Farag, Mohamed (14 March 2017). "Russia launches operations of nuclear unit similar to Dabaa units". Daily News. Egypt. Archived from the original on 2 May 2019. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ Sullivan, Denis Joseph; Jones, Kimberly (2008). Global Security Watch--Egypt: A Reference Handbook. ABC-CLIO. pp. 29–31. ISBN 978-0-275-99482-2. Retrieved 2019-11-30.
- ↑ "Nuclear Weapons Program". Federation of American Scientists. Archived from the original on 3 August 2016. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ ۱۶٫۳ ۱۶٫۴ "Implementation of the NPT Safeguards Agreement in the Arab Republic of Egypt" (PDF). globalsecurity.org. International Atomic Energy Agency. Archived from the original (PDF) on 1 October 2017. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ "Case Closed on Egyptian Nuclear Research". Nuclear Threat Initiative. James Martin Center for Nonproliferation Studies. Archived from the original on 29 June 2012. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ "IAEA/EGYPT: Safeguards Implementation Report Cites Investigation of LEU/HEU Particles Found at Inshas Nuclear Center". Vienna: WikiLeaks. 8 May 2009. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ Kerr, Paul (1 March 2005). "IAEA: Egypt's Reporting Failures 'Matter of Concern'". Arms Control Association. Archived from the original on 14 September 2018. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ۲۰٫۲ Fitzpatrick, Mark (July 2011). "Nuclear capabilities in the Middle East" (PDF). nonproliferation.eu. EU Non-Proliferation Consortium. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ Heinrich, Mark (6 May 2009). "High-enriched uranium traces found in Egypt: IAEA". Reuters. Vienna. Thomson Reuters. Archived from the original on 6 March 2016. Retrieved 30 November 2019.
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ "Highly Enriched Uranium Traces in Egypt Prompt IAEA Investigation". Global Security Newswire. Nuclear Threat Initiative. 7 May 2009. Retrieved 21 April 2015.
- ↑ "Nuclear Chemistry Building". Nuclear Threat Initiative. James Martin Center for Nonproliferation Studies. Archived from the original on 1 October 2017. Retrieved 30 November 2019.
پیوند به بیرون
[ویرایش]
- FAS - برنامه هسته‌ای مصر
- NTI - پروفایل مصر
- The nuclear tipping point: why states reconsider their nuclear choices
انرژی هسته‌ای در آفریقا | ||
|---|---|---|
| کشورهای مستقل | آفریقای جنوبی • آنگولا • اتیوپی • اریتره • الجزایر • اوگاندا • بنین • بوتسوانا • بورکینافاسو • بوروندی • تانزانیا • توگو • تونس • جمهوری آفریقای مرکزی • جمهوری دموکراتیک کنگو • جمهوری کنگو • جیبوتی • چاد • رواندا • زامبیا • زیمبابوه • ساحل عاج • سائوتومه و پرینسیپ • سنگال • سوازیلند • سودان • سومالی • سیرالئون • سیشل • غنا • کامرون • کنیا • کومور • کیپ ورد • گابن • گامبیا • گینه استوایی • گینه بیسائو • گینه • لسوتو • لیبریا • لیبی • ماداگاسکار • مالاوی • مالی • مراکش • مصر • موریتانی • موریس • موزامبیک • نامیبیا • نیجر • نیجریه | .svg) |
| ایالت‌ها با رسمیت محدود | ||
| قلمروهای وابسته و سرزمین‌های دیگر | جزایر قناری / سبته / ملیلیه / پلاساس د سبرانیا (اسپانیا) • مادیرا (پرتغال) • مایوت / رئونیون (فرانسه) • سنت هلینا / اسنشن / تریستان (انگلستان) • صحرای غربی | |