ایل زیار

ایل زیار از ایلات اصیل لر زبان منطقهٔ استان ایلام و خوزستان و همدان در لرستان است. منتسب به آل زیار هستند. ورمزیارها و زیودارها یا (زیویارها) نیز از نسل زیاریان میباشند، زیار پدر مرداویج زیاری و وُشمگیر بوده که نام ایل زیار از پدر مرداویج و وُشمگیر گرفته شده و خود شخص زیار طبق گفته ابوالفدا و قابوس ابن وشمگیر در کتاب قابوس نامه از نسل آغش یا اشکش فرزند وهادان که نام آن در کتاب شاهنامه فردوسی آمده هستند و نسب هخامنشی دارند در تاریخ یاد شده که زیار از طایفه شاهنشاهوند است.

زیاریان نزدیک به ۱۵۶ سال به مناطقی از ایران حکومت کردند و مرداویج بعد از تصرف گلستان ،طبرستان، قم ، ری ، خوزستان، ایلام ،لرستان، اصفهان ،همدان و بیرون راندن خلفای عرب اصفهان را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد و جشن بزرگ سَده را در اصفهان برپا کرد

و بعد از سه سال توسط غلامان تُرک خود کشته شد ، مرداویج تصمیم احیای امپراتوری ساسانی را در سر داشت ، و زبان و آداب و رسوم ساسانیان را در دستور کار قرار داده بود ، مرگ مرداویج یکی از تیره ترین اتفاقات تاریخ پادشاهی ایران قلمداد میشود .

ضمنا ایل لُر زبان دشمن زیاری مستقر در کهگیلویه و بویر احمد ، فارس ،بوشهر نیز همان آل کاکویه (شاخه ای از باوندیان) میباشند که بعد از آل زیار به قدرت رسیدند و در ارتباط با آل بویه بودند(دشمنزیار دیلمی دایی مجدالدوله و از طرف پادشاه آل بویه حاکم اصفهان بود) و به دلیل دشمنی با آل زیار (زیاریان)لقب دشمن زیاری داشت .

ایل زیار

مناطق با جمعیت چشمگیر
ایران : استان‌های لرستان، خوزستان و همدان و ایلام
زبان‌ها
گویش بروجردی، لری بالاگریوه‌ای، لری خرم‌آبادی و عربی
دین
شیعه

پیشینه

روایت‌ها دربارهٔ تبار و خاستگاه این ایل متفاوت و گاه متضاد است. پیر اوبرلینگ در مقالهٔ ایل زیودار در دانشنامه ایرانیکا این ایل را لر خوانده‌است. اما در مقاله‌ای دیگر در همان دانشنامه و به نقل از اسکار مان، زیودار ها را در شمار ایلات فارس آورده‌است. سکندر امان الهی بهاروند، نویسندهٔ مقاله‌های بیرانوند در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و دانشنامه جهان اسلام، از هنری راولینسون نقل کرده‌است که خاستگاه کل ایل زیودار و نیز حسنوند(سگوند) از کوهدشت یا مندلی عراق است. اما اوبرلینگ برداشت متفاوتی از نوشته‌های راولینسون دارد و به نظر او راولینسون تنها خاستگاه شاخهٔ کمالوند (یکی از دو شاخهٔ اصلی ایل زیودار) را از بختیاری دانسته‌است. نوشته‌های راولینسون از قول میرزا بزرگ، حاکم لرستان، بوده‌است. بنا بر تاریخ شفاهی زیودار ها آن‌ها از نسل به نام مرداویچ زیاری از گلستان یا لرستان هستند؛ اما امان الهی بهاروند معتقد است خاستگاه مکانی زیارها را باید در مناطق درون یا برون مرزی غرب ایران جست.

بیرانوندها امروزه اغلب در استان‌های لرستان، خوزستان و استان همدان و ایلام به‌ویژه در خرم‌آباد، بروجرد، نهاوند، ملایر، شازند، کنگاور، توسیرکان، و خود شهر همدان، دهلران، و دره‌شهر و شوش، دزفول سکونت دارند. pp-semi-indef|small=yes}} ایل زیودار یا ایل زیار از ایلات بزرگاصیل لر درزبان لرستانمنطقهٔ پیشکوه و خوزستان و همدان در لرستان و استان ایلام است.

پیشینه

روایت‌ها دربارهٔ تبار و خاستگاه این ایل متفاوت و گاه متضاد است. پیر اوبرلینگ در مقالهٔ ایل زیودار در دانشنامه ایرانیکا این ایل را لر خوانده‌است. اما در مقاله‌ای دیگر در همان دانشنامه و به نقل از اسکار مان، زیودارهازیودار ها را در شمار ایلات لر زبانفارس آورده‌است. سکندر امان الهی بهاروند، نویسندهٔ مقاله‌های بیرانوند در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و دانشنامه جهان اسلام، از هنری راولینسون نقل کرده‌است که خاستگاه کل ایل زیودار و نیز حسنوند(سگوند) از کوهدشت یا مندلی در عراق است. اما اوبرلینگ برداشت متفاوتی از نوشته‌های راولینسون دارد و به نظر او راولینسون تنها خاستگاه شاخهٔ کمالوند (یکی از دو شاخهٔ اصلی ایل زیودار) را از بختیاری دانسته‌است. نوشته‌های راولینسون از قول میرزا بزرگ، حاکم لرستان، بوده‌است. بنا بر تاریخ شفاهی زیودار ها آن‌ها از نسل به نام مرداویچ زیاری از گلستان یا لرستان هستند؛ اما امان الهی بهاروند معتقد است خاستگاه مکانی زیارها را باید در مناطق درون یا برون مرزی غرب ایران جست.

بیرانوندها امروزه اغلب در استان‌های لرستان، خوزستان و استان همدان و ایلام به‌ویژه در خرم‌آباد، بروجرد، نهاوند، ملایر، شازند، کنگاور، توسیرکان، و خود شهر همدان، دهلران، و دره‌شهر و شوش، دزفول سکونت دارند.

تاریخچه

ایل زیار نسب خود را به مرداویج زیاری میرسانند و و حکومت آل زیار به مدت ۱۰۰ سال بر ایران و نواحی اطراف حکمرانی کرد. در زمان های دیگر از جمله صفوی و افشار و‌ زندیه در جایگاه والا و برتری زیادی داشته اند با توجه به سطح سواد و علم با وجود رهبری خوب ایل زیار یا آل زیاری یکی از قدرتمندترین قبایل لرستان بودند. در نزدیکی شهر بروجرد و در روستای زواریان بقعه ای که گمان میرود مربط به مادر مرداویچ زیاری باشد این اساس که ایل زیار از حکومت آل زیار باشند فراوان میسازد