پرش به محتوا

اگزوزوم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
اگزوزوم (وزیکول خارج سلولی)
مقطع اگزوزوم پروتئین hsp70

اگزوزوم‌ها (به انگلیسی: Exosome) وزیکول یا آبدانَکهای کوچک دارای غشا و در اندازهٔ ۳۰ تا ۱۰۰ نانومتر هستند که در مایعات بدن نظیر بزاق، خون، ادرار، مایع منی، سرم و غیره یافت می‌شوند.[۱] اگزوزوم‌ها به‌خاطر اندازهٔ کوچک، توانایی عبور از غشا و محافظت از تجزیه شدن پروتئین‌ها و آران‌ای‌های محصور در آن‌ها، پتانسیل انتقال ترکیبات مختلف را به سلول دارند. اگزوزوم‌ها در فعالیت‌های زیستی مختلفی نظیر پاسخ ایمنی و التهاب، انعقاد خون، بارداری و رگ‌زایی نقش مهمی دارند. اگزوزوم‌ها به‌دلیل ویژگی‌هایی نظیر اختصاصیت گیرنده، تحریک نکردن سیستم ایمنی و از همه مهم‌تر مهندسی کردن آن‌ها به‌عنوان حامل دارو، به‌عنوان یک عامل جدید برای انتقال مواد ژنتیک و درمان بیماریها معرفی شده‌اند. در سال‌های اخیر تکنیک‌های مختلفی جهت تخلیص اگزوزوم‌ها ایجاد شده‌است که پرکاربردترین آن‌ها اولتراسانتریفیوژ (به انگلیسی: Ultracentrifuge) است.[۲] اگزوزوم‌ها از سلول‌های بسیاری از جمله سلول‌های بنیادی ترشح می‌شوند. این وزیکول‌ها حاوی مولکول‌های مختلفی هستند.[۳]

از محتویات اگزوزوم‌ها می‌توان به فاکتورهای رشد، پروتئین‌ها، اسیدهای نوکلئیک شکسته‌شده، ریزآران‌ای‌ها و آران‌ای‌های پیام‌رسان اشاره کرد. اگزوزوم‌ها براساس منشأ سلولی که از آن رها می‌شوند محتویات متفاوتی دارند.[۴]

مطالعات نشان می‌دهند که اگزوزوم‌ها می‌توانند به داخل آکسون‌ها نفوذ کرده تا مکانیسم‌های داخلی ترمیم عصبی را تنظیم کنند و در ترمیم اعصاب محیطی و بهبود ناحیهٔ آسیب‌دیده دخالت کنند. بدین منظور انتظار می‌رود استفاده از اگزوزوم‌ها قابلیت ترمیم بسیاری از سلول‌ها از جمله سلول‌های عصبی را تقویت کند.[۵] سلول‌های بنیادی پالپ دندانی توانایی تکثیر و تمایز داشته و ترشحات آن‌ها شامل فاکتورهای مختلف رشد عصبی، فاکتور رشد اندوتلیال عروقی و فاکتور رشد مشتق از پلاکت هستند.[۶][۷] سلول‌های بنیادی پالپ دندانی دارای پتانسیل بالایی در درمان بیماری‌های با منشأ تروما و بیماری‌های دژنراتیو عصبی هستند. توانایی بالای درمانی در بیماری‌های با منشأ عصبی، از ویژگی‌های منحصر به فرد این سلول‌هاست.[۸]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Moghassemi S, Dadashzadeh A, Sousa MJ, Vlieghe H, Yang J, León-Félix CM, Amorim CA (June 2024). "Extracellular vesicles in nanomedicine and regenerative medicine: A review over the last decade". Bioactive Materials. 36: 126–156. doi:10.1016/j.bioactmat.2024.02.021. PMC 10915394. PMID 38450204.
  2. ↑ «Exosomes: Endosomal-Derived Vesicles Shipping Extracellular Messages».
  3. ↑ van Niel G, D'Angelo G, Raposo G (April 2018). "Shedding light on the cell biology of extracellular vesicles". Nature Reviews. Molecular Cell Biology. 19 (4): 213–228. doi:10.1038/nrm.2017.125. PMID 29339798. S2CID 3944339.
  4. ↑ Nonaka T, Wong DT (June 2022). "Saliva Diagnostics". Annual Review of Analytical Chemistry. 15 (1): 107–121. Bibcode:2022ARAC...15..107N. doi:10.1146/annurev-anchem-061020-123959. PMC 9348814. PMID 35696523.
  5. ↑ روشی نوین در جوانسازی و تقویت مو با سلول بنیادی (۲۰۲۴-۰۷-۲۴). «اگزوزوم برای مو». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۰-۰۵.
  6. ↑ Spaull R, McPherson B, Gialeli A, Clayton A, Uney J, Heep A, Cordero-Llana Ó (April 2019). "Exosomes populate the cerebrospinal fluid of preterm infants with post-haemorrhagic hydrocephalus" (PDF). International Journal of Developmental Neuroscience. 73: 59–65. doi:10.1016/j.ijdevneu.2019.01.004. PMID 30639393. S2CID 58561998.
  7. ↑ van der Pol E, Böing AN, Harrison P, Sturk A, Nieuwland R (July 2012). "Classification, functions, and clinical relevance of extracellular vesicles". Pharmacological Reviews. 64 (3): 676–705. doi:10.1124/pr.112.005983. PMID 22722893. S2CID 7764903.
  8. ↑ Huleihel L, Hussey GS, Naranjo JD, Zhang L, Dziki JL, Turner NJ, Stolz DB, Badylak SF (June 2016). "Matrix-bound nanovesicles within ECM bioscaffolds". Science Advances. 2 (6): e1600502. Bibcode:2016SciA....2E0502H. doi:10.1126/sciadv.1600502. PMC 4928894. PMID 27386584.
  • Stoorvogel W, Kleijmeer MJ, Geuze HJ, Raposo GJT. The biogenesis and functions of exosomes. 2002;3(5):321-30
  • Phinney DG, Pittenger MFJSC. Concise review: MSC‐derived exosomes for cell‐free therapy. 2017;35(4):851-8.
  • Harrell CR, Markovic BS, Fellabaum C, Arsenijevic A, Djonov V, Arsenijevic N, et al. Therapeutic Potential of Mesenchymal Stem Cell-Derived Exosomes in the Treatment of Eye Diseases. ۲۰۱۸.
  • Venugopal C, Rai KS, Pinnelli VB, Kutty BM, Dhanushkodi AJCgt. Neuroprotection by Human Dental Pulp Mesenchymal Stem Cells: From Billions to Nano. ۲۰۱۸;۱8(5):۳۰۷–۲۳.
  • Lopez‐Verrilli MA, Picou F, Court FAJG. Schwann cell‐derived exosomes enhance axonal regeneration in the peripheral nervous system. 2013;61(11):1795-806.
  • Salehi-Nik N, Rezai Rad M, Kheiri L, Nazeman P, Nadjmi N, Khojasteh AJSci. Buccal fat pad as a potential source of stem cells for bone regeneration: a literature review. ۲۰۱۷;۲۰۱۷.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=اگزوزوم&oldid=41017052»