پرش به محتوا

افامیا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
آپامیا
یونانی: Ἀπάμεια
عربی: افاميا
نمای ویرانه‌های آپامیا
افامیا در سوریه واقع شده
افامیا
موقعیت در سوریه
مکاناستان حماه، سوریه
منطقهدشت غاب
گونهسکونتگاه
تاریخ
سازندهسلوکوس یکم
ساخته‌شدهحدود ۳۰۰ پیش از میلاد
رهاشدهسدهٔ سیزدهم میلادی
فرهنگ‌هاسلوکیان، امپراتوری روم، امپراتوری روم شرقی، خلافت
اطلاعات بیشتر
وضعیتویرانه
مالکیتهمگانی
دسترسی عمومیبله

آپامیا (به عربی: أفامیا) یک شهر باستانی در سوریه است که در شهرستان سقیلبیه واقع شده است.[۱]

آپامیا (Apamea) در ساحل راست رود عاصی، یک شهر باستانی یونانی و رومی بود. این شهر پایتخت اپامنه در دوران مقدونی‌ها بود[۲] و در دوران روم باستان به عنوان پایتخت و اسقف‌نشین کلان‌شهری استان استان سوریهٔ روم شناخته می‌شد و در دوران جنگ‌های صلیبی نیز اهمیت داشت.

از میان بقایای چشمگیر این شهر، رواق بزرگ که حدود ۲ کیلومتر (۱٫۲ مایل) طول داشت و یکی از بلندترین ستون‌بندی‌های امپراتوری روم بود و تئاتر رومی، که با ظرفیت بیش از ۲۰٬۰۰۰ نفر یکی از بزرگ‌ترین تئاترهای باقی‌مانده امپراتوری روم به‌شمار می‌رفت، قابل توجه هستند.

این مکان در فاصله حدود ۵۵ کیلومتر (۳۴ مایل) شمال غرب حماة، سوریه، و مشرف به دشت غاب قرار دارد.

تاریخ

[ویرایش]
نقشه ناهمواری‌های آپامیا
خانه‌ها و مغازه‌ها در امتداد خیابان ستون‌بندی‌شده، آپامیا، سال ۲۰۰۲
راهگذر رواق آپامیا

دوران هلنیستی

[ویرایش]

پس از فتح منطقه توسط اسکندر مقدونی و جنگ‌های بعدی میان ژنرال‌های او، و براساس تفسیر جدیدی از یک منبع تاریخی و تصویری تازه برای تاریخ هلنیستی، موزاییکی که در سال ۲۰۱۱ در آپامیا کشف شد، و توسط اولشفسکی و سعد پیشنهاد شده است،[۳] بنای پِلا، اردوگاه نظامی مقدونی (katoikia) در پاییز ۳۲۰ قبل از میلاد و پس از پیمان تریپارادیسوس (۳۲۰ ق. م) به ابتکار آنتیپاتر و با الهام از کاساندر تأسیس شد. براساس این تفسیر، نویسندگان با فرضیه‌های پیشین که بنیاد پِلا را به اسکندر بزرگ یا آنتیگونوس یکم نسبت می‌دهند، مخالف هستند.

از حدود ۳۰۰ قبل از میلاد، پِلا به وضعیت جدیدی به عنوان پولیس (شهر) رسید و توسط سلوکوس یکم که آن را به نام همسر بلخی خود، اَپامه، دختر فرمانده سغدی اسپیتامن نام‌گذاری کرد، مستحکم و تأسیس شد.[۴] این مکان در حلقه‌ای از رود عاصی که با دریاچه و مرداب‌ها احاطه شده بود، به شکلی شبه‌جزیره‌ای قرار داشت و از این‌رو به نام دیگر «چرونیسوس» نیز شناخته می‌شد. آپامیا در یک نقطه راهبردی برای بازرگانی به سوی خاور واقع شده و یکی از چهار شهر چهارضلعی سوریه بود. سلوکوس همچنین آن را به پایگاه نظامی با ۵۰۰ فیل و یک مرکز پرورش اسب با ۳۰٬۰۰۰ مادیان و ۳۰۰ اسب نر تبدیل کرد.

پس از ۱۴۲ قبل از میلاد، مدعی تروفون آپامیا را به پایگاه عملیات خود تبدیل کرد.[۵]

کوئینتوس آئمیلیوس سکوندوس[۶] در سال ۶ میلادی سرشماری جمعیت شهر و قلمروی آن را انجام داد که به «۱۱۷٬۰۰۰ هم‌وطن انسانی» اشاره داشت – رقمی که بسته به روش‌های مورد استفاده به جمعیت کل ۱۳۰٬۰۰۰ یا ۵۰۰٬۰۰۰ نفر تفسیر شده است.[۷]

اواخر دوره روم و دوران بیزانس

[ویرایش]

از سال ۲۱۸ تا ۲۳۴ میلادی، لژیون لژیون دوم پاتریک در آپامیا (افامیا) مستقر بود، زمانی که این لژیون حمایت از مدعی تاج‌وتخت، ماکرینوس، را کنار گذاشت و به امپراتور هلیوگابال پیوست که سپس در نبرد انطاکیه ماکرینوس را شکست داد.[۸]

ترگم یونسای کاذب در سفر اعداد (xxxiv. 11) نام آپامیا (אפמיאה) را برای شهر شفام آورده است، همان‌طور که در ترگم‌های اورشلیم و نئوفیتی آمده است.[۹][۱۰] از آنجا که آپامیا عملاً جزو سرزمین‌های فلسطین ربانی محسوب می‌شد، نوبرانی که توسط آریستون از این شهر آورده شد، برای قربانی در اورشلیم پذیرفته می‌شد.[۱۱]

در اوایل قرن پنجم، آپامیا پس از جدا شدن از «سوریهٔ یک» به‌عنوان پایتخت استانی استان سوریه منصوب شد.[۱۲]

این شهر در سدهٔ ششم توسط خسرو انوشیروان ویران شد.[۱۳][۱۴] در جریان جنگ شاهنشاهی ساسانی و امپراتوری بیزانس (۶۰۲–۶۲۸), شهر در سال ۶۱۳ به دست شهربراز افتاد و تا نزدیک به پایان جنگ در اختیار ساسانیان بود.[۱۵]

دوره اسلامی

[ویرایش]

پس از فتح شام به‌دست مسلمانان، آپامیا به‌صورت جزئی بازسازی شد و در عربی به نام‌های افامیا یا فامیا شناخته شد.[۱۳][۱۴] این شهر همراه با السقیلبیه به‌دست خلفای راشدین پس از نبرد یرموک فتح شد.[۱۶] آپامیا سپس به‌عنوان پایگاه نظارتی برای هشدار در برابر حملات دشمن استفاده شد.[۱۶]

این شهر توسط قبایل عرب بحرای و بنو عضره اسکان یافت، اما تنها در دوران حکومت حمدانیان در حلب اهمیت دوباره پیدا کرد.[۱۴] بین سال‌های ۱۰۹۵ تا ۱۱۰۶ تحت حاکمیت خلف بن ملاعب بود و پس از قتل او به دست حشاشین به تصرف تانکرد، شاهزاده جلیل درآمد.[۱۷] این شهر در سال ۱۱۵۲ توسط زلزله ویران شد.[۱۳]

بقایای باستانی

[ویرایش]
نمایی از ایوان ستون‌دار.
نمونه‌ای از بقایای تزئینی.

بسیاری از بقایای آکروپولیس باستانی همچنان پابرجاست که احتمالاً شامل معابد بسیار تزئینی است که سوزومن از آنها سخن می‌گوید.[۱۸] این بقایا اکنون در دیوارهای قدیمی قلعه‌ای به نام قلعه المضیق قرار دارند؛ مابقی شهر باستانی در دشت قرار دارد.

موزه، نمایی از حیاط، آپامیا در سال ۲۰۰۲

مهم‌ترین مجموعه اشیاء از این مکان، شامل آثار معماری و هنری برجسته، اکنون در موزه سنکوانتنر در بروکسل نگهداری می‌شود.

در نتیجه جنگ داخلی سوریه، شهر باستانی آسیب دیده و به دست جویندگان گنج غارت شده است.[۱۹][۲۰] در آوریل ۲۰۱۷، Al-Masdar News تصاویر ماهواره‌ای منتشر کرد که نشان می‌داد این مکان با صدها گودال کنده شده توسط جویندگان گنج پوشیده شده است.[۲۱]

= رواق بزرگ

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: رواق بزرگ در آپامیا
نمایی از جاده‌ای که با ستون‌هایی، برخی دارای تزئینات فریزی، احاطه شده است
رواق بزرگ آپامیا

رواق بزرگ در امتداد خیابان اصلی آپامیا قرار داشت و تقریباً به طول ۲ کیلومتر (۱٫۲ مایل) امتداد داشت، که آن را به یکی از طولانی‌ترین ستون‌بندی‌ها در امپراتوری روم تبدیل می‌کرد. این ستون‌بندی پس از آنکه نسخه اصلی‌اش که مربوط به دوران امپراتوری سلوکی بود، همراه با سایر بخش‌های آپامیا در زمین‌لرزه ۱۱۵ میلادی در انطاکیه تخریب شد، بازسازی گردید. بازسازی بلافاصله آغاز شد و طی قرن دوم میلادی شهر به‌طور کامل بازسازی شد، از جمله ستون‌بندی بزرگ.[۲۲]

ستون‌بندی در امتداد محور شمال-جنوب قرار داشت و بخشی از «کاردو ماکسیموس» شهر بود. این رواق از دروازه شمالی شهر آغاز شده و به‌صورت خطی و بدون وقفه تا دروازه جنوبی امتداد داشت. یک ستون نیایشی بزرگ در یک‌سوم شمالی ستون‌بندی، روبروی حمام‌ها قرار داشت.[۲۳] ستون‌بندی از مرکز شهر عبور می‌کرد و ساختمان‌های مهمی از جمله حمام‌ها، آگورا، معبد توخه، نیمفئوم، روتوندا، کلیسای آتریوم و باسیلیکای شهر در اطراف آن قرار داشتند.[۲۴]

در دو طرف خیابان، رواقی به عرض ۶٫۱۵ متر (۲۰٫۲ فوت) در طول کامل خیابان کشیده شده بود. ارتفاع ستون‌ها ۹ متر (۳۰ فوت) و قطر آنها ۰٫۹ متر (۲ فوت ۱۱ اینچ) بود. ستون‌ها بر روی پایه‌های مربعی به ابعاد ۱٫۲۴ متر در هر ضلع و ارتفاع ۰٫۴۷ متر قرار داشتند. ستون‌ها دارای دو طراحی اصلی بودند: ساده و شکاف‌دار مارپیچی. باستان‌شناس ژان لاسوس بر این باور است که طراحی ساده به دوره تراژان و طراحی مارپیچی به دوره آنتونینوس پیوس بازمی‌گردد.[۲۵] رواق‌های ستون‌بندی با موزائیک‌های گسترده‌ای در طول کامل خیابان فرش شده بود.[۲۳]

در دوران امپراتوری بیزانس و تحت حکومت امپراتور ژوستینین یکم، بخش‌هایی از ستون‌بندی بازسازی شد. خیابان به عرض ۱۲ متر کاهش یافت و پیاده‌روهایی در دو طرف آن اضافه شد. در برخی قسمت‌ها، سنگفرش رومی خیابان با سنگ‌های مربعی از جنس سنگ آهک جایگزین شد. این بازسازی شامل احداث یک رواق یادبود با چهار ستون ۹ متری همراه با سرستون‌های یک متری بود.[۲۶]

تئاتر رومی

[ویرایش]
موزائیک شکار بزرگ از اقامتگاه فرماندار، ۴۱۴–۴۲۰ میلادی
مقالهٔ اصلی: تئاتر رومی آپامیا

تئاتر آپامیا در ابتدا به سبک دوران هلنیستی در اوایل دوران امپراتوری سلوکی ساخته شد. در دوران استان سوریه، این تئاتر گسترش یافت و طراحی ورودی‌ها و صحنه اصلی آن به سبک معمول رومی بازسازی شد.[۲۷] این سازه در زمین‌لرزه ۱۱۵ میلادی در انطاکیه آسیب جدی دید و بلافاصله پس از آن تحت حمایت تراژان و هادریان بازسازی شد. تئاتر در نیمه اول قرن سوم میلادی دوباره گسترش یافت.[۲۸]

در دوره امپراتوری بیزانس، حوزه آبریز تئاتر بازسازی شد و یک قنات از وسط صحنه پایینی عبور داده شد. در اواخر دوره بیزانس، تئاتر دیگر به‌عنوان مرکزی برای اجرای نمایش‌ها استفاده نمی‌شد، اما تئاتر و قنات آن به‌عنوان منبع آبی مهم در دوره‌های بیزانس و اسلامی باقی ماندند.[۲۹]

این تئاتر بر روی تپه‌ای مشرف به دره رود عاصی ساخته شده است.[۳۰]

این تئاتر، به همراه تئاتر افسوس، یکی از بزرگ‌ترین تئاترهای باقی‌مانده از امپراتوری روم است و ظرفیت بیش از ۲۰٬۰۰۰ نفر را داشته است. تنها تئاتری که به‌طور قابل‌توجهی بزرگ‌تر بوده، تئاتر پومپی در رم بوده است.[۳۱] بخش زیادی از ساختار تئاتر به دلیل فروپاشی‌های معماری و بهره‌برداری‌های گسترده در دوران‌های بعدی تخریب شده و تنها یک‌هشتم این سایت تاکنون نمایان شده است.[۳۱]

یکی از ویژگی‌های اصلی تئاتر، حوزه آب و شبکه لوله‌کشی رومی پیچیده آن است. سیستم تراکوتا که به‌تازگی حفاری شده است، در امتداد ورودی زمینی شرقی قرار دارد و به‌خوبی حفظ شده است.[۳۲]

موزائیک بزرگ شکار

[ویرایش]

این موزائیک که اکنون در موزه سینکانتنیر بروکسل نگهداری می‌شود، در سال ۱۹۳۵ در اتاق پذیرایی مکانی که احتمالاً کاخ فرماندار رومی استان سوریه (استان روم) بوده است، کشف شد. مساحت آن ۱۲۰ متر مربع است.

این موزائیک بزرگ که به سال‌های ۴۱۵–۴۲۰ میلادی بازمی‌گردد، از برجسته‌ترین نمونه‌های این نوع ترکیب‌بندی به‌شمار می‌آید. از نظر فنی و موضوعی، با موزائیک‌های موجود در کاخ فهرست امپراتوران بیزانس در قسطنطنیه، که مربوط به همان دوره هستند، قابل مقایسه است.

کتیبه‌ای در ورودی این مکان نوشته شده: «در زیباترین آپلیون، تریکلینیوم در ماه گورپایوس، دوره سوم، سال ۸۵۱ بازسازی شد» (سپتامبر ۵۳۹ میلادی).

اسقفی

[ویرایش]

مسیحیت در قرن اول میلادی به این منطقه وارد شد. اسقف‌های آن عبارتند از:

امروزه چندین فرقه مسیحی سلسله مراتب اسمی برای این شهر حفظ کرده‌اند که شامل موارد زیر است:

افراد برجسته

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی. «Apamea, Syria».
  2. ↑ (استفانوس بیزانتیوس، ذیل مدخل؛ استرابون، کتاب شانزدهم، صفحه ۷۵۲؛ بطلمیوس، جلد پنجم، فصل ۱۵، بند ۱۹؛ فستوس آوینیوس، بند ۱۰۸۳؛ مسیرنگاری آنتونین؛ هیروکلس)
  3. ↑ Marek Titien Olszewski, Houmam Saad, "Pella-Apamée sur l'Oronte et ses héros fondateurs à la lumière d’une source historique inconnue: une mosaïque d’Apamée", in: M. P. Castiglioni, R. Carboni, M. Giuman, H. Bernier-Farella (eds.), Héros fondateurs et identités communautaires dans l’Antiquité, entre mythe, rite et politique, Morlacchi University Press, Padoue, 2018, pp. 365–416 (شابک ‎۹۷۸−۸۸−۹۳۹۲−۰۵۳−۷)
  4. ↑ نه مادر او، برخلاف گفته استفانوس؛ مقایسه کنید با استرابون، صفحهٔ ۵۷۸
  5. ↑ Strab. l. c.
  6. ↑ Tombstone of Q. Aemilius Secundus, Livius.org بایگانی‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۷ توسط Wayback Machine
  7. ↑ David Kennedy (20 Nov 2013). Gerasa and the Decapolis. Bloomsbury Publishing. p. 111. ISBN 978-1-4725-3773-7.
  8. ↑ Balty, Jean Ch. (1988). "Apamea in Syria in the Second and Third Centuries A.D." The Journal of Roman Studies. 78: 91–104. doi:10.2307/301452. ISSN 0075-4358.
  9. ↑ Moses Ginsburger, Pseudo-Jonathan (Thargum Jonathan ben Usiel zum Pentateuch) (Berlin, 1903), p. 296
  10. ↑ "MikraotGedolot – AlHaTorah.org". mg.alhatorah.org (به عبری). Retrieved 2024-12-06.
  11. ↑ Mishnah Ḥal. iv. 11
  12. ↑ Jacobs, Ine (2015-01-01), "Holy Goals and Worldly Means. Urban Representation Elements in Church Complexes", Religious Practices and Christianization of the Late Antique City (4th–7th cent.) (به انگلیسی), Brill, p. 76, doi:10.1163/9789004299047_005, ISBN 978-90-04-29904-7, retrieved 2024-09-12
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ Hogarth, David George (1911). "Apamea s.v. 1" . Encyclopædia Britannica (به انگلیسی). Vol. 2 (11th ed.). p. 159.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ Gibb, p. 215
  15. ↑ Crawford, Peter (2013). The War of the Three Gods: Romans, Persians and the Rise of Islam (به انگلیسی). Pen and Sword. pp. 42–43. ISBN 978-1-4738-2865-0.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Qunduraq, Adib (2001). السقیلبیة، سلوقوبیلوس (به عربی). عکرمة للطباعة والنشر والتوزیع. pp. 17, 18, 40. Retrieved 1 January 2022.
  17. ↑ Wilken, Gesch. der Ks. vol. ii. p.  474; ابوالفدا، Tab. Syr. pp.  114, 157.
  18. ↑ vii. 15
  19. ↑ Rebecca Ananda (26 May 2015). "The History and Culture I Saw in Syria Is Now Scarred by War". Huffington Post.
  20. ↑ Andrew Lawler, "Satellites track heritage loss across Syria and Iraq", Science, Year 2014, Volume 346, n° 6214, pp.  1162–1163, DOI:10.1126/science.346.6214.1162
  21. ↑ Shocking satellite images show illicit archeological excavation in Syria [۱] بایگانی‌شده در ۲۰۱۷-۱۰-۱۹ توسط Wayback Machine
  22. ↑ Balty, 1988, p. 91.
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ Foss, 1997, p. 207.
  24. ↑ Foss, 1997, p. 209.
  25. ↑ Crawford; Goodway, 1990, p. 119.
  26. ↑ Foss, 1997, p. 208.
  27. ↑ Finlayson, 2012, p. 308.
  28. ↑ Finlayson, 2012, p. 309.
  29. ↑ Finlayson, 2012, p. 310.
  30. ↑ Finlayson, 2012, p. 292.
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ Finlayson, 2012, p. 278.
  32. ↑ Finlayson, Cynthia (31 May 2012). "Uncovering the Great Theater of Apamea". Popular Archaeology. Archived from the original on 4 July 2012. Retrieved 6 November 2012.
  33. ↑ Michael Peppard, Mosaics from a Church in the Diocese of Apamea, Syria (463 CE) Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik Bd. 190 (2014), pp. 168-172
  34. ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ ۳۴٫۲ Volker L. Menze, Justinian and the Making of the Syrian Orthodox Church (Oxford University Press, 2008), p. 82.
  35. ↑ Peter, Bishop of Apamea.
  36. ↑ Sāmī Nasīb Makārim (1974). The Druze faith. Caravan Books. ISBN 978-0-88206-003-3. Retrieved 12 September 2012.
  37. ↑ Wahbah A. Sayegh (1996). The Tawhid Faith: Pioneers and their shrines. The Society. Retrieved 12 September 2012.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=افامیا&oldid=40992136»