اسکندرنامه

همچنین ببینید: داستان اسکندر

اسکندرنامه

نویسنده(ها)	نظامی گنجوی
زبان	فارسی
گونه(های) ادبی	مثنوی
تاریخ نشر	۵۹۹ ه‍. ق

مثنوی اسکندرنامه اثر طبع نظامی گنجوی است. اسکندرنامه شامل دو بخش است: شرفنامه و اقبال‌نامه. این اثر شامل حدود ۱۰٬۵۰۰ بیت، در بحر متقارب مثمن مقصور (یا محذوف) است^*[۱] (هموزن شاهنامهٔ فردوسی) که در حدود سال ۵۹۹ ه‍.ق سروده شده‌است. نظامی در سرودن این مثنوی از منابع مختلفی که دربارهٔ اسکندر مطالب (تاریخی یا داستانی) داشته‌اند، استفاده کرده‌است.

اقبال‌نامه

اقبال‌نامه یا خردنامه، ششمین نامهٔ نظامی گنجوی (۵۳–۶۱۴ ق) است. نظامی اقبال‌نامه را به نام «عزالدین مسعود بن ارسلان» سلجوقی منظوم گردانیده‌است. اشعار این دفتر با نیایش پروردگار و نعت پیامبر اسلام آغاز می‌شود و سپس با افسانه‌هایی چون افسانهٔ ارشمیدس با کنیزک چینی، افسانهٔ ماریهٔ قبطیه، افسانهٔ خراسانی و فریب دادن خلیفه ادامه می‌یابد. از دیگر داستان‌ها و حکایات کتاب می‌توان به ذوالقرنین دانستن اسکندر، داستان او با شبان دانا و احوالش با سقراط یا گفت‌وگوی حکیم هند با وی و هفت حکیم دیگر اشاره کرد. بخش دیگر اشعار به ذکر گفتارهایی از اشخاص مختلف چون ارسطو، والیس، سقراط، بلیناس، هرمس، اسکندر، افلاطون و دیگران دربارهٔ آفرینش اختصاص دارد. ادعای پیامبری اسکندر و ادامهٔ جهانگردی او تا مناطقی چون هند، ده سرپرستان در عرض جنوب و سرزمین یاجوج و هم‌چنین وصیت‌نامهٔ اسکندر از دیگر مطالب کتاب محسوب می‌شود. در انتها نیز اشعاری در ستایش ملک عزالدین مسعود بن ارسلان آمده‌است.

پانویس

^ فعولن فعولن فعولن فعول (فعل). وزن شعر هاست.

این کتاب مثنوی سروده شده است.

منابع

این مقاله شامل بخش‌هایی به قلم محمد معین (درگذشته در ۲۱ تیر ۱۳۵۰) است. حقوق معنوی آن بخش‌ها برای محمد معین محفوظ است.

به قلم استاد محمد معین و ابوالفضل آل کثیر.

پیوند به بیرون

اسکندرنامه در دانشنامهٔ ایرانیکا