پرش به محتوا

ادویه قلبیه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
رسالة فی الأدویة القلبیة
نویسنده(ها)ابن سینا
برگرداننده(ها)احمدالله خان، حسین رضوی برقعی
زبانعربی

ادویه قلبیه رساله ای از ابن سیناست. باور وی بر این است که تمام قوا و ارواحی که به جسم انسان سیطره دارد، از قلب منشأ می‌گیرد. به همین دلیل دست به نگارش رساله‌ای پیرامون داروهای مفید قلبی زده و از این رو در این اثر از روح و منشأ آن و چگونگی استقرار آن در اعضا سخن می‌گوید. این کتاب به درخواست شخصی به نام شریف ابوالحسین بن علی بن حسین حسینی نگاشته است.[۱] می‌گویند ابن سینا این کتاب را در سال ۴۰۵ق اندکی بعد از ورودش به همدان و به درخواست فرمانروی آن شهر که شریف ابوالحسین حسینی بوده، نوشته است.[۲] نگارش این اثر به پیروی از نظریه ارسطو است.[۳][۴]

ابن سینا این کتاب را در قانون در طب این گونه معرفی می‌کند: ان لنا فی الادویهٔ القلبیهٔ مقالهٔ مفردهٔ اذا جمع الانسان بین معرفته بالطب و معرفته بالاصول (ای الفلسفهٔ و العلوم الطبیعته) آلتی هی اعم من الطب انتفع بها؛[۵] که یعنی: دربارهٔ ادویه قلبیه مقاله جداگانه‌ای نوشته‌ام که اگر کسی دانش پزشکی و شناخت اصول (اصول فلسفی و علوم طبیعی) را که اعم از پزشکی است، با هم داشته باشد، برایش مفید خواهد بود.[۶]

این رساله توسط حکیم احمدالله خان با عنوان تفریح القلوب به فارسی ترجمه شد.[۷] حسین رضوی برقعی نیز طی پژوهشی این کتاب را با عنوان شرح و تفسیر پارسی‌گردان ادویه قلبیه بوعلی سینا؛ دربارهٔ فلسفه شادمانی و داروهای شادی‌آور به فارسی برگردان کرد و در نشر نی به چاپ رسانید.[۸][۲]

ساختار رساله

[ویرایش]

این اثر در ۱۶ فصل به تحریر درآمده است.[۶]

  • فصل اول: تشریح قلب
  • فصل دوم: بحث پیرامون حیات و روح انسانی
  • فصل سوم: بحث پیرامون شادی، غم، ترس و غضب
  • فصل چهارم: شادی و فرح و اسباب و اضداد آن
  • فصل پنجم: اسباب فرح و غم که از جوهر روح سرچشمه می‌گیرد
  • فصل ششم: اسباب فرح و غم که از اسباب نفسانی‌ای غیر از جوهر روح سرچشمه می‌گیرد
  • فصل هفتم: ضعف و توحش قلب
  • فصل هشتم: خون، غم و غضب و نقش آنها در فرح
  • فصل نهم: حسد و نقش آن در حالات قلب
  • فصل دهم: ادویه‌ای که باعث تفریح قلب می‌شود و انواع آنها
  • فصل یازدهم: تعریف خاصیت و طبیعت
  • فصل دوازدهم: خواص کلی ادویه‌ها
  • فصل سیزدهم: ادویه سودمندی برای قلب به حسب خواص آنها
  • فصل چهاردهم: ادویه مفرده سودمند برای قلب. این فصل بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص می‌دهد
  • فصل پانزدهم: ادویه مرکبه سودمند برای قلب
  • فصل شانزدهم: مستدرک فصل پانزدهم. در این فصل مؤلف ادویه‌ای را ذکر می‌کند که بعد از نگارش فصل پانزدهم تجربه کرده است

در دیگر کشورها

[ویرایش]

محمد زهیر البابا این رساله را در ۱۹۸۴، با مقدمه‌ای کوتاه دربارهٔ علم نفس و شرح مختصری دربارهٔ اثر و نقل بخش‌هایی از قانون ابن‌سینا، به همراه آثار دیگری از ابن‌سینا در مجموعه یک جلدی به نام «من مؤلفات ابن‌سینا الطبیة» در حلب چاپ کرده است.[۶]

منابع

[ویرایش]
  1. ابن سینا، ابوعلی. الادویه القلبیه. ص. ۲۲۱.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ «انتشار نظرات «ابن‌سینا» دربارهٔ داروهای شادی‌آور». شیعه نیوز. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۳.
  3. «رسالة فی الأدویة القلبیة (کتاب)». ویکی فقه. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۳.
  4. «رسالة فی الأدویة القلبیة». ویکی نور. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۳.
  5. ابن سینا، ابوعلی. قانون در طب. ج. ۲. ص. ۲۶۱-۲۶۵.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ «الادویة القلبیة | ابن سینا». کتاب نیوز. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۳.
  7. «تفریح القلوب (کتاب)». ویکی فقه. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۳.
  8. «نظر ابن‌سینا در مورد قرص اکس و مشابه آن!». کتاب نیوز. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۴۰۳.