ابوالقاسم سحاب

ابوالقاسم سحاب
ابوالقاسم سحاب
	پرتره ابوالقاسم سحاب اثر امیرمحمد قاسمی زاده
زادهٔ	۱۹ فروردین ۱۲۶۶; قریه فم، تفرش
درگذشت	۲۱ دی ۱۳۳۵ (۶۹ سال); تهران
آرامگاه	حرم فاطمه معصومه
شناخته‌شده; برای	تأسیس مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب
فرزندان	عباس سحاب

ابوالقاسم سحاب (زاده ۱۲۶۶ فم تفرش - درگذشته ۱۳۳۵ تهران)، پژوهشگر برجسته علوم انسانی در ایران بود.

زندگی

در ۱۹ فروردین سال ۱۲۶۶ شمسی در یک خانواده دهقانی در قریه فم تفرش متولد شد. در سه سالگی به مکتب‌خانه آخوند ملاحسین شاهمیری رفت و با استعداد شگرفی که داشت در مدت کوتاهی دروس مقدماتی را فرا گرفت. سپس در محضر دیگر علمای تفرش امامی و سید علی اکبر سجادی به فراگرفتن فقه و اصول و زبان‌های عربی و فرانسه اهتمام کرد. او خطی خوش و طبعی روان داشت. با کمک رجال تفرش دبیر لشکر و سناء الدوله در صدسال پیش مدرسه‌ای دخترانه در تفرش تأسیس کرد. در ۲۰ سالگی با دخترخاله‌اش ازدواج کرد.

فعالیت‌ها

در سال ۱۲۹۰ با انتقال به تهران و ادامه تحصیل موفق به تدریس در مدرسه آلیانس گردید. ابوالقاسم سحاب که شغل معلمی را برگزیده بود به کار تدریس و پژوهش ادامه داد و به استخدام وزارت معارف درآمد. در ۱۲۹۹ به تقاضای شیخ جلال نهاوندی به ریاست معارف ثلاث (ملایر و نهاوند و تویسرکان) برگزیده شد.

پس از بازگشت از نهاوند در دانشسرای عالی و مدارس بزرگ تهران مشغول بکار شد. این دوره از زندگانی سحاب بیشتر صرف مطالعه و تألیف آثار ارزشمند وی شد. معاشرت با فرهیحتگان آن زمان از جمله محمدتقی فخر داعی گیلانی، علی اکبر دهخدا، امیر رضوانی، محمود حسابی، محیط طباطبایی و دیگران موجب شکوفایی بیشتر او شد و ضمن آغاز فعالیت‌های مطبوعاتی با نگارش مقالات و اشعار برای نشریات داخل و خارج کشور آثار ارزشمندی از خود برجای گذاشت.

سحاب به زبانهای عربی، فرانسه، انگلیسی و آلمانی آشنائی داشت و در اواخر عمر به یادگیری زبان روسی نزد فاطمه سیاح پرداخت. ترجمه‌های مقالات و کتب از زبانهای مختلف به فارسی نشان از تسلط وی به زبانهای بیگانه دارد.

آثار

از وی بیش از ۷۲ عنوان کتاب که برخی از آن‌ها در چند مجلد تألیف شده باقی مانده‌است. از جمله این آثار:

فرهنگ خاورشناسان
مفتاح الاعلام در شرح حال دانشمندان و شخصیت‌های علمی و ادبی در ۷ مجلد
زندگانی حضرت ابی‌عبدالله الحسین سیدالشهداء (ع)
زندگانی حضرت علی بن موسی الرضا (ع)
زندگانی شاه عباس کبیر
تاریخ مدرسه عالی سپهسالار
تاریخ نقاشی در ایران
تاریخ حبشه
تاریخ زندگانی امامان شیعه (ع) در چند مجلد
شرح حال وزرای ایران، از اعتضاد السلطنه تا دکتر محمود حسابی
تذکره دانشکده در شرح حال بزرگان از قرن اول تا ۱۴ هجری در ۲ جلد
تاریخ عمومی قرن ۱۴ هجری
تاریخ زندگانی من در ۴ دفتر از انقلاب مشروطیت تا ۱۳۲۰ ش
گلچین سحاب (دیوان اشعار)
سفرنامه عتبات
تاریخ تربیت عمومی در جهان
تاریخ ایران، کتاب درسی برای کلاس ۵ و ۶ ابتدائی
زنان اسلام
ترجمه تاریخ قرآن
ترجمه فلسفه و اسرار حج
ترجمه احوال و آثار ابن سینا
ترجمه هنر اسلامی
ترجمه یک کتاب حساب از فرانسوی
ترجمه یک کتاب هندسه ار فرانسوی
ترجمه جغرافیای کارپنتر در ۶ جلد از انگلیسی
ترجمه رساله حی‌بن‌یقظان
ترجمه احیاءالعلوم

مرگ و میراث

وی در ۲۱ دیماه ۱۳۳۵ شمسی در تهران فوت کرد و پیکرش را در صحن حرم معصومه در قم به خاک سپردند. از جمله کارهای بزرگ او تأسیس مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب در سال ۱۳۱۵ شمسی با همکاری فرزندش عباس سحاب بود که اکنون با مدیریت محمدرضا سحاب (نسل سوم خاندان سحاب) و کمک همسر و فرزندانش اداره می‌شود و فعالیت گسترده‌ای در زمینه تهیه نقشه‌ها و انتشارات تاریخ و جغرافیا برعهده دارد.

منابع

آگاهینامه و معرفی طرح اطلس چهارده قرن هنر اسلامی، ناشر مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، تهران ۱۳۸۱
علی اکبر محمودیان، زندگی‌نامه فرهنگی استاد عباس سحاب، انجمن مفاخر فرهنگی، تهران ۱۳۸۰
ابوالقاسم سحاب، زندگانی حضرت ابی عبدالله الحسین سیدالشهداء (ع)، کتاب سحاب، جاپ سوم، تهران ۱۳۷۴
حسن صدیق (۱۳۷۲)، نامداران اراک، به کوشش محمدرضا محتاط.، نشر کارا، ص. ۹۲
مجله رشدآموزش جغرافیا، ویژه نامه صدمین شماره، پائیز ۱۳۹۱، مقاله «چتر سحاب برفراز قله جغرافیای ایران» (صفحه 55-64).ISSN 1606-9137
«ابوالقاسم سحاب طلبه علم بود/ پدرم برای چاپ اطلس خلیج فارس فرش زیر پایش را فروخت». خبرگزاری کتاب ایران. ۲۱ دی ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۲ دی ۱۳۹۷.