آخن

آخن
سراسرنمای آخن، دربرگیرندهٔ دبیرستان کایزر کارلس (جلوی عکس)، شهرداری (عقب مرکز عکس) و کلیسای جامع آخن (عقب سمت راست عکس)
نشان
ایالت	راین-وستفالیای شمالی
منطقه اداری	کلن
ناحیه	آخن
حکومت
• شهردار	مارسل فیلیپ (CDU)
• احزاب حکومتی	CDU / سبزها
مساحت
• کل	۱۶۰٫۸۳ کیلومتر مربع (۶۲٫۱۰ مایل مربع)
ارتفاع	۲۶۶ متر (۸۷۳ فوت)
جمعیت  (۲۰۰۸–۰۶–۳۰)
• کل	۲۵۷۹۳۵
• تراکم	۱۶۰۰/کیلومتر مربع (۴۲۰۰/مایل مربع)
منطقهٔ زمانی	CET/CEST (UTC+1/+2)
کدهای پستی	۵۲۰۶۲–۵۲۰۸۰
کدهای شماره‌گیری	۰۲۴۱ / ۰۲۴۰۵ / ۰۲۴۰۷ / ۰۲۴۰۸
پلاک خودرو	AC
وبگاه	www.aachen.de

شهرداری شهر آخِن

محل شهر آخن بر روی نقشهٔ آلمان

اکس-لا-شاپل (به فرانسوی: Aix-la-Chapelle) یا آخن () (به آلمانی: Aachen) شهری در ایالت نوردراین-وستفالن، در شمال‌غرب آلمان، نزدیکی مرزهای هلند و بلژیک جای گرفته است. جمعیت اکس-لا-شاپل در سال ۱۸۹۰ از مرز ۱۰۰٬۰۰۰ نفر گذشت و به جمع کلان‌شهرهای آلمان پیوست.
تاریخ اکس-لا-شاپل به دوره رومیان می‌رسد. شارلمانی آن را به پایتختی برگزید و از ۹۳۶ تا ۱۵۳۱م پادشاهان بزرگ آلمان در آن تاجگذاری کردند. آخن در منطقه مرزی هلند و بلژیک واقع شده و با شهرهایی مانند کلن، دوسلدورف، دویسبورگ، بن، مونشن‌گلادباخ، کرفلد و لورکوزن در آلمان، لیژ در بلژیک و ماستریخت، هیرلن و رورموند در هلند هم‌جوار است.

کلیسای جامع اکس-لا-شاپل به عنوان نماد شهر آخن در سال ۱۹۷۸ به عنوان اولین بنای تاریخی آلمان در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

دانشگاه فنی اکس-لا-شاپل که یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های فنی اروپاست در این شهر واقع شده است.

موقعیت جغرافیایی

شهر آخن در نقطه امتداد مرزهای آلمان، هلند و بلژیک واقع شده است. این شهر ۲۳٬۸ کیلومتر مرز مشترک با بلژیک و ۲۱٬۸ کیلومتر مرز مشترک با هلند دارد. این شهر در حوضه آبریز رود ماس قرار دارد.

نام

این شهر بخاطر مرزی بودن و نزدیکی به حوزه‌های زبانی گوناگون، در هر یک از زبان‌های منطقه نامی دیگر یا تلفظی دیگر پیدا کرده است. جدول زیر شامل نام‌ها و تلفظ‌های مختلف این شهر است. در منابع فارسی مثل عمده شهرهای آلمان نام این شهر از زبان فرانسوی گرفته شده است.

زبان	نام	تلفظ در سامانه IPA
آلمانی	Aachen	[ˈa:xən]
فرانسوی	Aix-la-Chapelle	[ˌɛkslaʃaˈpɛl]
لاتین	Aquae Granni, Aquisgranum
اسپانیایی	Aquisgrán	[akisˈɣran]
لوکزامبورگی	Oochen	[ˈɔ:xən]
هلندی	Aken	[ˈa:kən]
چکی	Cáchy	[t͡saxɪ]
لهستانی	Akwizgran
ایتالیایی	Aquisgrana
روسی	Ахен

گویش

لهجه محلی آخن که با نام Aachener Platt – Öcher ([ˈœʃʌ]) شناخته می‌شود، جزء زبان ریپواری است.

سرزمین‌ها و شهرهای همسایه

شهرهای هرزوگنراس، وورسلن، اشوایلر، اشتولبرگ و روتگن در ناحیه آخن، رئران، کلمی و پلومبیر در استان لیژ بلژیک، و شهرهای والس، گولپن-ویتم، سیمپلولد و هیرلن در استان لیمبورخ در هلند از منطقه‌های هم‌مرز آخن هستند.

شهرهای خواهر

آخن با شهرهای زیر خواهر است:

• ۱۹۵۵ لیژ، بلژیک
• ۱۹۶۷ رنس، فرانسه
• ۱۹۷۹ هلیفکس، انگلستان
• ۱۹۸۵ تولدو، اسپانیا
• ۱۹۸۶ ننگبو، چین
• ۱۹۸۸ ناومبورگ، آلمان
• ۱۹۹۳ آرلینگتون، ایالات متحده آمریکا
• ۱۹۹۹ کیپ تاون، آفریقای جنوبی
• ۲۰۰۱ کلادنو، جمهوری چک
• ۲۰۰۵ کوستروما، روسیه
• ۲۰۱۰ بالتیمور، شهرستان کورک، ایرلند
• ۲۰۱۳ ساری یر، ترکیه

جستارهای وابسته

• فهرست شهرهای آلمان

منابع

ویکی‌پدیای آلمانی