کانیشکا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
کانیشکای یکم
شاهنشاه شاهنشاهان، کانیشکای کبیر کوشان
(بلخی: Shaonanoshao Kanishki Koshano)
سکه طلای کانیشکا
افسانه باختری:

ϷΑΟΝΑΝΟϷΑΟ ΚΑΝΗϷΚΙ ΚΟϷΑΝΟ
شائونانوشائو کانیشکا کوشانو

شاهنشاه شاهنشاهان، کانیشکای کبیر کوشان.
شاهنشاه امپراتوری کوشانی (شاهنشاه)
سلطنت۱۲۷م. - ۱۵۰ م.
۱۲۷ م.
پیشینویما کادفیسس
جانشینهویشکا
زادهختن، امپراتوری کوشانی
درگذشتهپیشاور
آرامگاه
پیشاور در پاکستان امروزی
همسر(ان)شهبانوی هان
فرزند(ان)هویشکا
نام کامل
کوجولزاده کانیشکا کوشامِنِس
دودمانکوشان
پدرویما کادفیسس
مادرشهبانوی اشکانی
امضاءکانیشکای یکم's signature

کانیشکا (بلخی: Κανηϸκε Kaniške، خروشتی: 𐨐𐨞𐨁𐨮𐨿𐨐؛ براهمی: ؛ چینی باستان: 迦腻色伽، سانسکریت: कनिष्क)، معروف به کانیشکای بزرگ، از سال ۱۲۷ تا ۱۵۰ میلادی شاهنشاه امپراتوری کوشانی بود. او برای دستاوردهای نظامی، سیاسی و دینی خود و اینکه امپراتوری را کوشانی را به اوج اقتدارش رساند، معروف است. کانیشکا که از نوادگان کوجولا کادفیسس - بنیانگذار شاهنشاهی کوشان - است، در سال ۱۲۷ میلادی قدرت را در باختر (بلخ) به دست گرفت و قلمروی کوشان‌ها را از آسیای میانه و منطقه گنداره به پاتالی‌پوترا و جلگه سند و گنگ گسترش بخشید. وی در امپراتوری خود دو پایتخت را بنا نهاد پایتخت تابستانی او شهر بگرام در افغانستان امروزی و پایتخت زمستانی‌اش شهر پیشاور در پاکستان امروزی بود. سکه‌های کانیشکا حتی در شهر جبل‌پور هند بدست‌ آمده‌است که گسترش این شاهنشاهی را به اقصی نقاط شرق نشان می‌دهد.

تندیس کانیشکای بزرگ
مجسمه کانیشکا در موزه ماتورا. در پایین کت کتیبه وقفی داده شده‌است.
کتیبه در وسط به خط براهمی است:

مهاراجه راجادیراجا دواپوترا کانیشکا
"شاه بزرگ، شاهنشاه شاهنشاهان، پسر خدا، کانیشکا".[۱]
هنر ماتورا، موزه ماتورا

کانیشکا از قوم یوئه‌چی و زبان مادری او تخاری بود.[۲] کانیشکا پسر ویما کادفیسس است و نسبت او با شاهنشاهان دیگر کوشانی در کتیبه معروف سنگ‌نوشته رباطک توضیح داده‌ شده‌است. کوجولا کادفیسس به عنوان پدر پدربزرگش، ویما تاکتو به عنوان پدربزرگش، ویما کادفیسس به عنوان پدرش، و خودش کانیشکا به عنوان شاهنشاه فعلی.[۳][۴]

کانیشکا یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های تاریخ بودایی‌گری است. فتوحات او باعث گسترش بوداییسم شد و بودایی‌گری را به دین غالب راه ابریشم بدل ساخت. همچنین ورود کوشان‌ها به حوضه تاریم راه را برای ورود این دین به چین هموار کرد. نخستین ترجمه‌های آثار بودایی به زبان چینی در این دوره اتفاق افتاد.[۵]

تاریخ‌نگاران در گذشته بر این باور بودند که کانیشکا در سال ۷۸ میلادی تاج گذاری کرده‌است، اما پس از پیدایش سنگ‌نبشته رباطک دیگر این دیدگاه مورد پذیرش نیست. فالک باور دارد که در سال ۱۲۷ میلادی برتخت نشسته‌است.

فتوحات[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: نبرد کانیشکا با پارت
اوج گستره کوشانیان در زمان کانیشکای کبیر، نبردهای هند او در سنگ‌نوشته رباطک، نبرد های چین او از سکه‌شناسی حوضه تاریم و تاریخ هان متاخر و فتوحات غربی او با اشکانیان از نسخه سانسکریت ترجمه شده به چینی آمده‌است.

کانیشکا امپراتوری بسیار وسیع داشت که گستره آن از ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و دریاچه آرال در شمال آمودریا، به کشمیر و پاتالی‌پوترای پاکستان، جلگه سند و گنگ، ماتورا و جبل‌پور در هند می‌رسید. او ساتراپ‌های مرو، هرات و زرنج را نیز از بلاش سوم اشکانی فتح نمود. متن بودایی Śrīdharmapiṭakanidānasūtra و سنگ‌نوشته رباطک فتوحات کانیشکا در شبه قاره هند را تایید می‌کند. تاریخ هان متاخر از نبرد نایب‌السلطنه کوشانی به نام ژِی (謝) که رهبری ۷۰،۰۰۰ نفر ارتش کوشانی را به عهده داشت با ژنرال بان چائو دودمان هان در سال ۹۰ میلادی در نزدیکی ختن خبر می‌دهد که تثبیت اقتدار کانیشکا در آسیای میانه، کاشغر، ختن، یارکند و حوضه تاریم است. چندین سکه از کانیشکا که در حوضه تاریم پیدا شده‌است گواه اقتدار کوشانیان در چین است.

سکه‌شناسی[ویرایش]

سکه طلای کانیشکا اول با افسانه یونانی و الوهیت هلنیستی هلیوس. (حدود ۱۲۰ م.).
رو: کانیشکا ایستاده، پوشیده از کت کوشانی سنگین و چکمه‌های بلند، شعله‌های آتش از شانه‌ها بیرون می‌آید، پرچمی در دست چپ خود گرفته و بر سر قربانگاه قربانی می‌کند. افسانه یونانی ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΒΑΣΙΛΕΩΝ ΚΑΝΗϷΚΟΥ "[سکه] کانیشکا، شاهنشاه شاهنشاهان".
پشت: هلیوس ایستاده به سبک هلنیستی، که با دست راست یک ژست تبریک می‌دهد. افسانه به خط یونانی: ΗΛΙΟΣ هلیوس. تمغای کانیشکا در سمت چپ.

سکه‌های کانیشکا تصاویری از خدایان هندی، یونانی، زردشتی و حتی سومر و عیلامی را به تصویر می‌کشد که نشان‌دهنده تلفیق‌گرایی مذهبی در باورهای اوست. سکه‌های کانیشکا از ابتدای سلطنت او افسانه‌هایی به زبان و خط یونانی دارند و خدایان یونانی را به تصویر می‌کشند. سکه‌های بعدی افسانه‌هایی به زبان بلخی دارند، که ظاهراً کوشانی‌ها به آن صحبت می‌کردند. زبان مادری خود کانیشکا تخاری بوده‌است و الوهیت‌های یونانی به تدریج جای خود را به الوهیت‌های زردشتی می‌دهد. تمام سکه‌های کانیشکا - حتی آنهایی که افسانه‌ای در زبان بلخی دارند - به خط یونانی تغییر یافته نوشته شده‌اند که دارای یک علامت (Ϸ) اضافی برای نشان دادن /š/ (ش) است، مانند کلمه "کوشان" و "کانیشکا" .

روی سکه‌های او، کانیشکا معمولاً به‌عنوان مردی ریش‌دار با کتی بلند و شلواری که روی مچ پا جمع شده و شعله‌های آتش از شانه‌هایش بیرون می‌زند، نشان داده شده گپ است. او چکمه‌های گرد بزرگ می پوشد و به یک شمشیر بلند و همچنین یک نیزه مسلح است. او اغلب دیده می شود که در حال قربانی کردن در یک محراب کوچک است. نیمه پایینی نقش برجسته سنگ آهکی کانیشکا با اندازه مشابه، با یک تکه دوزی سفت در زیر کت و خارهای چسبیده به چکمه هایش در زیر نور جمع شده شلوارش، در موزه کابل حفظ شد درحالی که بقیه توسط طالبان ویران شد.

ایزد و الوهیت[ویرایش]

در سکه‌های طلای کانیشکا از خدایان مختلفی نشان داده‌ می‌شود که نشانه تلفیق‌گرایی مذهبی شخص کانیشکا است. استفاده از خدای معروف هندو، شیوا به سبب گسترش قلمرو کانیشکا به اقصی نقاط هند است. گوتاما بودا نیز در شبکه‌های او دیده می‌شود که نفوذ دین بودایی دربار کانیشکا را نشان می‌دهد. سایت های باستان شناسی، هده، منطقه گنداره و تندیس‌های بودا در بامیان نشانگر کوشش توسعه دین بودایی توسط کوشانیان است. خدایان هلینستی و یونانی نیز به سبب نفوذ دولت یونانی بلخ که قبل از کوشانیان وجود داشته، آمده‌است. خدایان اوستایی و زردشتی چون از بلخ عروج نموده بودند نیز در سکه‌های کانیشکا آمده‌است.

هندو[ویرایش]

  1. ΟΗϷΟ (oesho، شیوا)

بودایی[ویرایش]

  1. ΒΟΔΔΟ (boddo، گوتاما بودا)
  2. ϷΑΚΑΜΑΝΟ ΒΟΔΔΟ (shakamano boddho، شاکومانا بودا)
  3. ΜΕΤΡΑΓΟ ΒΟΔΔΟ (metrago boddo، مایتریا)

یونانی[ویرایش]

خدایان یونانی با نام‌های یونانی بر روی این سکه‌های اولیه نشان داده شده‌اند:

  1. ΗΛΙΟΣ (ēlios، هلیوس)
  2. ΗΦΑΗΣΤΟΣ (ēphaēstos، هفائستوس)
  3. ΣΑΛΗΝΗ (salēnē، سلنه)
  4. ΑΝΗΜΟΣ (anēmos، بورئاس)

بلخی[ویرایش]

  1. ΑΡΔΟΧϷΟ (ardoxsho، ارد یشت)
  2. ΛΡΟΟΑΣΠΟ (lrooaspo، گئوش)
  3. ΑΘϷΟ (adsho، آذر)
  4. ΦΑΡΡΟ (pharro، فر)
  5. ΜΑΟ (mao، ایزد ماه)
  6. ΜΙΘΡΟ (mithra، مهر)
  7. ΜΟΖΔΟΟΑΝΟ (mozdaoona، اهورامزدا)
  8. ΝΑΝΑϷΑΟ (nana، آناهیتا)
  9. ΜΑΝΑΟΒΑΓΟ (manaobago، بهمن)
  10. ΟΑΔΟ (oado، ایزد باد)
  11. ΟΡΑΛΑΓΝΟ (orlango، بهرام)

کانیشکا و بودا[ویرایش]

سکه طلای "کانیشکا یکم" با نشانی از بودا" (حدود ۱۲۰ م.).
رو: کانیشکا ایستاده...، پوشیده از کت کوشانی سنگین و چکمه‌های بلند، شعله‌های آتش از شانه‌ها بیرون می‌آید، عصا را در دست چپ می‌گیرد و بر قربانگاه قربانی می‌کند. افسانه کوشانی زبان به خط یونانی (با افزودن حرف کوشانی Ϸ "ش"): ϷΑΟΝΑΝΟϷΑΟ ΚΑΝΗϷΚΙ ΚΟϷΑΝΟ ("شائوناشاشوئو کانیشکا کوشانو"): "شاهنشاه شاهان، کانیشکای کبیر کوشان".
پشت: بودای ایستاده به سبک هلنیستی، با دست راست خود ژست «بدون ترس» (ابهایا مودرا) را شکل می‌دهد و چین‌هایی از ردای خود را در دست چپ خود می‌گیرد. افسانه به خط یونانی: ΒΟΔΔΟ ، برای بودا. مونوگرام کنیشکا (تمغا) به سمت راست.

در کیش بودایی شخصیت کانیشکا از اهمیت بالایی برخوردار است. اگرچه او هرگز به بودیسم نگروید، اما آموزه‌های آن را تشویق کرد و حمایت سلطنتی از آن را اعلام داشت. [۶]  جالب است که او رهبری چهارمین شورای بودایی در کشمیر را اداره می‌کرد. ۳۲ تصویر بودا که امروز بجا مانده‌است در زمان او فراهم شده‌است.[۷]

او همچنین مکتب هنر توفیقی یونانی-بودایی گندهارا و مکتب هنری ماتورا را نیز تشویق و حمایت سلطنتی می‌کرد (یک تلفیق گریز ناپذیر مذهبی حاکمیت کوشانا را فرا گرفته است). به نظر می‌رسد که کانیشکا شخصاً هم آیین بودایی و هم کیش زردشتی را پذیرفته است، اما او تصمیم گرفت از بودیسم حمایت کند که در سراسر امپراتوری کوشان و تندیس‌های بودا در بامیان اثبات شده است.[۸]

بزرگترین کمک او به معماری بودایی، استوپای کانیشکا در پیشاور است. باستان شناسانی که در سال های ۱۹۰۸-۱۹۰۹ پایه آن را دوباره کشف کردند تخمین زدند که قطر این استوپا ۲۸۶ فوت (۸۷ متر) است. گزارش‌های زائران چینی مانند شوان‌زانگ نشان می‌دهد که ارتفاع آن ۶۰۰ تا ۷۰۰ (فوت چینی) تقریباً ۱۸۰-۲۱۰ متر یا بوده و با جواهرات پوشیده شده است.

گفته می‌شود که کانیشکا به‌ویژه با دانشمند بودایی آشوا گهوش در سال‌های آخر عمر خود مشاوره مذهبی داشت.

آثار بودایی پیدا شده از دوران کانیشکا[ویرایش]

  • ساخته شده در سال دوم شاهنشاهی کانیشکا[۹].
    ساخته شده در سال دوم شاهنشاهی کانیشکا[۹].
  • تندیس بودا، ساخته شده در سال دوم شاهنشاهی کانیشکا
    تندیس بودا، ساخته شده در سال دوم شاهنشاهی کانیشکا
  • ساخته شده در سال سوم شاهنشاهی کانیشکا
    ساخته شده در سال سوم شاهنشاهی کانیشکا
  • ساخته شده در سال دوم شاهنشاهی کانیشکا[۹]
    ساخته شده در سال دوم شاهنشاهی کانیشکا[۹]

سکه‌ها[ویرایش]

  • سکه کانیشکا و موزدائونا (اهورامزدا)
    سکه کانیشکا و موزدائونا (اهورامزدا)

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Puri, Baij Nath (1965). India under the Kushāṇas (به انگلیسی). Bharatiya Vidya Bhavan.
  2. ↑ Rosenfield, John M. (1967). The Dynasty Arts of the Kushans (به انگلیسی). University of California Press. pp. 40–41. There are two unconfirmed theories about Kanisha's having ruled in the periphery of the Kushan Empire before assuming power as the Shaonanoshao. Both are based on the supposition of a separate Kanishka dynasty. The earlier-Sten Konow's-is that Kanishka came from Khotan, having been summoned as an ethnic ally at the time of troubles after Vima's reign. Konow supports this theory by citing a Tibetan tradition that a Khotanese expedition to India of about A.D. 120 was commanded by a King Vijayakirti along with a King Kanika and the king of Guzan. Ghirshman's similar theory is that Kanishka was originally king of Kashmir before becoming suzerain of the dynasty as a whole. He cites the above mentioned Khalatse epigraph, which may allude to Kushan power reaching the northeast corner of Kashmir, and also the Rajatarangini, in which the list of Turushka kings of Kashmir gave Kanishka's name as the third of a sequence, suggesting that he had predecessors there (Hushka and Jushka). Finally, testimony of Kanishka's activity in Kashmir in favor of the Buddhist faith suggests that he favored the region above others and that he founded Peshawar as his capital to be close to Kashmir.
  3. ↑ Gakkai, Soka (2009-01-01). Dictionary of Buddhism (به انگلیسی). Motilal Banarsidass. p. 328. ISBN 978-81-208-3334-0. According to one influential account, he was born in Khotan and came from a family line different from that of Kushan dynasty founder Kujūla Kadphises and his successor, Vīma Kadphises.
  4. ↑ Daniélou, Alain (2003-02-11). A Brief History of India (به انگلیسی). Simon and Schuster. p. 109. ISBN 978-1-59477-794-3. According to the Chinese sources, Kanishka came originally from Khotan and belonged to one of the smaller Yueh Chi tribes.
  5. ↑ "Kanishka". Wikipedia (به انگلیسی). 2019-04-10.
  6. ↑ Khodadad Rezakhani (2017). "From the Kushans to the Western Turks". In Touraj Daryaee (ed.). King of the Seven Climes: A History of the Ancient Iranian World (3000 BCE - 651 CE). Ancient Iran Series. Vol. 4. Brill. p. 201. doi:10.1163/9789004460645_010. ISBN 978-90-04-46064-5. Kanishka, known as the Great (....) He is also known through mentions of him in many Indian epic and religious sources, where he is associated with the spread of Buddhism in Central Asia (Bivar 1983: 190f; Staviskij 1986: 201-215). Despite this concentration on his support of Buddhism, however, he appears to have been a ruler more akin to Constantine the Great than Theodosius the Great, in that he did not himself convert to Buddhism, rather rendering his support to the religion (Stavinskij 1986: 215-229; Grenet 2006).
  7. ↑ M. Saleem Beg (2020). "Sacred Architecture of Kashmir: Language of Identity". Social Scientist. 48 (7/8): 75–80. ISSN 0970-0293. JSTOR 26978888.
  8. ↑ Dobbins (1971).
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Problems of Chronology in Gandharan Art pp.35-51

پیوند به بیرون[ویرایش]

  • پرونده‌های رسانه‌ای مربوط به Kanishka I در ویکی‌انبار 
پیشین:
ویما کادفیسس 		شاهنشاه کوشانی
۱۲۷ – ۱۵۰ م. 		پسین:
هویشکای بزرگ کوشان
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کانیشکا موجود است.
آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد تاریخ است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.


‌

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کانیشکا&oldid=39643344»