سرایان
 | این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
| سرایان | |
|---|---|
   | |
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان جنوبی |
| شهرستان | سرایان |
| بخش | بخش آیسک |
| نام(های) دیگر | پایتخت بنتونیت ایران، شهر آب انبارها، شهر مساجد، شهر زعفران و انار[۱][۲][۳] |
| سال شهرشدن | ۱۳۲۰[۴] |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۳٬۷۹۵ نفر در سال ۱۳۹۵[۵] |
| رشد جمعیت | ۴٪+ (۵سال) |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۹٬۳۳۴[۶] |
| ارتفاع | ۱۴۸۴ متر [۱] |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | حسین اسماعیلی[۷] |
| ره‌آورد | زعفران، انار، پسته، بادام، انگور، پنبه، زیره |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۵۶۳۲۹۰ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ۵۲(ط) ایران |
| کد آماری | ۱۳۷۱ |
  سرایان | |
شهر سَرایان مرکز شهرستان سرایان، در استان خراسان جنوبی در شرق ایران است. این شهر در فاصله ۴۱۱ کیلومتری جنوب مشهد و ۱۶۲ کیلومتری[۸] شمال غربی بیرجند و در مسیر شهرهای بیرجند، گناباد، قائن، فردوس و کاخک قرار دارد. شهر سرایان، از سطح دریا ۱۴۸۴ متر ارتفاع دارد و در سال ۱۳۹۵، ۱۳٬۷۹۵ نفر جمعیت داشته است.[۹]
زعفران در سرایان، بالاترین عیار و کیفیت زعفران کشور را دارد.[۱۰]
از حیث وجود مساجد، سرایان جزء شهرهایی است که تعداد زیادی مسجد نسبت به جمعیتش در خود جای داده و به شهر مساجد نیز شهره است.[۱۱]
شش آب انبار تاریخی در داخل شهر سرایان وجود دارد که هنوز هم مردم از آنها استفاده می‌کنند و شاید به همین دلیل باشد که سرایان به شهر آب انبارهای کهن مشهور است.[۱۱]
شورای شهر سرایان[ویرایش]
اعضای شوراهای اسلامی شهر از طریق رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. انتخابات شوراهای شهر در کشور به صورت دوره‌ای انجام می‌شود. اعضای شوراهای اسلامی شهر علاوه بر امور شهر خود، از طریق انتخاب اعضای شورای اسلامی بخش و شورای اسلامی شهرستان می‌توانند در اداره امور بخش و شهرستان نیز مشارکت کنند:
شورای ششم ۱۴۰۰–۱۴۰۴[ویرایش]
۱- جواد زینبی ۳ هزار و ۵۵۰ رای[۱۲]
۲- سعید مظفری ۲ هزار و ۶۷۹ رای
۳- رقیه میرفرح یک هزار و ۹۶۱
۴- محمد حسن تیموری یک هزار و ۸۴۱ رای
۵- امیر اصغری یک هزار و ۵۳۰ رای
۶- احسان شوقی یک هزار و ۳۴۵ رای
۷- حسین مقیمی چاهک هزار و ۱۰۱ رای
جمعیت[ویرایش]
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳٬۷۹۵ نفر (در ۴٬۱۳۰ خانوار) بوده است.[۱۳]
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۶۵ | ۷٬۴۷۷ | — |
| ۱۳۷۰ | ۸٬۵۵۹ | ۱۴٫۵٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۹٬۴۹۶ | ۱۰٫۹٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۱۱٬۰۹۸ | ۱۶٫۹٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۱۳٬۲۴۷ | ۱۹٫۴٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۱۳٬۷۹۵ | ۴٫۱٪+ |
آموزش و فرهنگ[ویرایش]
شهر سرایان در حال حاضر دارای چند مرکز آموزش عالی است:
- دانشکده کشاورزی سرایان[۱۴]
- دانشکده بهداشت سرایان[۱۵]
- دانشگاه جامع علمی و کاربردی سرایان[۱۶]
- مرکز آموزش فنی و حرفه ای سرایان[۱۷]
در سال ۱۳۸۶ جشن محو بیسوادی در سرایان برگزار شد. برگزاری جشن محو بیسوادی در پایه مقدماتی شهرستان سرایان به این معنی است که بیسواد زیر ۵۰ سال در این شهرستان وجود ندارد.[۱۸]
در سال ۱۳۹۴ تعداد اعضای فعال کتابخانه‌های شهرستان سرایان۳ هزار و ۲۰۰ نفر بوده است. انجمن کتابخانه‌های شهرستان سرایان در سال ۱۳۹۳ به عنوان انجمن برتر استانی انتخاب شده است. کتابخانه عمومی شهرستان سرایان در سال ۱۳۴۶ از محل ۱٫۵ درصد عوارض شهرداری توسط انجمن وقت کتابخانه‌ها تأسیس شد. این کتابخانه با زیربنای ۲۵۰ مترمربع و تعداد ۲ هزار جلد کتاب آغاز به کار کرد.[۱۹]
تئاتر شهرستان سرایان در پانزدهمین جشنواره تئاتر خراسان جنوبی در سه بخش موفق به دریافت جوایز شد. تئاتر دختر نارچین در این جشنواره موفق به دریافت سه جایزه در بخش‌های اجرای زنده موسیقی، طراحی لباس و بازیگر نمایش شد.[۲۰]
آیین‌ها[ویرایش]
- مراسم آیینی نخل برداری: در عصر روز عاشورا در سرایان برگزار می‌شود. در این آیین حدود ۲۰۰ نفر از افراد در سنین مختلف در حالی که شال یا چادر شب‌های مخصوصی بر بازوان خود بسته‌اند نخل این شهر که نمادی از تابوت و تشییع جنازه سیدالشهدا می‌باشد را بر دوش خود گذاشته و پای برهنه در حالی که که جمعیت عظیم مردم در جلو و پشت سر نخل حرکت کرده و با سردادن نواهای عاشورایی به سر و سینه می‌زنند؛ حمل می‌کنند. در سرایان دو نخل برداشته می‌شود که یکی از نخل‌ها از محل حسینیه علیای این شهر که در وسط شهر واقع شده است تا گلزار شهداء و آرامستان سیدالشهدا و نخل دیگر از مهدیه سرایان به طرف آرامستان رضوان سرایان برده می‌شود.[۲۱]
- میلک دگیر کرده (روشن کردن شمع): از آئین‌ها و مراسم بانوان شهرستان سرایان در بعداز ظهر روز ۱۴ شعبان (روز برات) است که جهت برآوردن حاجات انجام می‌دهند. در زمان‌های بسیار دور که شمع‌های امروزی نبوده است، مردم شمع درست می‌کردند که به آن «میلک» می‌گفتند و به این مراسم نیز «میلک دگیر کرده» می‌گویند. بیشتر بانوان و زنان سالخورده شهرستان سرایان در این مراسم شرکت می‌کنند و این مراسم مربوط به قوم و طایفه خاصی نیست. مردم معتقدند که در این روز به چهار محل که مورد احترام آنها است رفته و در آنجا برای برآوردن حاجات خود شمع روشن می‌کنند و تعدادی از آنها که حاجات شان برآورده شده شیرینی، نُقل و شکلات تقسیم می‌کنند.[۲۲]
- مراسم جشن سده: این جشن که از ۲۸ دی شروع می‌شود و تا یکم بهمن ادامه دارد، کودکان و نوجوانان به در خانه‌ها می‌روند و اشعاری به زبان محلی می‌خوانند. در این جشن صاحبخانه برای کودکان و نوجوانان شعر خوان، مقداری آجیل می‌آورد یا مقداری آرد و روغن به آنها می‌دهد تا غذای سنتی بلغور را به صورت دسته جمعی درست کنند. بعضی از مردم سرایان عقیده دارند با درست کردن آتش سده می‌توانند بفهمند که آیا سال آینده برایشان سالی همراه با باران خواهد بود یا خیر با این نشان که اگر خاکستر آتش را باد ببرد سالی خشک و اگر در محل روشن کردن آتش بماند، سالی پرباران خواهد بود.[۲۳]
گردشگری[ویرایش]
کاروانسرای سرایان[ویرایش]
کاروانسرای سرایان که به رباط شاه عباسی نیز معروف است مربوط به دوره صفوی است و در میدان کوثر سرایان واقع شده است.[۲۴]
کاروانسرای شاه عباسی سرایان در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض عربستان در شهریور سال ۱۴۰۲ برگزار شد به ثبت جهانی یونسکو رسید.[۲۵]
- آرامگاه تورانشاه
- کاروانسرای سرایان
- حمام سرایان
- مسجد جامع سرایان
- خانه یزدانی
- مزار میرزاها سرایان
- آب‌انبار آهنگران
- آب انبار فاضل خانی سرایان
- آب انبار حسینیه (حاج عبدالرسول) سرایان
- آب انبار حاج حسن سرایان
- آب انبار آقا سرایان
- آب انبار بالای سرایان
- آسیاب آبی کاه کوه سرایان
- قلعه قلاع سرایان
- بازار میثم سرایان
- غار بتون
- منطقه گردشگری زابر سرایان
- منطقه نمونه گردشگری مصعبی کریمو
- آبشار سبزرود
- سد شهید پارسا
- منطقه ییلاقی خاور
- منطقه ییلاقی آمین و بوسی
- سیاه کوه
- سد تاریخی زو
- دشت لاله‌های بسطاق
- منطقه شکار ممنوع کمرسرخ
- کویر سه قلعه
- دق (رباط) سه قلعه
- امامزاده سلطان کریمشاه کریمو
- امامزاده سلطان مصیب مصعبی
- امامزاده ابوالقاسم قاسم‌آباد
- زیارتگاه پیر اباذر
ره آوردها[ویرایش]
ره آوردهای سرایان، شامل انواع غذاهای سنتی، صنایع دستی، محصولات و سوغات است.
غذاهای سنتی[ویرایش]
- آش غلور
- اشکنه شیری
- اشکنه اوجز
- قوروت
- بلغور پلو
- کَما[۲۶]
صنایع دستی[ویرایش]
- آهنگری سنتی و زنگوله سازی: زنگوله سازی از جمله تولیدات متعدد و متنوع چلنگری (آهنگری سنتی) است که هنوز در شهرستان سرایان اجرا می‌شود. ساخت هر زنگوله سه مرحله اساسی دارد، در مرحله اول ورق آهن مورد نیاز داخل کوره حرارت می‌بیند مراحل تکمیلی بر روی آن انجام می‌گیرد تا بدنه زنگ ساخته شود، در مرحله دوم تیرگذاری وسط زنگ و در مرحله بعد هم صداگیری انجام می‌شود که مهارت خاص خود را می‌طلبد.[۲۷]
- ابزارآلات فلزی
- محرق ساقه گندم
- چلنگری
- خراطی سنتی
- چرم‌سازی
- حوله‌بافی
- گلیم‌بافی
- جاجیم بافی
- پارچه‌بافی
- چادرشب‌بافی
- میناکاری
- سرمه‌دوزی
- تراش سنگ‌های قیمتی
- نمد مالی
- کلاه مالی
- سفالگری
- چکن‌دوزی: نوعی سوزن‌دوزی و هنر دست بانوان است که برای تهیه مایحتاج به عنوان کیسه ادویه، پول و لوازم آرایش تولید می‌شود.[۲۸]
محصولات و سوغات[ویرایش]
سوغات اصلی شهر سرایان شامل زعفران، پسته، انار، خشکبار، زیره، پنبه، حلوای محلی، کشک و بادام می‌باشد.
زعفران[ویرایش]
شهرستان سرایان دارای سه هکتار مزارع زعفران است که سالانه ۱۲ تن زعفران خشک از آن حاصل می‌شود. زعفران سرایان با عیار ۳/۲ بالاترین عیار و کیفیت را در کشور به خود اختصاص داده است.[۲۹]
پسته[ویرایش]
سالانه بالغ بر ۳۰۰ هکتار به باغات پسته شهرستان سرایان افزوده می‌شود و احداث باغات پسته با استقبال کشاورزان مواجه شده است. تا سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۳۰۰۰ هکتار از اراضی شهرستان سرایان را باغات پسته به خود اختصاص داده است که به صورت سالیانه ۱۲ هزار تن پسته برداشت می‌شود.[۳۰]
زیره سبز[ویرایش]
شهرستان سرایان با سطح زیر کشت ۱۲۶۰ هکتار و تولید ۷۵۰ تن زیره سبز مقام اول سطح زیر کشت و تولید را در استان خراسان جنوبی دارد. نیاز آبی بسیارکم، درآمد اقتصادی مناسب با توجه به صادراتی بودن محصول، استفاده از نیروی کار موجود در شهرستان، نداشتن آفت یا بیماری غیرقابل کنترل در منطقه از ویژگی‌های اساسی زیره جهت کاشت در شهرستان سرایان می‌باشد. [۳۱]
ورزش[ویرایش]
سرایان در رشته‌های ورزشی مختلف تا به حال موفق به کسب مقام‌های کشوری و استانی درخور توجه ای شده است.[۳۲]
- موتورسواری: کسب مقام در مسابقات استانی و کشوری[۳۳]
- هندبال: قهرمانی لیگ دسته ۳ کشور[۳۴]
- ورزش‌های رزمی: کسب مقام نایب قهرمانی و مقام سوم تیمی کشوری در رشته کیک‌بوکسینگ[۳۵]
- بدنسازی: کسب مقاوم اول و سوم در مسابقات شرق کشور[۳۶]
- بازی‌های بومی محلی: کسب مقام‌های برتر در مسابقات بازی‌های بومی محلی[۳۷]
اماکن ورزشی[ویرایش]
| عنوان پروژه | نوع بنا | تاریخ تأسیس | آدرس |
|---|---|---|---|
| مجموعه ملت | تمرینی و استادیوم فوتبال | خیابان مطهری | |
| غدیر | استخر سرپوشیده | خیابان مطهری | |
| نیایش | سالن ورزشی | خیابان شفا | |
| میثاق | سالن ورزشی | خیابان فنی و حرفه ای | |
| شهید صادقی | سالن ورزشی | خیابان فنی و حرفه ای | |
| شهیدان رحیمی | کشتی، تنیس، سالن ورزشی و چمن مصنوعی | خیابان ابوذر | |
| آموزش و پرورش | استخر روباز | خیابان ارشاد | |
| پوریای ولی | سالن بدنسازی | بلوار کشاورز |
جستارهای وابسته[ویرایش]
حوزه انتخابیه فردوس، طبس، سرایان و بشرویه
منابع[ویرایش]
- ↑ «برندسازی «طلای سرخ سرایان» ضروری است». فارس.
- ↑ «گشتی در شهر آب انبارها و ستاره‌ها». ایسنا.
- ↑ «استخراج سالیانه ۷۹۹ هزار تن بنتونیت از معادن پایتخت بنتونیت ایران». باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «شهرداری سرایان». سافت اینجا.
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران. دریافت‌شده در ۳۰ خرداد ۱۳۹۶.
- ↑ «دربارهٔ شهرستان». وبگاه رسمی فرمانداری شهرستان سرایان. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ آبان ۱۳۸۹.
- ↑ https://www.kanoonnews.ir/news/329381
- ↑ «موقعیت جغرافیایی». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ «جمعیت». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ «طلای سرخ "سرایان" بالاترین عیار و کیفیت زعفران کشور را دارد- اخبار خراسان جنو - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:2وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «منتخبان شورای اسلامی شهرهای خراسان جنوبی اعلام شدند + اسامی- اخبار خراسان جنوبی - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۵.
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
- ↑ «خراسان جنوبی در آموزش عالی جز ۵ استان برتر کشور». پایگاه تحلیلی خبری خبر و هنر. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ «معرفی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند - سایت کنکور». konkur.in. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ «مهندس کریمی فرماندار سرایان در جمع دانشجویان دانشکده علمی کاربردی سرایان». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ «صفحه اصلی». مرکز آموزش فنی و حرفه ای شهرستان سرایان. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/4793675/جشن-محو-بیسوادی-در-سرایان-برگزار-شد. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «فرهنگ و هنر». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/84547453/برگزیدگان-پانزدهمین-جشنواره-تئاتر-خراسان-جنوبی-معرفی-شدند. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «برگزاری مراسم آیینی نخل برداری در سرایان». اداره کل فرهنگ و ارشاد خراسان جنوبی.[پیوند مرده]
- ↑ ««میلک دگیر کرده» آیین سنتی مردم سرایان در آستانه نیمه شعبان». نیوزین. ۲۰۲۲-۰۳-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۹.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۱/۱۱/۲۷–۰۳:۲۴). «ثبت مراسم جشن سده سرایان خراسان جنوبی در فهرست آثار معنوی». fa. دریافت‌شده در 2023-09-19. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۱/۰۱/۰۵–۱۴:۵۵). «گذری در کاروانسرای سرایان، از بناهای تاریخی دوره صفویه». fa. دریافت‌شده در 2024-03-22. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «خبرگزاری فارس - 4 کاروانسرای خراسان‌جنوبی ثبت جهانی شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۳-۰۹-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۲۴.
- ↑ «بایگانی‌های سرایان». سایت گردشگری سفر در ایران. ۲۰۲۱-۱۲-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ وب‌سایت، مدیر (۲۰۲۲-۱۱-۲۲). «زنگوله سازی سرایان». SKCHTO.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «سوغاتی معروف خراسان جنوبی را بشناسید | کیسه چکن دوزی هدیه‌ای زیبا برای خانم‌ها». همشهری آنلاین. ۲۰۲۲-۰۵-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «طلای سرخ "سرایان" بالاترین عیار و کیفیت زعفران کشور را دارد - تسنیم». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «تولید سالیانه ۱۲ هزار تن پسته در شهرستان سرایان». خبرگزاری ایانا. ۲۰۲۳-۱۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان سرایان - آیین شکرگزاری وجشن برداشت زیره سبز». kj-agrijahad.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «پیست موتورسواری سرایان برای برگزاری مسابقات کشوری آماده می‌شود». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۰-۰۶-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «برگزاری مسابقات موتور کراس قهرمانی انتخابی کشور در سرایان». خبرگزاری صدا و سیما. ۰۷ مهر ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۰۷ مهر ۱۴۰۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=،|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «خبرگزاری فارس - سرایان قهرمان لیگ هندبال دسته 3 کشور شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۴-۰۳-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۴۰۲/۰۷/۰۳–۱۷:۲۹). «افتخارآفرینی تیم خراسان جنوبی در مسابقات رزم طوس». fa. دریافت‌شده در 2023-11-02. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «روزنامه خراسان». khorasanjonobi.khorasannews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «600 ورزشکار در جشنواره بازی‌های بومی خراسان جنوبی شرکت کردند». ۲۰۲۳-۱۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «اماکن ورزشی شهر سرایان- استان خراسان جنوبی». مدرسه نیوز - مرجع نمونه سؤال مدرسه. ۲۰۱۳-۰۸-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
 | این یک مقالهٔ خرد شهر یا منطقهٔ مسکونی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |