خواص شدتی و مقداری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

کمیت‌های شدتی، ناافزایشی[۱] یا نافُزونوَر (به انگلیسی: Intensive properties) و کمیت‌های افزایشی[۲]، مقداری یا فُزونوَر (به انگلیسی: Extensive properties) دو گروه از کمیت‌ها هستند که برای توصیف حالت در یک سیستم ترمودینامیکی به کار می‌رود.

خواص فزونور (مقداری) به کمیت‌هایی گفته می‌شود که تابع مقدار ماده در سیستم ترمودینامیکی باشند. جرم، حجم، طول، انرژی، وزن، تعداد ذره، ظرفیت گرمایی و آنتروپی نمونه‌هایی از خواص فزونور هستند.

در مقابل خواص نافزونور (شدتی) کمیت‌هایی هستند که به مقدار ماده در سیستم ترمودینامیکی یا اندازه سیستم وابسته نیستند. دما، چگالی، ضریب شکست، سختی، رنگ، ظرفیت گرمایی ویژه و ظرفیت گرمایی مولی نمونه‌هایی از این خواص اند که با بزرگ یا کوچک شدن سیستم تغییر نمی‌کنند.

به‌طور کلی نسبت دو کمیت فزونور (مقداری) با هم، کمیتی نافزونور (شدتی) است. برای نمونه کمیت شدتیِ چگالی حاصل نسبت دو کمیت مقداریِ جرم و حجم است.[۳]

منابع[ویرایش]

  1. «کمیت ناافزایشی» [شیمی، فیزیک‌] هم‌ارزِ «intensive quantity»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر چهارم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۹-۱ (ذیل سرواژهٔ کمیت ناافزایشی)
  2. «کمیت افزایشی» [شیمی، فیزیک‌] هم‌ارزِ «extensive quantity»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر چهارم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۹-۱ (ذیل سرواژهٔ کمیت افزایشی)
  3. IUPAC Green Book Quantities, Units and Symbols in Physical Chemistry (3rd edn. 2007), page 6 (page 20 of PDF file)