خربق سیاه
 | این مقاله دارای چندین مشکل است. خواهشمندیم به بهبود آن کمک کنید یا در مورد این مشکلات در صفحهٔ بحث گفتگو کنید. (دربارهٔ چگونگی و زمان مناسب برداشتن این برچسبها بیشتر بدانید)
|
| گیاه خربق سیاه کریسمس رز | |
|---|---|
| |
| گل خربق سیاه در زمستان | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| دسته: | Magnoliophyta |
| رده: | دولپه‌ای‌ها |
| راسته: | آلاله‌سانان |
| تیره: | آلالگان |
| سرده: | خربق |
| گونه: | H. niger |
| نام دوبخشی | |
| Helleborus niger | |
خربق سیاه (به انگلیسی: Black Hellebore) یا کریسمس رز از خانواده آلالِگان یا تیرهٔ آلاله‌ها است. این گیاه در کتاب‌های طب سنتی با نام رجل‌الراعی نیز نام‌برده شده است.[۱] ریشه این گیاه به عنوان عمود ترکیب در ایارج لوغاذیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۲]
مشخصات[ویرایش]
خربق سیاه گیاهی علفی و دارای شاخه‌های سبز است.
طب سنتی[ویرایش]
طبع خربق سیاه گرم و خشک و در آخر سوم می‌باشد. خواص عمومی آن مسهل صفراوی و جذب کننده بلغم از بافت‌های ژرف و عمیق بدن و درمانگر بیماری های سردی و قوی تر از سفید آن می‌باشد. در کلیه فعل و انفعالاتی که خربق سفید فعالیت دارد سیاه آن سریع الأثرتر است. در دردهای شقیقه، سر، ریزش آب کهنه از چشم، دردهای سینه، پاک کردن دستگاه تنفسی و احشاء و مثانه و رحم مورد استفاده است. اگر آن را چند روز در شیرینی‌ها بخوابانند یا با جو پوست گرفته یا عدس جوشانیده و آب آن را بنوشند ضرری ندارد. تنقیه آن به‌طور کلی وضعیت مزاج را تغییر می‌دهد. برای کسانی که مزاج مرطوب ندارند مضر است. و برای کلیه ضرر دارد و مصلح آن کتیرا و صعتر و دوقو و فطر اسالیون Rock- Parsley و فودنج و مصطکی است. دو مثقال آن با تنگی نفس و اسهال کشنده و مقدار شربت آن از نیم درم تا نیم مثقال است.[نیازمند منبع]
افعال و خواص دیگر خربق سفید: مسهل بلغم و صفرای غلیظ و اخلاط لزجه و مخاطیه و مفتح سدد و منقی معده و جهت فالج و سرسام و صرع بلغمی و لیثرغس و سایر امراض بارده دماغیه و مفاصل و تفتیت حصات و ادرار حیض و قتل جنین و اخراج آن نافع است، سعوط آن مهیج عطسه و اکتحال آن در شیافات جهت جلای غشاوه و حدت بصر طلای آن با سرکه جهت قلع دندان متأکل و قوبا و جرب و برص و بهق به تنهایی و با ایرسا نیز و فرزجه آن مدر حیض و قاتل جنین و چون با سویق و عسل بسرشند و به موش بخورانند بمیرد و جون با گوشت طبخ دهند گوشت را مهرا سازد، و چون اراده استعمال آن نمایند باید که اصلاح آن نمایند به پختن آن در جوف خمیر یا مخلوط به حسو جو و روغن بادام نمایند.[نیازمند منبع]
ترکیبات شیمیایی[ویرایش]
در گیاه خربق سیاه گلوکوزیدهای هلبورین[پانویس ۱] و هلبورئین[پانویس ۲] مشخص شده است.[۳]
واژه‌نامه[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ میر حیدر، معارف گیاهی (دوره ۸ جلدی)، ۴: ۱۳۸.
- ↑ ابن سینا، قانون در طب، ۵: ۲۳۲.
- ↑ میر حیدر، معارف گیاهی (دوره ۸ جلدی)، ۴: ۱۴۰.
جستارهای وابسته[ویرایش]
روش های کاشت گیاه[ویرایش]
خربق ها در ایران تا به حال دیده نشده اند. موطن اصلی آن ها در مناطق مختلف اروپا در ایتالیا، سوئیس، فرانسه در نواحی سایه سنگلاخ می رویند. تکثیر خربق سیاه از طریق کاشت بذر آن است، همین که بذر گیاه رسید آن را چیده و لای ماسه می خوابانند و از ماه های مهر و آبان یا فروردین و اردیبهشت در یک زمین با خاک سبک و تازه و سایه دار می کارند و پس از یک سال نهال های به دست آمده را در مزرعه اصلی که قبلا خوب شخم خورده و کود داده شده و آماده گردیده است، می کارند.
روش معمول در تکثیر خربق سیاه استفاده از قطعات ساقه زیرزمینی ریشه دار آن است که در پاییز یا در اوایل بهار پس از خاتمه دوره گل دادن در زمین زراعتی اصلی با فواصل 30 -40 سانتیمتر کاشته می شود. برداشت قسمت های زیرزمینی و ریشه گیاه معمولا در پاییز انجام می گیرد و پس از خارج کردن از زمین آن را شسته و خشک می نمایند. زمین مزرعه خربق باید آفتاب گیر نباشد و حتی الامکان از اراضی رو به شمال انتخاب شود.[۱]
منابع[ویرایش]
- کتاب‌ها
- ابن سینا، حسین (۱۳۷۰). قانون در طب. ج. ۷ جلدی. ترجمهٔ دکتر عبدالرحمن شرفکندی. تهران: انتشارات سروش.
- میرحیدر، حسین (۱۳۷۳). معارف گیاهی. ج. ۸ جلدی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.