رود کر (ایران)
| رود کر | |
|---|---|
 رود کر در کامفیروز | |
 | |
| مکان | |
| کشور | ایران |
| ویژگی‌های ظاهری | |
| سرآب | |
| • مکان | کوه‌های سید محمد و پالنگری کامفیروز |
| دهانه | |
• مکان | دریاچه بختگان |
| طول | ۲۸۰ کیلومتر (۱۷۰ مایل) |
| اندازهٔ حوضه | ۹٬۶۵۰ کیلومتر مربع (۳٬۷۳۰ مایل مربع) |
| ویژگی‌های حوضه | |
| توالی | استان فارس |
رود کُر، بزرگ‌ترین رودخانه استان فارس است و یکی از منابع اصلی تأمین آب کشاورزی، صنعتی و آشامیدنی شهرهای شیراز، مرودشت و خرامه است. رود کر از کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد که طبق اسطوره‌شناسی سومری و نوشته‌های پهلوی، به کوه‌های شرق سومر و غرب پارس «کور» به معنی «کوه» می‌گفتند که نام رود کر از اینجا ریشه گرفته‌است.
این رود از کوه‌های سید محمد، پالنگری، مارگون، گمبیل، دلخان، کهکران و تعدادی دیگر از چشمه‌های سپیدان سرچشمه گرفته و پس از پیوستن آب این چشمه‌ها به یکدیگر با نام رودخانه کر از ناحیه تنگ براق، به شهرستان مرودشت وارد می‌شود. رودخانه کر پس از گذر از سد ملاصدرا در اقلید و سپس دشت حاصلخیز کامفیروز وارد سد درودزنشده و پس از آن وارد دشت رامجرد می‌شود. در ادامه این رودخانه با گذر از جنوب شهر مرودشت وارد شهرستان زرقان شده و در نهایت با عبور از دشت کربال در شهرستان خرامه، به دریاچه بختگان می‌ریزد. طول رودخانه کر تا دریاچه بختگان ۲۸۰ کیلومتر است.[۱]
ریشه‌شناسی
[ویرایش]چند پنداره در این باره وجود دارد:
- کُر یا کور نام باستانی رشته کوه زاگرس است. بر طبق اسطوره‌شناسی سومری کور (کُر) اساساً نام یک کوه یا کوه‌هایی بوده، و معمولاً به کوه‌های زاگرس واقع در شرق سومر گفته می‌شد.[۲]
- کور همچنین نام دیگر امپراطوری اکد است که از سه هزار سال پیش و قبل از آن در منطقهٔ میان‌رودان گسترده شده بود.[۳]
مسیر
[ویرایش]سرچشمهٔ این رود از چهار شاخهٔ اوجان و رودخانه سپید و شور و مارگون تشکیل شده‌است. رود اوجان در شهرستان اقلید قرار دارد که از دشت سده و ابتدای آن از گور بهرام آسپاس و چشمهٔ حاجی‌آباد و قدمگاه سده شروع شده و در نزدیکی تنگ براق که هم‌اکنون سد ملاصدرا در مسیرش قرار دارد به رودخانه سپیدی که از چشمه سارهای خسرو شیرین جاری می‌شود می‌پیوندد و پس از گذشتن از تنگ براق به رود شوری که از دامنه‌های دنا سرچشمه می‌گیرد و از کنار دژکرد می‌گذرد اضافه شده و کمی جلوتر شاخهٔ مارگون به آن اضافه شده و در این محل رود کر نام می‌گیرد. این رود پس از گذشتن از دشت کامفیروز و در آخر با اضافه شدن رود سیوند به دریاچه بختگان می‌ریزد. در سال‌های اخیر به دلیل کاهش میزان آب رود کر، دریاچهٔ بختگان نیز دچار کاهش سطح و افزایش شوری آب شده‌است.[۴]
باستان‌شناسی
[ویرایش]در مسیر و محدودهٔ رود کر آثار باستانی متعددی وجود دارند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مجموعهٔ تخت رستم و آرامگاه داریوش بزرگ اشاره کرد. با آبگیری سد سیوند در سال ۱۳۸۶ چندین اثر تاریخی در محدودهٔ باستانی تنگه بلاغی یه زیر آب رفتند.[۲]
نخستین سد ساخته شده بر روی رود کر در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در دوران داریوش بزرگ و در جنوب تخت جمشید ساخته شد. سایر بندهای ساخته شده در مسیر رود کر عبارت اند از بند امیر، بند فیض‌آباد، بند تیلکان، بند موان، بند حسن‌آباد و بند جهان که برخی دارای ارزش تاریخی هستند.[۵]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]نقشهٔ جغرافیای ایران
- ↑ «رودخانه کر». سیری در ایران.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Sumerian Mythology By Samuel Noah Kramer, p.110
- ↑ Mish, Frederick C. , Editor in Chief. “Akkad” Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary. ninth ed. Springfield, MA: Merriam-Webster 1985. ISBN 0-87779-508-8).
- ↑ «Freshwater Fishes of Iran, Introduction - Drainage Basins - Kor River». www.briancoad.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۶.
- ↑ «Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. ۲۰۱۶-۰۳-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۶.
| ریزشگاه دریاچه ارومیه | |
|---|---|
| ریزشگاه خلیج فارس | |
| ریزشگاه دریای عمان | |
| ریزشگاه دریای خزر | |
| ریزشگاه گاوخونی | |
| ریزشگاه دریاچه نمک | |
| ریزشگاه دریاچه بختگان | |
| ریزشگاه هامون جازموریان | |
| ریزشگاه بیابان قره‌قوم | |
| ریزشگاه کویر نمک بردسکن | |
| ریزشگاه دشت خارتوران | |
از به هم پیوستن رودهای درون پرانتز، رود بزرگ‌تر تشکلیل می‌شود. | |
