استاد

برای دیگر کاربردها، استاد (ابهام‌زدایی) را ببینید.

نقاشی از کلاس درس استاد یا پروفسور

استاد یا پروفسور (به انگلیسی: Professor) که در میان عامه مردم همان تیچِر(Teacher) نیز محسوب می شود، در بسیاری از کشورهای جهان به جز ایالات متحده آمریکا، یکی از درجات علمی برای اعضای هیئت علمی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی است که بالاترین درجهٔ علمی در بین مدرسان دانشگاه به‌شمار می‌آید.

در ایران مطابق با سیستم آموزشی دانشگاهی یک استاد در یک نظام ارتقای سلسله‌مراتبی، بالاتر از درجات مربی(که اکنون حذف شده است.) (Instructor)، استادیار (Assistant Professor) و دانشیار (Associate Professor) و پایین‌تر از رتبه استاد ممتاز (Academic tenure) قرار می‌گیرد. در آمریکا در بخش آموزش دانشگاهی، به استادیار و دانشیار و استاد ممتاز نیز پروفسور می‌گویند. در ایران برای کسب درجه استاد ممتازی، باید فعالیت های علمی داخلی و خارجی بسیار زیادی در زمینه هایی مانند تدوین و ارائه انواع ژورنال های تخصصی، مقالات، کتاب، سخنرانی، سمینار، همایش، ارائه تزهای بزرگ و انقلابی!، تربیت ده‌ها استاد و دانشجوی دکترا، تدریس رسمی در دانشگاه های معتبر، سابقه و تجربه مثبت زیاد و... موثر هستند.

در برخی از موارد به کسانی‌که رتبه استادی را در دانشگاه دارند «استاد تمام (Full Professor)» گفته می‌شود.

در آمریکا بر عکس کشورهای اروپایی و نیز ایران، پروفسوری نه به‌عنوان بالاترین درجهٔ علمی، بلکه به همهٔ اعضای کادر آموزشی در دبیرستان‌ها، کالج‌ها، دانشگاه‌ها، موسسات آموزش‌های فنی و مدارس پرستاری گفته می‌شود.

در جمهوری اسلامی ایران

در نظام سلسله مراتبی دانشگاهی ایران همه کسانی که در دانشگاه چه به صورت پیمانی و رسمی و چه تمام وقت و پاره وقت مشغول به تدریس هستند، باید حتماً از یک دانشگاه دولتی مدرک دکترا در رشته مربوطه را داشته باشند. تا سال ۱۳۹۷ افرادی که دارای مدرک فوق لیسانس بودند نیز اجازه تدریس پیمانی بعنوان مربی را داشتند اما پس از آن، فقط افرادی که مدرک دکترا داشته باشند حق تدریس دارند. برای استخدام در دانشگاه های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بعنوان مدرّس و سایر دانشگاه‌های دیگر مثلا آزاد اسلامی که خصوصی است یا غیرانتفاعی شرایط خاص دیگری شاید ندرتاً البته وضع گردند. یا دانشگاه های علوم پزشکی، علوم انتظامی و امنیتی و پزشکی که تحت نظارت مستمر برخی وزارتخانه‌ها و ارگان‌های دیگر هستند افراد رجال که تحصیلات دکتری ندارند نیز یافت می شوند. برخی از این دانشگاه‌ها در زیر آمده است:

• دانشگاه علوم پزشکی(وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)
• دانشگاه امام صادق(نظام جمهوری اسلامی ایران)
• دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی "یا

امام باقر سابق"(وزارت اطلاعات-نظام جمهوری اسلامی ایران)

• حوزه علمیه قم(حوزه های علمیه)
• دانشگاه غیرانتفاعی فرهنگ(غیردولتی)
• دانشگاه آزاد اسلامی(دانشگاه آزاد اسلامی)
• دانشگاه جامع علمی-کاربردی(نیمه دولتی)
• دانشگاه علوم انتظامی امین(فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران)
• دانشگاه امام حسین(سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)
• دانشگاه دافوس(دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا)
• دانشگاه پیام نور(دولتی شهریه پرداز)
• دانشگاه شهید ستاری(نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران)
• دانشگاه شاهد تهران(بنیاد شهید و امور ایثارگران)
• دانشگاه علوم پزشکی بقیة الله(سپاه پاسداران انقلاب اسلامی—وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)
• دانشگاه غیرانتفاعی سوره(هنر،غیرانتفاعی—خانه هنرمندان ایران—حوزه هنری انقلاب اسلامی)
• دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی(وزارت آموزش و پرورش—وزارت علوم، تحقیقات و فناوری—فنی و حرفه‌ای)
• دانشگاه فرهنگیان(وزارت آموزش و پرورش—وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)
• دانشگاه صنعت نفت(وزارت نفت (ایران)—وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)
• دانشگاه صنعتی مالک اشتر(وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح)
• دانشگاه جامع بین المللی ایرانیان
• دانشکده شهید شمسی‌پور (دانشگاه ملی مهارت)
• دانشگاه صدا و سیما
• دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه
• دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری
• دانشگاه افسری امام علی
• دانشگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا
• دانشکده فنی و حرفه‌ای انقلاب اسلامی
• دانشکده فنی و حرفه‌ای سروش
• دانشگاه علوم و فنون دریایی امام خمینی
• دانشگاه علم و فرهنگ
• اندیشکده دیپلماسی اقتصادی
• پژوهشکده دانشنامه‌نگاری
• دانشگاه محیط زیست
• دانشگاه مفید

جستارهای وابسته

• استاد معین
• استادیار
• دستیار آموزشی
• آموزگار (معلم)

منابع

• خلاصه‌ای از آیین‌نامه و مقررات استخدامیِ اعضای هیئت علمی بایگانی‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine