خلیل عقاب
خلیل عقاب | |
|---|---|
 خلیل عقاب در سال ۱۳۹۲ | |
| نام هنگام تولد | خلیل طریقت‌پیما |
| زادهٔ | ۱ فروردین ۱۳۰۳ |
| درگذشت | ۳۱ فروردین ۱۴۰۲ (۹۹ سال) |
| دیگر نام‌ها | پهلوان |
| همسر | شهلا اشکبوس |
| فرزندان | شهرزاد و ابراهیم |
| جوایز | ثبت کردن رکورد گینس |
خلیل طریقت‌پیما (۱ فروردین ۱۳۰۳ – ۳۱ فروردین ۱۴۰۲) معروف به پهلوان خلیل عقاب، سیرک‌باز، باستانی‌کار، پهلوان و هنرپیشه ایرانی بود. از وی با عنوان «پدر سیرک ایران» یاد می‌شود.[۱] به‌دلیل بلند کردن فیل دو تُنی، نام او در رکوردهای جهانی گینس ثبت شده است.[۲]
زندگی
[ویرایش]خلیل طریقت پیما[۳] معروف به خلیل عقاب در سال ۱۳۰۳[۴] در شیراز[۵] زاده شد ،[۶] او از کودکی به ورزش باستانی علاقه داشت و از ۱۴ سالگی به صورت جدی ورزش باستانی را آغاز کرد. خلیل عقاب از همان هنگام در میل گرفتن و بلند کردن میل‌های سنگین درخشید. در ۳۰ سالگی وزنه‌ای ۴۵۰ کیلویی را با دندان بلند کرد. او بین سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ نمایش‌های خود را در بسیاری از شهرهای ایران اجرا نمود.
بلند کردن وزنه‌های بسیار سنگین، خوابیدن زیر کامیون و اتوبوس، خم کردن تیرآهن و … از جمله این نمایش‌ها بودند.
او نخستین برگزارکننده نمایش‌های پهلوانی با بلیط فروشی بود. همچنین نخستین کسی بود که از هند، شیر و خرس به ایران آورد و آن‌ها را تربیت نمود و به روی صحنه برد. وی در سال ۱۳۵۰ به دعوت سیرک «فاست» به ایرلند مهاجرت کرد. پس از آن به سیرک «جری کاتل» انگلستان رفت. در این سیرک موفق به بلند کردن فیل ۱۴۰۸ کیلویی شد. او در این مورد می‌گوید:
آن زمان ۵۰ ساله بودم و در مدت ۴ سالی که در انگلستان اقامت داشتم شبی دو بار این فیل را بلند می‌کردم.
که این رکورد در سال ۱۹۷۵ در گینس ثبت شده‌است.[۲]
پس از انگلستان به سیرک «دریکس تون» ایتالیا رفت و در ادامه فعالیت‌هایی خود در بیش از ۳۷ کشور جهان به اجرای نمایش‌های پهلوانی پرداخت.[۷]
در زمان حضور سیدمحمد خاتمی در وزارت ارشاد از او دعوت شد تا با اندوخته تجربیاتش از سیرک‌های جهان این شاخه نمایش را به ایران بیاورد و تبدیل به «پدر سیرک ایران» شود.[۶] او در سال ۱۳۷۰ به ایران بازگشت و از همان هنگام سیرکی در تهران افتتاح کرد. اما شهرداری تهران کمی بعد دیگر اجازه فعالیت به او نداده و همین موضوع باعث بازگشت او به شیراز شد.[۷] سیرکی که خلیل عقاب به همراه همسرش شهلا اشکبوس برای نخستین بار در ایران افتتاح کرد با حضور ۶۰ هنرمند از ایتالیا، رومانی، و پرتغال در بسیاری از شهرهای ایران به اجرای نمایش پرداخت. در این برنامه‌ها همسر و ۲ فرزند او به نام‌های شهرزاد و ابراهیم[۸] او را همراهی می‌کردند.
جنبش اعتراضی که در اواسط دهه ۱۳۸۰ خورشیدی در ایران استفاده از حیوانات در سیرک‌ها را حیوان‌آزاری می‌دانست و گردهمایی حامیان این جنبش در آن سال‌ها برابر سیرک‌ها از جمله سیرک ایران-ایتالیا که در پارک جنگلی پردیسان برپا شده بود رونق سیرک‌داری در ایران را با چالش جدی روبرو کرد.[۷]
شهلا اشکبوس که به بانوی سیرک ایران مشهور است مدت ۱۸ سال مدیریت سیرک خلیل عقاب را عهده‌دار بود. وی در اسفند ۱۳۸۷ حین یک سفر کاری با تیم ایتالیایی خود در یک سانحه رانندگی درگذشت.[۹]
در سال ۱۳۹۳ ابراهیم عقاب معروف به چاوش اکبر (پسر خلیل عقاب)، سیرک عقاب بدون حیوان واقعی را افتتاح کرد.[۱۰]
فیلم مستندی به نام آشیانه عقاب به کارگردانی و تهیه کنندگی مریم اسلوبی عکاس و مستندساز از زندگی و کارنامه هنری و حرفه ای پهلوان خلیل عقاب ساخته شده‌است.[۷]
خلیل عقاب در ۳۱ فروردین ۱۴۰۲ در سن ۹۹ سالگی درگذشت.[۷]
به احترام خدمات و افتخارات او، محل خاکسپاری او در زورخانه خلیل عقاب در کوی الزهرا شیراز در نظر گرفته شد.
بازیگری
[ویرایش]- «شکوفه‌های امید» (به همراه: حمیده خیرآبادی٬ تقی ظهوری و …) به کارگردانی: رضا صفایی - ۱۳۴۳[۱۱]
- «کوه زاد» (به همراه: سهیلا، هوشنگ بهشتی و …) به کارگردانی: ابراهیم باقری - ۱۳۴۶[۱۲]
- «مرد صحرا» (به همراه: علی آزاد، سیمین غفاری و…) به کارگردانی: سیروس حراج زاده - ۱۳۴۷[۱۳]
- «غول بیابانی» (به همراه: ایلوش، محمد متوسلانی و…) به کارگردانی: عزیزاله رفیعی - ۱۳۴۸[۱۴]
- «گناه زیبایی» (به همراه: گوگوش، لیلا فروهر و …) به کارگردانی: سیروس جراح زاده - ۱۳۴۸[۱۵]
- «پهلوان بابا» (به همراه: آرزو، علی زندی و …) به کارگردانی: اکبر هاشمی - ۱۳۵۰[۱۶]
- «مردان خشن» (به همراه: محمد علی فردین و جمشید مشایخی و …) به کارگردانی: صابر رهبر - ۱۳۵۰[۱۷]
پانویس
[ویرایش]- ↑ «پهلوان «خلیل عقاب» درگذشت». ایرنا. ۳۱ فروردین ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۰.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Heaviest elephant lifted
- ↑ «گفتگو با پدرک سیرک ایران». پایگاه خبری افکارنیوز. ۹ فروردین ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۱۸.
- ↑ «خلیل عقاب پهلوانی که در ۶۵ سالگی فیل هوا کرد: شاد کردن مردم هنر کوچکی نیست». خبرآنلاین. ۱۷ بهمن ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۸.
- ↑ «سیرک پهلوان خلیل عقاب». انتخاب. ۲۰ اسفند ۱۳۹۲.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «پهلوانان اهل «معرکه‌گیری» نیستند/ عنوان قوی‌ترین مرد جهان به اسم من ثبت شده‌است». خبرگزاری فارس. ۳ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ «خلیل عقاب، از بنیان‌گذاران سیرک در ایران درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۱ فروردین ۱۴۰۲.
- ↑ «خلیل عقاب در گفت وگو با «شرق» :پهلوانان اهل «معرکه‌گیری» نیستند». شرق. مگ‌ایران (۱۹۹۸): ۹. ۳ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ «حیوانات از سیرک‌های ایران رفتند/ نام ایران در فهرست کشورهای بدون سیرک حیوانات جهان». خبرگزاری تسنیم. ۱۵ فروردین ۱۳۹۵.
- ↑ «از سیرک خلیل عقاب فقط ببر باقی مانده‌است و البته آدم‌ها/ روایتی از آخرین نمایش سیرکی که شاید روزی بدون حیوان شود». خبرآنلاین. ۲۰۱۵-۰۷-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۱.
- ↑ «شکوفه‌های امید». سوره سینما. ۱۳۴۳.
- ↑ «کوه زاد». سوره سینما. ۱۳۴۶.
- ↑ «مرد صحرا». سوره سینما.
- ↑ «غول بیابانی». سوره سینما.
- ↑ «گناه زیبایی». سوره سینما. ۱۳۴۸.
- ↑ «پهلوان بابا». سوره سینما.
- ↑ «مردان خشن». سوره سینما.
منابع
[ویرایش]- خبرگزاری فارس
- کانون خبر ایران
- عصر ایران
- جدید آنلاین
- طرفداری
- شیراز ۱۴۰۰
- ایسنا
- فردا نیوز
- روزنامه ایران